Tiyatral Anlatının Sinemasal Anlatıya Dönüşümü: Ferhan Şensoy'un "Çok Tuhaf Soruşturma" Tiyatro Oyunu ve "Pardon" Sinema Filminin İncelenmesi

Yıl 2022, Sayı: 30, 516 - 528, 21.10.2022

Kerim Emre Özerden , Ziyad Guliyev

https://doi.org/10.29000/rumelide.1192625

Öz

Türk tiyatrosunun önemli isimlerinden biri olan yönetmen, oyuncu, yazar, tiyatro kurucusu kimliğiyle önemli çalışmaları bulunan sanatçı Ferhan Şensoy’un ‘Çok Tuhaf Soruşturma’ tiyatro oyunu ve bu oyundan sinemaya uyarlanan ‘Pardon’ sinema filmi incelenmektedir. Araştırmada tiyatral ve sinemasal anlatı farklılıkları, ifade biçimlerinin değişmesi ile öykünün dönüşümü merkezi konumdadır. Araştırmanın kapsamında, anlatıların yapısal özellikleri, iki yapı arasındaki farklılıkların incelenmesi ile ele alınmıştır. Tiyatro oyununun beyaz perdeye uyarlanmasıyla hikâye yapısının kazanmış olduğu yeni olanaklar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tiyatro, Anlatı, Söylem, Ferhan Şensoy, Tiyatral Söylem, Sinemasal Söylem

Transformation of Theatrical Narrative into Cinema Narrative: Review of Ferhan Sensoy's Theater Play "A Very Strange Investigation" and Movie "Pardon"

Öz

The theaterplay "VeryStrangeInvestigation" by Ferhan Sensoy, who is one of the importantnames of Turkishtheater and who has importantworks with his identity as a director, actor, writer and theaterfounder, and the movie "Pardon" adaptedfrom this play to the cinema are examined. In the research, the theatrical and cinematicnarrativedifferences, the change of expressionforms and the transformation of the story are central. Within the scope of the research, the structuralfeatures of the narratives are discussed by examining the differencesbetween the two structures. The newpossibilities that the storystructuregained with the adaptation of the play to the bigscreen were examined.

Anahtar Kelimeler

Theatre, narrative, discourse, Ferhan Sensoy, discourse of the theatre, discourse of the cinema.

Kaynakça

• Aydoğan, D. & Aydoğan, Ö. (2021). Tiyatroda Sanal Gerçeklik Atılımı. Akademik Sanat, (14), 130-140.
• Bal, M. (2004). Narrative theory: criticalconcepts in literary and cultural studies.
• Baykal, Ö. (2019). Türkiye’de Siyasetin Konsolidasyonu: Turgut Özal Dönemi. Akademik Hassasiyetler, 6 (12), 143-179.
• Bazin, A. (1966) Çağdaş Sinemanın Sorunları, Bilgi Yayınları, Ankara.
• Çamurdan, E. (2016). Çağdaş Tiyatroda Eşzamanlılık, Eşdeğerlilik, Çokboyutluluk .Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, (23), 61-70.
• Çelik, M. (2020). Türkçe Sözlük'te Yer Alan Tiyatro Terimleri Üzerine. Sanal Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 5 (4), 26-49.
• Bordwell, D., Thompson K., (2012) Film Sanatı, (Çev. Ertan Yılmaz-Emrah Suat Onat), De ki Basım Yay., 2. Bsk., Ankara, s. 79
• Durst-Andersen, P. (2008). Linguistics as semiotics. Saussure and Bühlerrevisited. Signs-International Journal of Semiotics, 2, 1-29.
• Erkan, S. (2014). Sahne Sanatlarında Güçlü Bir Anlatım Aracı Olarak Beden. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (41), 1-12.
• Mutlu E. (1998), İletişim Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yay., 4. Bsk., Ankara, s. 41.
• Genette, G. (1983). Narrative discourse: An essay in method (Vol. 3). Cornell UniversityPress.
• Gürün, D. (2012). Kabare Tiyatrosu ve Haldun Taner. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, (8), 5-18.
• Karakoç, Ş. M. (2020). Türkiye’de Siyasetin Dönüşümü: ‘Güçlü Devlet Geleneği’nden ‘Total Siyaset’e.Journal of EconomyCulture and Society , (62) , 227-253 . DOI: 10.26650/JECS2019-0091
• Rıfat M. (1999), Gösterge Eleştirisi, Kaf Yayıncılık, 1. Bsk., İstanbul, s.15
• Memiş, G. M. (2022). Ferhan Şensoy’un İstanbul’u Satıyorum Adlı Oyununda Orta Oyunu Ögelerinin Kullanımı. Hars Akademi Uluslararası Hakemli Kültür Sanat Mimarlık Dergisi, 5 (1), 99-120.
• Nutku, Ö. (2001). Dram Sanatı. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Özgişi, T. (2014). Türkiye’de Toplumsal Değişimin Siyasi Katılıma Etkisi .TESAM Akademi Dergisi, 1 (1), 52-101 .
• Müşerref Ö.Ç., (2012) Küreselleşmenin Tiyatral Anlatıdaki Uzama Etkileri, (Doktora Tezi), İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Sahne Sanatları Ana Sanat Dalı, 2012.
• Platon, (2010) Devlet, (Çev. Sabahattin Eyüboğlu-M. Ali Cimcoz), Türkiye İş Bankası Kültür Yay., 20. Bsk., İstanbul, s. 83-84.
• Chatman S. (2009), Öykü ve Söylem: Filmde ve Kurmacada Anlatı Yapısı, (Çev. Özgür Yaren), De Ki Basım Yayın., 1. Bsk., Ankara, s. 21.
• Sözen, M. (2008). Anlati Mesafesi-Anlati Perspektifi Kavramlari, Sinematografik Anlati ve Örnek Çözümlemeler. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 4(8), 123-146.
• Şener, S. (1999). Cumhuriyetin 75. Yılında Türk Tiyatrosu, Türkiye İş Bankası Yay., İstanbul.
• Şensoy F. (1998). Denememeler. İstanbul: Ortaoyuncular Yayınları 5. Basım
• Şensoy, F. (2018). “Ferhangi Şeyler Ekşi Sözlük Zirvesi”. Erişim: 8 Ağustos 2022. https://bit.ly/3wE44Mo
• Şensoy, F. “Ferhan Şensoy, Haldun Taner'i anlatıyor!”. Erişim: 31 Temmuz 2022. https://bit.ly/3Axm4tc
• Tunalı, İ., & Günay, A. (1987). Aristoteles Poetika.