An example from modern Iranian literature to intertextuality: Hüzünlü Bahar

Yıl 2019, RumeliDE 2019.Ö6 - Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Uluslararası Filoloji Çalışmaları Konferansı, 427 - 437, 21.11.2019

Esin Eren Soysal

https://doi.org/10.29000/rumelide.649268

Öz

Every writer, poet and artist is involved in some
interactions while producing his/her works. These interactions sometimes
continue when a word comes to life in a poem or when a poem comes to life in a
story or painting. It is possible to see such interactions in Iranian
literature as in all of the world literature. From time to time, the tendency
towards the past and the influence from any writers or poets is detected. Even,
it is seen that some writers and poets are strictly tied to the past and
produce their works under this influence. These kinds of works are first evaluated
by the theory of “intertextuality”, which is called a kind of discourse
analysis between two or more texts offered by Julia Kristeva. Thus, the texts
are examined in a certain direction and the reader factor is prioritized. In
this study, the effects of Hâfez Şhirazi, who has an important place in
classical Iranian literature, on the ghazel “Hüzünlü Bahar” which is one of the
ghazels of the neoclassical poet Hushang Ebtehâj will be evaluated within the
framework of the theory of “intertextuality”. In the classical era, Ebtehâj
seeks a symbol from his own.  He wants to express his feelings in poetry
through that symbol. Therefore, he studied the poetry of Hafez in detail due to
his curiosity on Hafez much even if he was a modernist poet, as a result of
this analysis, the style and language of Hafez was very influential in
Ibtihac's language and thought. How his adherence to classical Iranian
literature, especially Hafez's ghazels, will be explained by the findings from
the ghazel named “Hüzünlü Bahar”.

Anahtar Kelimeler

Intertextuality, modern Iranian poetry, Hafez Şhirazi, Hushang Ebtehâj, ghazel

Modern İran edebiyatından metinlerarasılık örneği: Hüzünlü Bahar

Öz

Her yazar, şair ve sanatçı, eserlerini ortaya
çıkarırken birtakım etkileşimler içerisine girmektedir. Bu etkileşim bazen bir
sözün bir şiirde, bir şiirin bir hikâyede ya da resimde yeniden hayat
bulmasıyla devam etmektedir. Tüm dünya edebiyatlarında olduğu gibi İran
edebiyatında da bu tarz etkileşimleri görmek mümkündür. Zaman zaman geçmişe
yönelmeler ve herhangi bir yazar veya şairden etkilenmeler yaşanmaktadır. Hatta
bazı yazar ve şairlerin geçmişe sıkı sıkıya bağlı kaldıkları ve bu etkiyle
eserlerini ürettikleri görülmektedir. Bu tür eserler ilk olarak Julia Kristeva
tarafından öne sürülen iki veya daha fazla metin arasında oluşturulan bir tür
söylem analizi şeklinde adlandırılan “metinlerarasılık” kuramıyla
değerlendirilmektedir. Böylece metinler belirli bir doğrultuda incelenmekte ve
ayrıca okur faktörü ön planda tutulmaktadır. Bu çalışmada da klasik İran
edebiyatında önemli bir yeri olan Hâfız Şirâzî’nin modern İran şairlerinden
neoklasik şair Huşeng İbtihâc’ın şiirlerinden “Hüzünlü bahar” adlı gazelindeki
etkileri “metinlerarasılık” kuramı çerçevesinde değerlendirilecektir. İbtihâc,
klasik dönemde kendinden bir simge aramaktadır. O simgeyle şairlikte kendi
duygularını beyan etmeyi istemektedir. Dolayısıyla her ne kadar modern bir şair
olsa da özellikle Hâfız’a duyduğu fazla ilgiden dolayı Hâfız’ın şiirini
detaylıca incelemiştir; bu inceleme sonucunda Hâfız’ın anlatım tarzı ve dili,
İbtihâc’ın dil ve düşüncesinde çok tesirli olmuştur. Klasik İran edebiyatına
bilhassa Hâfız’ın gazellerine nasıl bağlı kaldığı “Hüzünlü Bahar” adlı
gazelinden elde edilen bulgularla belirtilecektir. 

Anahtar Kelimeler

Metinlerarasılık, modern İran şiiri, Hâfız Şirazi, Huşeng İbtihâc, gazel

Kaynakça

• Aktulum, K. (2014). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Kanguru. Bozorg, A. (2007).Târîh u Tehavvulât-i Edebiyat-i Muâsır-ı Fârsî (Nazm u Nesr). Tahran. Cağferî, T. (2006). Ber resi-yi Sâhtarî Surî-yi Zebân-i Gazelhâ-yi Hûşeng İbtihâc. Kâveşnâme Zebân u Edebiyât-i Fârsî, Sonbahar-Kış, 13, 101-118. Çâgî, A. H. (2005). Ceryânhâ-yi Ş’irî-yi Muâsır-ı Fârsî Ez Kûd ta İnkılab. Tahran: Emîr Kebîr. Çetişli, İ. (2013). Batı Edebiyatında Edebî Akımlar, Ankara: Akçağ. Kanar, M. (1999). Çağdaş İran Edebiyatının Doğuşu ve Gelişmesi. İstanbul. Kırlangıç, H. (2013), Hâfız Divanı, İstanbul: Kapı. Kırlangıç, H. (2014), Meşrutiyetten Cumhuriyete İran Şiiri, Ankara: Hece. Korkmaz, F. (2017). Metinlerarası İlişkilerin Klasik Retorikteki Kökeni Üzerine Bir Araştırma, Hikmet- Akademik Edebiyat Dergisi, Gelenek ve Postmodernizm Özel Sayısı, Yıl:3, 71-88. Lengerûdî, Ş. (1991). Târîh-i Tahlîlî-yi Şi’r-i Nov, Tahran: Merkez. Muhammedî, H. ; Nîkûbaht, N. (2013). Berresi-yi Mukâyese-yi Ş’ir-i Hâfız u Hûşeng İbtihâc (Sâye), Kâveşnâme Zebân u Edebiyât-i Fârsî, Bahar-Yaz, 26, 121-146. Ögeyik, M. C. (2008). Metinlerarasılık ve Yazın Eğitimi. Ankara: Anı. Rûzbih, M. R. (2010). Edebiyât-i Muâsır-ı İran (Şiir). Tahran: Rûzgâr. Safâ, Z. (2005). İran Edebiyatı Tarihi. C. 2.Ankara: Nüsha. Suflî, S. S. (2008). Ey Aşk Heme Behane Ez To Est Nakd ve Tahlil ve Gozide-Yi Eş’ar-İ Emîr Huşeng İbtihâc Sâye. Tahran: Sohen. Türkçe Sözlük (2011) Ankara: Türk Dil Kurumu. Uçan, H. (2016). Yazınsal Eleştiri ve Göstergebilim (Kuram, Uygulama, Çözümleme Örnekçeleri). İstanbul: İz. Zerkânî, S. M. (2005). Çeşm Endaz Ş’ir-i Muâsır-ı İran. Tahran: Sâles. Yazıcı, T.(1997). Hâfız-ı Şîrâzî, TDV İslam Ansikloğpedisi, C.15, 103-106.