Afet Yönetim Döngüsü Çerçevesinde Kamusal Alanların Önemi: 6 Şubat Kahramanmaraş Depremi Deneyimi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 1 - 25, 30.06.2024

Başak Turna , Ponar Savaş Yavuzçehre

https://doi.org/10.47097/piar.1387191

Öz

Türkiye, coğrafi konumu ve jeolojik yapısı nedeniyle çeşitli afetlere maruz kalan bir ülkedir. İnsanların olağan yaşamsal faaliyetlerini kesintiye uğratan afetler, fiziksel, ekonomik ve sosyal alanlarda olmak üzere pek çok alanda olumsuz sonuçlara yol açmaktadır. Bu bakımdan, olası can ve mal kayıplarını önlemek adına afet yönetimi ile ilgili gerekli önlemlerin alınması hayati önem taşımaktadır. Bu kapsamda çalışma, kamusal alanların önemine ve afet anlarında üstlenebileceği işlevlere dikkat çekmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada, 6 Şubat 2023 tarihinde Türkiye'nin Kahramanmaraş ilinde meydana gelen depremler sonrasında büyük hasar gören Dulkadiroğlu İlçesi örnek alan olarak seçilmiş ve sorgulayıcı ve yorumlayıcı bir kaygı ile nitel araştırma yöntemleri (yerinde gözlem, doküman analizi) kullanılmıştır. Dulkadiroğlu İlçesi ile sınırlı olan bu çalışmada, yerel yönetimlerin stratejik planlarında ve uygulamalarında kriz anlarına yönelik sakınım politikalarının bulunmadığı, kamusal alanların afet sonrasına yönelik yeterli tasarıma sahip olmadığı bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kamusal Alan, Afet Yönetim Döngüsü, 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremi, Dulkadiroğlu İlçesi.

The Importance of Public Spaces in the Framework of the Disaster Management Cycle: February 6 Kahramanmaraş Earthquake Experience

Öz

Türkiye is a country exposed to various disasters due to its geographical location and geological structure. Disasters that interrupt people's normal vital activities lead to negative consequences in many areas, including physical, economic and social areas. In this regard, it is vital to take necessary precautions regarding disaster management in order to prevent possible loss of life and property. In this context, the study aims to draw attention to the importance of public spaces and the functions they can undertake in times of disaster. In the study, Dulkadiroğlu district, which suffered great damage after the earthquakes that occurred in Kahramanmaraş province of Türkiye on February 6, 2023, was selected as a sample area and qualitative research methods (on-site observation, document analysis) were used with an inquisitive and interpretive concern. In this study, limited to Dulkadiroğlu District, it was found that local governments do not have avoidance policies for crisis moments in their strategic plans and practices, and that public spaces do not have adequate post-disaster design.

Anahtar Kelimeler

Public Space, Disaster Management Cycle, 6 February 2023 Kahramanmaraş Earthquake, Dulkadiroğlu District

