On the Kazan Manuscript of the Nehcü’l-Ferâdîs

Yıl 2018, - Özel Sayı, 192 - 196, 20.08.2018

Ayşe Şeker

https://doi.org/10.29000/rumelide.454265

Öz

The Nehcü’l-Ferâdîs is as a prose work, written
in forty hadith form. It is thought to have been written by Kerderli Mahmud bin
Ali, before 759. The work consists of four parts, each consisting of ten
chapters. The first part is about the Prophet Muhammad’s life and virtues, the
second part is about Four Great Caliphs, Ahl al-bayt and the virtues of the Four Imams, the third part is about actions
that have become close people to Allah, and the last part is about actions that
remove people from Allah. Each chapter begins with a hadith. And after the
Turkish translation, given some stories and views about the hadiths, from the
works of famous Islamic scholars. There are many manuscripts of the work taken
in a plain and open style without a literary purpose. Several works have been
done on some of these manuscripts. The New Mosque manuscript was published by
János Eckmann as a facsimile, and Eckmann's notes about the text were presented
to the world of science by the regulations of Semih Tezcan and Hamza Zülfikar,
and the text’s index was also prepared by Aysu Ata. Gülden Sağol Yüksekkaya presented
the critical text of the manuscripts of the New Mosque and Paris, as an
associate professor thesis. Nehcü’l-Ferâdîs’s manuscript in Kastamonu was
published by Ergün Acar in two volumes as introduction, text, facsimile and
grammatical examination, index and dictionary. In this work, Nehcü’l-Ferâdîs’s
manuscript in the Kazan State University Library, number of 60261, will be
discussed, and some information will be given about the manuscript.

Anahtar Kelimeler

Nehcü’l-Ferâdîs, Mahmud bin Ali, Kazan Manuscript

Nehcü’l-Ferâdîs’in Kazan Nüshası Üzerine

Öz

Nehcü’l-Ferâdîs, kırk hadis türünde yazılmış
mensur bir eserdir. Kerderli Mahmud bin Ali tarafından 759’dan önce yazıldığı
düşünülmektedir. Eser, her biri onar fasıldan oluşan dört baptan meydana gelir.
Birinci bapta Hz. Muhammed’in hayatı ve faziletleri, ikinci bapta dört halife,
ehl-i beyt ve dört imamın faziletleri, üçüncü bapta insanı Allah’a yaklaştıran
ameller ve son bapta ise insanı Allah’tan uzaklaştıran ameller anlatılmaktadır.
Her fasıl bir hadisle başlar ve bu hadisin Türkçe tercümesi verildikten sonra
tanınmış İslam âlimlerinin eserlerinden bu hadisle ilgili görüşlere, hikâyelere
yer verilir. Edebî bir gaye güdülmeden sade ve açık bir üslupla kaleme alınan
eserin pek çok nüshası bulunmaktadır. Bu nüshalardan bazıları üzerinde çeşitli
çalışmalar yapılmıştır. Yeni Cami nüshası János Eckmann tarafından tıpkıbasım
olarak yayımlanmış, Eckmann’ın metin ile ilgili notları Semih Tezcan ve Hamza Zülfikar’ın
düzenlemeleriyle bilim dünyasına sunulmuş, Aysu Ata tarafından da metnin dizini
hazırlanmıştır. Gülden Sağol Yüksekkaya, Yeni Cami nüshası ile Paris nüshasının
tenkitli metnini doçentlik tezi olarak sunmuştur. Nehcü’l-Ferâdîs’in
Kastamonu’da bulunan nüshası giriş, metin, tıpkıbasım ve gramatik inceleme,
dizin ve sözlük olarak iki cilt hâlinde Ergün Acar tarafından yayımlanmıştır.
Çalışmamızda, Nehcü’l-Ferâdîs’in Kazan Devlet Üniversitesi Kütüphanesi 60261
numarada kayıtlı bulunan nüshası üzerinde durulacak, nüsha hakkında bilgiler
verilecektir. 

Anahtar Kelimeler

Nehcü’l-Ferâdîs, Mahmud bin Ali, Kazan nüshası

Kaynakça

• Acar, Ergün (2018). Eski Anadolu Türkçesine Ait Bir Nehcü’l- Ferâdîs (Giriş-Metin-Tıpkıbasım) I, Ankara: Gazi Kitabevi. Akman, Eyüp, Sakallıoğlu, Tuncay (2013). “Nehcü’l-Ferâdîs’in Eski Anadolu Türkçesiyle Yazılmış Yeni Bir Nüshası: Kastamonu Nüshası”, Türk Dili Dergisi, c. CV, sayı 739:78-80. Ata, A. (1998). Nehcü’l-Ferâdîs. Uştmaĥlarnıñ Açuķ Yolı (Cennetlerin Açık Yolu). III. Dizin-Sözlük, Ankara: TDK Yayınları:518. Blochet, E. (1933), Catalogue des manuscrits turcs, II, Paris. Caferoğlu, A. (1958). Türk Dili Tarihi, İstanbul: İÜEF Yay., c. II. Eckmann J. (1956). Nehcü’l-Feradis I, Tıpkıbasım. Önsözü yazan: János Eckmann, Ankara: TDK Tıpkıbasımlar Dizisi 35. Eckmann, J. (1963). “Nehcü’l-Feradis’in Bilinmeyen Bir Yazması”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten. Eckmann, J., Çevriyazı (Tarihsiz). Nehcü’l-Ferâdîs. Uştmahlarnıñ Açuķ Yolı (Cennetlerin Açık Yolu): II Metin, Yay. Semih Tezcan, Hamza Zülfikar, Ankara: TDK Yay. Karahan, A. (1991). İslâm-Türk Edebiyatında Kırk Hadis Toplama, Tercüme ve Şerhleri, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay: 284. Mercanî, Ş. (1885). Kitâbu Müstefâdü’l-Ahbâr fî-Ahvâli Kazan ve Bulgar, c. I., Kazan. Nadjip, E. N. (1977). “Nehcü’l-Feradis ve Dili Üzerine”, çev. Nazif Hoca, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi XXII, İstanbul, s. 29-44. Sağol [Yüksekkaya], G. (1998). Nehcü’l-Ferâdîs: İlk İki Bap (Giriş-Tenkitli Metin-Sözlük, Dizin, Arapça İbareler), Basılmamış Doçentlik Çalışması. Sağol [Yüksekkaya], G. (2002), “Harezm Türkçesi ve Harezm Türkçesi ile Yazılan Eserler, Türkler, 5, Yeni Türkiye Yay., s. 804-813. Togan, Z. V. (1928). “Harezm’de Yazılmış Eski Türkçe Eserler”, Türkiyat Mecmuası II, Ankara, s. 315-345. Yafarov, B. A. (1949). Literatura Kamsko-Voljkih Bulgar X-XIV vv. i rukopis ‘Nahc al-Faradis’, Kand. Diss. Kazan. Yakup, Kemal, (1930). Tyurko-tatarskaya rukopis’ XIV veka “Nehju’l-feradis”, Önsözü yazan: A. Samoyloviç, Yaltinskiy Ob’edinennıy Kraevedçeskiy Muzey, Simferopol.