Kaynak odaklılığı yeniden okumak Antoine Berman ve çeviri anlayışı

Yıl 2022, Sayı: 28, 659 - 674, 21.06.2022

Lale Özcan

https://doi.org/10.29000/rumelide.1133925

Cited By: 2

Öz

Kaynak odaklı kuramcılar arasında en sık adı geçen, hatta çoğu çeviribilimci tarafından kaynak odaklılığın öncü isimlerinden biri olarak kabul edilen Fransız çeviribilimci Antoine Berman aslında çeviri ereği, amacı, etiği ve ahlakı ekseninde oluşturmuş olduğu genel çeviri kuramında kaynak ve erek odaklılık gibi karşıt ikili tanımlamalara karşı çıkar. Berman, çeviri kuramını oluşturmak ve çeviri uygulaması üzerine düşünmek isteyen herkesi çeviri olgusunu çok daha derin, felsefi ve bilimsel düzlemde tartışmaya çağırır. Makalemizdeki amacımız bu çağrıyı netleştirmek, bu çağrının derinliğini ve felsefi boyutunu gözler önüne sermek ve buradan yola çıkarak araştırmacıları klasik kaynak odaklılık tanımını gözden geçirmeye davet etmektir. Bu maksatla, Berman’ın genel çeviri kuramının yeniden okumasını kaynak odaklılık etiketini değerlendiren bir ölçekte yapmaya çalışacağız. Kaynak odaklılığa farklı bir bakış açısı getirmek üzere Berman’ın görüşleri uzantısında çeviri uygulamasında ve düşüncesinde ahlak, erek, amaç ve öz kavramlarını ele alacağız. Böylece Berman’ın ve kaynak odaklı çeviri düşüncesinin, “sözcüğü sözcüğüne çeviri” savunuculuğunun çok ötesine uzanan derin ve felsefi boyutuna dikkat çekmeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Antoine Berman, genel çeviri kuramı, çeviri ereği, çeviri ahlakı, kaynak odaklılık, çeviri felsefesi

Re-read source-oriented approach in translation, Antoine Berman and his perspective

Öz

French theorist of translation Antoine Berman, who is the most frequently mentioned among source-oriented theorists and even considered as one of the pioneers of source-oriented by many translation specialist, actually opposes such dichotomies in his general translation theory, which he created on the axis of translation purpose, ethics of translation. And it invites everyone who wants to create translation theory and reflection about translation practice to discuss the phenomenon of translation on a much deeper, philosophical and scientific level. Our aim in our article is to clarify this call, to reveal its depth and philosophical dimension, and to invite researchers to review the classical definition of source-oriented approach in translation. For this purpose, we will try to re-read Berman's general translation theory on a scale that evaluates the label of source-oriented. In order to bring a different perspective to this approach, in the extension of Berman's views, we will consider the concepts of ethics, aim, purpose and essence in translation practice and reflection. Thus, we will try to draw attention to Berman’s philosophical and in-depth views and to the source-oriented translation approach that go far beyond the "mot a mot" advocacy.

Anahtar Kelimeler

Antoine Berman, general translation theory, purpose of translation, ethics of translation, source-oriented, philosophy of translation.

Kaynakça

• Arrojo, R. (1997). The Death of the Author and the Limits of the Translator’s Visibility. Translation as lntercultural Communication (ed. M. Snell-Hornby, Z. Jettmarova, K. Kaindi). Amsterdam : John Benjamins. ss. 21-32.
• Ballard, M. (1992). De Cicéron à Benjamin. Belçika: Lille Üniversitesi Yayınları.
• Benjamin, W. (1971). La tâche du traducteur. Mythe et violence. Çev. M. De Gandillac. Paris: Denoel.
• Berman, A. (1984). L’Epreuve de l’Etranger.Paris:Gallimard.
• Berman, A. (1985). La traduction et la lettre ou l’auberge du lointain. Paris:Seuil.
• Berman, A. (1985a). Ethique de la traduction. Essais sur la traduction: les Tours de Babel. Mauvezin: Trans-Europ-Repress.
• Berman, A. (1985b). La traduction et ses discours. La traduction dans le dévelloppement des littératures: Actes du XI. Congrès de l’Association International de Littérature Comparée. 20-24.08.1985. Paris.
• Berman, A. (1985c). Traduction ethnocentrique et traduction hypertextuelle. Essais sur la traduction: les Tours de Babel. Mauvezin: Trans-Europ-Repress.
• Berman, A. (1988). De la translation à la traduction. TTR. I(1):23-40.
• Berman, A. (1995). Pour une critique des traduction: John-Donne. Paris: Gallimard.
• Blanchot, M. (1965). Traduit de. La part du feu. Paris: Gallimard.
• Coordonnier, J.L. (1995). Traduction et culture. Paris: Hatier.
• Cordonnier, J.L. (2002). Aspects culturels de la traduction: Quelque notions clés. I. Colloque Internationl Aspects culturels de la traduction. 23-25.10.1997. İstanbul: YTÜ Yayınları.
• Even-Zohar, L. (1990). Interference in Dependent Literay Polysystems. Poetics Today. 11:1.
• Israel, F. (1998). Julien Green : Bilinguisme et traduction. Actes du colloque international, 12-14 Mai 1988. Université de Lyon III, Lyon.
• Ladmiral, J-R. (2016). Sourcier ou cibliste. Les profondeurs de la traduction. Paris:Les Belles Lettres. (İlk basım 2014)
• Lemelin, J.M. (1998). Hölderlin : Traducteur, interprète, poète, prophète et fou ou de la traduction à l’interprétation. in Table ronde bilingue. Département d’études française et hispanique. 2 Nisan 1998. Saint-Jean, Terrre Neuve : Université de Mémorial.
• Meschonnic, H. (1995). Traduire ce que les mots ne disent pas mais ce qu’ils font. Meta. 40:3. 514-517.
• Oseki-Depré, I. (1999). Theories et pratiques de la traduction littéraires. Paris:Armand Colin
• Özcan, L. (2003). Ekinsel Öğelerin Aktarımında Etnikmerkezcilik Sorunu: Antoine Berman ve Genel Çeviri Kuramı. Çeviribilim ve Uygulamaları. Cilt 1. No.13 ss.156-181.