Kaynakça

• Acar, H. (2022). Jürgen Habermas ve Hannah Arendt’in kamusal alan yaklaşımlarının karşılaştırmalı analizi. Kamu Yönetimi ve Politikaları Dergisi, 3(1), 43-60.
• Anadolu Ajansı (2023). Kahramanmaraş Merkezli Depremlerden Etkilenen İlçelerdeki İlk Hasar Tespit Verileri Açıklandı. URL: https://www.aa.com.tr/tr/asrin-felaketi/kahramanmaras-merkezli-depremlerden-etkilenen-ilcelerdeki-ilk-hasar-tespit-verileri-aciklandi-/2819579 (Erişim Tarihi: 15.02.2023).
• AFAD, (2012). Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Hazırlama Ekibi: Hakan Benli vd. Türkiye’de Afet Yönetimi ve Doğa Kaynaklı Afet İstatistikleri Kitapçığı, 1-68, URL: https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/ 35429/xfiles/ turkiye_de_afetler. Pdf (Erişim Tarihi: 23.04.2023).
• AFAD, (2023). Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, 2022 Yılı Doğa Kaynaklı Olay İstatistikleri, URL: https://www.afad.gov.tr/afet-istatistikleri (Erişim Tarihi: 23.04.2023).
• Akten, S. (2023). Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası için akademik öneriler, bölüm adı: afet yönetim planlarında açık ve yeşil alanların önemi ve gerekliliği üzerine bir araştırma, Öztürk M. ve Kırca M., (Ed.). Özgür Yayınları.
• Allan, P., & Bryant, M. (2011). Resilience as a framework for urbanism and recovery. Journal of Landscape Architecture, 6(2), 34-45.
• Allan, P., Bryant, M., Wirsching, C., Garcia, D., & Rodriguez, M.T. (2013). The ınfluence of urban morphology on the resilience of cities following an earthquake, Journal of Urban Design, 18(2), 242-262.
• Anhorn, J., & Khazai, B. (2015). Open space suitability analysis for emergency shelter after an earthquake, Natural Hazards Earth System Science, (15), 789–803.
• Arendt, H. (2006). İnsanlık durumu (Çev: B. S. Şener). İletişim Yayınları.
• Ceren, A. (2023). Türkiye’de afet yönetimi ve afetlerde teknoloji kullanımının önemi, R&S- Research Studies Anatolia Journal, 6(1). 78-106.
• Dayman, L. (2023). Number of ways japan prepares for earthquakes, URL: https://theculturetrip.com/asia/japan/articles/8-ways-japan-prepares-for-earthquakes, (Erişim Tarihi: 1.2.2024).
• Donat, O. ve Savaş Yavuzçehre, P. (2016). Batı’da ve Osmanlı’da kamusal mekânın tarihsel süreçteki değişimi. Asos Journal (The Journal of Academic Social Science), 4(26), 505–519.
• Donat, O. ve Savaş Yavuzçehre, P. (2016). Sakin kent (cittaslow) üyeliğinin kamusal mekanlara etkisi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (35), 115-126.
• Erdin, H. E., Zengin Çelik, H., Sılaydın, M. B. ve Partigöç, N. S. (2023). Afet ve acil durumlarda sosyal altyapı alanlarının toplanma alanı olarak belirlenme kriterleri ve yöntemi. Türk Deprem Araştırma Dergisi, 5(1), 1–21.
• Erdönmez, E. ve Çelik, F. (2016). Kentsel mekânda kamusal alan ilişkileri. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, (14), 145-163.
• Erdönmez, E. ve Akı, A. (2005). Açık kamusal kent mekanlarının toplum ilişkilerindeki etkileri. Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi e-Dergisi, 1(1), 67-87.
• Firidin Özgür, E. (2017). Bir Kenti Anlamak Sinop Yaz Atölyesi, Bölüm Adı: Kamusal Alan ve Kamusal Mekân Perspektifinden Kentleşme ve Planlama, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Gökgür, P. (2008). Kamusal mekânda kamusal alanın yeri, Bağlam Yayınevi.
• Gökgür, P. (2017). Kamusal Alanların Mekansal Organizasyonu, Spatial Organization of Public Spaces, Bölüm Adı: Kamusal Alanın Değişimini ve Dönüşümünü Etkileyen Faktörler, Çelikyay S. (Ed.). Bartın Üniversitesi Yayınları.
• Gül, H., Negiz, N., Efe S. ve Özcan, F., (2019). Antik Çağ’dan günümüze kentsel kamusal mekânın dönüşümü. Şehir ve Medeniyet Dergisi, 14-26.
