Çeviriye kültürel ve hermeneutik bir yaklaşım

Yıl 2022, Sayı: 29, 1158 - 1170, 21.08.2022

Deniz Demirkan Dilek Toprak

https://doi.org/10.29000/rumelide.1164922

Öz

Bu çalışmada hermeneutik ve tarihsel süreçteki araştırma alanlarından kısaca bahsedilmiştir. Alanyazın çalışmalarında hermeneutiğin dil, kültür ve tarih çerçevesinde yeni araştırma konularına dâhil olduğu görülmektedir. Bununla birlikte, alanyazın taramasında yorumbilim, çeviribilim ile ortak unsurlar çerçevesinde etkileşime girerek artık yeni kuramsal çalışmalarda başvurulan bir disiplin olduğu görülmektedir. Çeviribilimde yorumbilimsel yaklaşımların görüldüğü ve çalışmaların yorumbilim ile ilişkilendirildiği gözlemlenmiştir. Hermeneutiğe göre anlam, zaman ve kültür çerçevesinde değişmekte ve farklı değerler kazanmaktadır. Buna karşın gelenekler ve toplum anlamı şekillendirmekte ve tek olarak kabul etmemektedir. Hermeneutik yaklaşım kelimelerin çevirisine değil anlamları çevirmeye ve aktarmaya odaklanmaktadır. Çevirmen öznelliği de hemeneutik yaklaşımda sıkça karşımıza çıkmaktadır. Bu açıdan çevirmene ve çeviri sürecine yönelik çalışmalar artmaktadır. Ayrıca bu yaklaşım, çeviri hermeneutiği kapsamında daha fazla araştırma yapmak için hermeneutik ilkelere dayalı bir yöntem olarak sunulmaktadır. Bu çalışmada, çeviribilimde hermeneutik yaklaşımın geçerliliği açıklanmaya çalışılmıştır. Bu geçerlilik hermeneutik yaklaşımın teorik yansımasında öznellik, sezgi, bedensellik ve yaratıcılık gibi faktörleri de barındırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çeviri, Hermeneutik, Kültür, Anlam

A Cultural and hermeneutic approach to translation

Öz

In this study, hermeneutic and research areas in the historical process are briefly mentioned. In the studies of the literature, it is seen that hermeneutics is included in new research topics within the framework of language, culture and history. However, in the literature review, it is seen that hermeneutics interacts with translation studies within the framework of common elements, and it is now a discipline that is applied in new theoretical studies. It has been observed that hermeneutic approaches are seen in translation studies and studies are associated with hermeneutics. According to hermeneutics, meaning changes within the framework of time and culture and acquires different values. However, traditions and society shape meaning and do not accept it as one. The hermeneutic approach focuses on translating and conveying meanings, not on the translation of words. Translator subjectivity is also frequently encountered in the hermeneutic approach. In this respect, studies on the translator and the translation process are increasing. In addition, this approach is presented as a method based on hermeneutic principles for further research within the scope of translation hermeneutics. In this study, the validity of the hermeneutic approach in translation studies has been tried to be explained. This validity also includes factors such as subjectivity, intuition, corporeality and creativity in the theoretical reflection of the hermeneutic approach.

Anahtar Kelimeler

Translation, Hermeneutics, Culture, Meaning

Kaynakça

• Aksoy, N.B. (2002). Geçmişten Günümüze Yazın Çevirisi, Ankara, İmge Kitabevi.
• Catford, J. C. (1965). A linguistic theory of translation. London: Oxford University Press.
• Çakır, M. (1996). Çeviride Eşdeğerlik İlişkileri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt 6. Sayı l. (s. 93-107).
• Delisle, J. (1993). La traduction raisonnée. Ottawa: Presses de l’Université d’Ottawa.
• Dilthey, W. (1999). Hermeneutik ve tin bilimleri. (Çev. D. Özlem). İstanbul: Paradigma.
• Eruz, S. (2000). Akademik Çeviri Eğitimi. Çeviri Amaçlı Metin Çözümlemesi. İstanbul: Multilingual.
• Fillmore, C. (1976). Linguistic Structures Processing. In A. Zampolli Antonio (dir.), Scenes-and-Frames Semantics (s. 55-88). Amsterdam: N. Holland.
• Gadamer, H.G. (2009). Hakikat ve Yöntem (Cilt 2). (Çev. H. Arslan ve İ. Yavuzcan). İstanbul: Paradigma Yay.
• Gadamer, H.G. (1970). Le problème herméneutique, Archives de Philosophie 33, s. 3-27.
• Gentzler, E. (2016). Translation and rewriting in the age of post- translation studies: new perspective in translation and interpreting studies. Routledge.
• Gökgözoğlu, E. M. (2019). Çeviribilimde Edebi Çeviri, Hermeneutik ve Kültür Kavramlarının Yapılanması. Akademik Kaynak, s. 33-47.
• Göktürk, A. (1998). Çeviri: Dillerin Dili. İstanbul: Yapı Kredi.
• Jakobson, R. (1959/1966). On Linguistic Aspects of Translation, in Reuben Brower (ed.), On Translation. New York: Oxford University Press
• Lefevere, A. (1992). Translation, Rewriting and the Manipulation of Literary Fame, Routledge. London and New York.
• Lefevere, A., Bassnett, S. (1990). Translation, History and Culture, London: Pinter.
• Malblanc, A. (1968). Stylistique comparée du français et de l’allemand (gözden geçirilmiş beşinci baskı). Paris: Didier.
• Munday, J. (2008). Introducing Translation Studies. Routledge. Taylor & Francis Group. London and New York.
• Nida, E. A. (1964). Towards a science of translating. Leiden: Brill.
• Özlem, D. (2012). Metinlerle Hermeneutik Dersleri I. İstanbul: Notos Kitap.
• Palmer. R.E. (2008). Hermenötik. (Çev. İ. Görener). İstanbul: Ağaç Yayınları.
• Pym, A. (2007). “Translation Studies and Western Philosophy”, The Companion to Translation Studies içinde, ed. Piotr Kuhiwczak ve Karin Littau, Multilingual Matters.
• Raková, Z. (2016). Çeviri kuramları. (Çev. Y. Polat). Ankara: Çevirmenin yayını.
• Raková, Z. (2014). Les théories de la traduction. Brno: Masarykova univerzita.
• Sapir, E., Whorf, B. (1956). Language, thought, and reality. Selected Writings
• Snell-Hornby, M. (1995). Translation Studies. An integrated approach (gözden geçirilmiş ikinci baskı). Amsterdam : Benjamins.
• Steiner, G. (1998). Après Babel–Une poétique du dire et de la traduction, trad. Lucienne Lotringer et Pierre-Emmanuel Dauzat, Paris, Albin Michel.
• Toprak, M. (2016). Hermeneutik ve Edebiyat. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Vinay, J.P. , Darbelnet, J.L. (1958/1977). Stylistique comparée du français et de l’anglais (gözden geçirilmiş baskı). Paris : Didier.
• Yiğit, G. (2022). 1950’li Yıllardan 1980’li Yıllara Kadar Yapılan Çeviri Konulu Araştırmaların Görünümleri. https://www.researchgate.net/publication/362317204 adresinden alınmıştır.
• Yücel, F. (2016). Çevirinin tarihi. İstanbul: Çeviribilim.