• Habermas, J. (2005). Kamusallığın yapısal dönüşümü (Çev: T. Bora ve M. Sancar). İletişim Yayınları.
• Habertürk Gazetesi (2023). Depremden önce ve depremden sonra kahramanmaraş trabzon caddesi https://www.haberturk.com/ depremden-once-ve-depremden-sonra- kahramanmaras- trabzon-caddesi-3563206.
• Kadıoğlu, M. (2008). Afet zararlarını azaltmanın temel ilkeleri. Modern, bütünleşik afet yönetiminin temel ilkeleri. Kadıoğlu M. ve Özdamar E. (Ed.). İsmat Matbacılık.
• Kahraman, S., Polat, E. ve Korkmazyürek, B. (2021). Afet yönetim döngüsündeki ana terimler. Avrasya Terim Dergisi, 9 (3), 7-14.
• Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi (2023). URL: https://kahramanmaras.bel.tr/, (Erişim Tarihi: 29.04.2023).
• Kahramanmaraş Dulkadiroğlu Belediyesi (2023). URL: https://www.dulkadiroglu.bel.tr/i/acil-toplanma-alanlari.html, (Erişim Tarihi: 29.04.2023).
• Kahramanmaraş Dulkadiroğlu Belediyesi Stratejik Planı 2020-2024 (2023). URL: https://www.dulkadiroglu.bel.tr/y/stratejik-planlar.html, (Erişim Tarihi: 7.5.2023).
• Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi (2023). URL: https://kahramanmaras.bel.tr/milli-irade-meydani-cami-alani-ve-yeralti-otoparki, (Erişim Tarihi: 12.05.2023).
• Karataş, D. ve Oran, D., K., (2024). Anadolu Ajansı. URL: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ japonyayi-sarsan-buyuk-depremler/3097982, (Erişim Tarihi:1.2.2024).
• Karayılmazlar. A. S. ve Çelikyay H. S. (2018). Kentlerde kamusal alanların tasarımı ve önemi. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(17), 83-89.
• Korgavuş, B. ve Ersoy, M. (2015). Kadıköy ilçesi kentsel açık ve yeşil alanlarının olası istanbul depreminde yeterliliğinin irdelenmesi., International Burdur Earthquake & Environment Symposium (IBEES) Uluslararası Burdur Deprem ve Çevre Sempozyumu.
• Khan, H., Vasilescu, L. G., & Khan, A. (2008). Disaster management cycle-a theoretical approach. Journal of Management and Marketing, 6(1), 43-50.
• Kırçın, P. N., Çabuk, S. N., Aksoy, K. ve Çabuk, A (2017, 11-13 Ekim). Ülkemizde yeşil alanların afet sonrası toplanma alanı olarak kullanılma olanaklarının artırılması üzerine bir araştırma, Uluslararası Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye.
• Korkın, E. ve Öztop, S. (2022). Büyükşehir belediyelerinin stratejik planlarında afet yönetimi. Journal of Civilization Studies, 61-75.
• Marangoz, A. (2021). Bir kamusal alan olan afet parklarının tasarım kriterlerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi.
• Masoumi, M. (2017). Innovating a new ıdea namely: disaster park (Multi Use Park). International Journal of Scientific Study, 5(3): 5-10.
• Nalbant, M. (2016). Türkiye’de kentsel mekânlarda kamusal alanın konumu: tarihsel perspektiften bir değerlendirme. BEU Akademik İzdüşüm Dergisi, 1(1), 12-27.
• Nalbantoğlu, O. ve Güzer., B. (2000, 19-21 Ekim). Afet sonrası yeniden inşaat ve örgütlenme süreçlerinin bir aracı olarak açık alanlar: Adapazarı’ndan örneklendiklerimiz, Peyzaj Mimarlığı Kongresi, Ankara, Türkiye.
• Negiz, N., Savaş Yavuzçehre, P. ve Yalçın, Ö. (2021). Covid-19 sürecinde kentler ve kentliler yaşananlar ve beklentiler üzerine tespitler göller bölgesi bulguları. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39, 135–153.
• Onat, Nazım, (2013). Kamusal alan ve sınırları, Durak İstanbul Yayınevi.
• Özbek, M. (2004). Kamusal alan, Bölüm Adı: 1. kısım kamusal alanı kavramlaştırmak giriş: Kamusal alanın sınırları. Özbek M. (Ed.). Hil Yayınları.
• Özcan, N.S., Erdin, H. E. ve Zengin, H. (2013, 11-13 Kasım). Kentlerde açık ve yeşil alan sistemlerinin afet yönetimi bağlamında kullanılabilirliğinin değerlendirilmesinde coğrafi bilgi sistemleri (Cbs): İzmir örneği. TMMOB Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, Ankara, Türkiye.
• Partigöç, N. S., (2023). Afet sonrası toplanma alanlarına yönelik kapasite yeterliliğinin değerlendirilmesi: Merkezefendi İlçesi (Denizli) örneği. Afet ve Risk Dergisi, 6(1), 128-147.
• Savaş Yavuzçehre, P. ve Çezik, U. K. (2015). Sümerbank’tan Sümerpark’a: Alışveriş merkezine dönüşen kamusal alanlar. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(1), 23-53.
• Sarıbay, A. Y., (2000), Kamusal alan, diyalojik demokrasi, sivil itiraz, Alfa Yayınları.
• Saygılı, H. B. ve Akpınar, A. (2022). Aydın/Efeler kentsel yeşil alanlarının afet ve acil durum toplanma alanları açısından yeterliliğinin incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(2), 305-311.
• Saxena, M. R. (2016, November). Role of open spaces in disaster management [Conference Paper]. Goenka University.
• Sılaydın Aydın, M. B., Partigöç, N. S., Zengin Çelik, H. ve Erdin, H. E. (2020). Potansiyel toplanma alanı olabilecek sosyal altyapı alanlarının imar planlarındaki durumu: İzmir kenti örneği. Dirençlilik Dergisi, 4(2), 373-389. URL:https://doi.org/10.32569/resilience.776319 (Erişim Tarihi: 20.05.2023).
• T.C. İçişleri Bakanlığı, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (2023). 06 Şubat 2023 Pazarcık (Kahramanmaraş) MW 7.7, Elbistan (Kahramanmaraş) MW 7.6 Depremlerine İlişkin Ön Değerlendirme Raporu. URL: https://deprem.afad.gov.tr/assets/pdf/Kahramanmaras%20%20Depremleri_%20On%20Degerlendirme%20Raporu.pdf, (Erişim Tarihi: 23.04.2023).
• T.C. İçişleri Bakanlığı, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (2024). Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP), URL: https://www.afad.gov.tr/turkiye-afet-mudahale-plani, (Erişim Tarihi: 1.2.2024).
• T.C. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu (2023). Türk Dil Kurumu, URL: https://sozluk.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 12.05.2023).
• Türer Başkaya F. A. (2023). Afete duyarlı peyzaj planlaması, depremler ve Türkiye. Peyzaj Eğitim, Bilim, Kültür ve Sanat Dergisi, 5(1), 55-62.
• TDK (2023). Türk Dil Kurumu Sözlükleri, URL: https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 24.04.2023).
• TÜİK (2023). Türkiye İstatistik Kurumu, URL: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Nufus-ve-Demografi-109 (Erişim Tarihi: 20.04.2023).
• Uzgören, G. ve Erdönmez M. E. (2017). Kamusal açık alanlarda mekân kalitesi ve kentsel mekân aktiviteleri ilişkisi üzerine karşılaştırmalı bir inceleme. Megaron Dergisi, 12(1), 41-56.
• Xinhua (2024) 232 confirmed dead after Japan's Noto quake: local gov't, URL: https://english.news.cn/20240117/b40d8aec7a404ff0956db2ffdc848367/c.html, (Erişim Tarihi: 2.2.2024)
• Yiğiter, R. G. (2005). Kentsel yerleşmeleri afetlere hazırlama odaklı kent planlaması ve zarar azaltma. Genel afet yönetimi temel ilkeleri içinde. JICA Yayınları.
• Zabcı, F. (2012). Siyaset bilimi kavramlar, ideolojiler, disiplinler arası ilişkiler. Kitap Bölümünün Adı: Kamusal alan, Yordam Kitap.
• Zhu, C., Wang, Y., Ren, W., Luo, I., Yın, Y., Xie, W., & Liu, W. (2016). The planning of green spaces to prevent and avoid urban disasters in dujiangyan. International Journal of Simulation: Systems, Science & Technology 17(46), 27.1-27.6
• 3194 Sayılı İmar Kanunu, R.G.:9.5.1985, Sayı: 18749.
• 5393 Sayılı Belediye Kanunu, R.G.: 13/7/2005, Sayı: 25874.
• 5902 Sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı ile İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun, R.G.:17.6.2009, Sayı: 27261.
• 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun, R. G.: 31/5/2012 Sayı: 28309.