Özel eğitim 2. kademe Türkçe ders kitabındaki resimlerin metinlerle uyum düzeyinin incelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 33, 172 - 191, 26.04.2023

Furkan Can , Ümmü Gülsüm Altıner Bozlak

https://doi.org/10.29000/rumelide.1283688

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı, MEB Yayınlarına ait Özel Eğitim 2. Kademe Türkçe Ders Kitabı 2’de yer alan metinler ile resimler arasındaki uyum düzeyini incelemektir. Araştırma nitel araştırma desenlerinden tarama modelindedir. Araştırmanın çalışma materyalini 2022-2023 eğitim-öğretim yılında ortaokullarda okutulan, MEB Yayınlarına ait Özel Eğitim 2. Kademe Türkçe Ders Kitabı-2 oluşturmaktadır. Araştırma verileri, doküman inceleme tekniği ile toplanmıştır. Araştırmacıların resim ve metin uyumunu ortaya koyabilmesi amacıyla İşcan ve Cımbız (2018) tarafından geliştirilen “Resim–Metin İlişkisi Kategori Listesi” kullanılmıştır. Araştırmacılar, Türkçe ders kitabında yer alan resimlerin ait oldukları metne uygunluğunu bu kategori listesine göre incelemiştir. Bu kategori listesiyle toplanan veriler, nitel veri analizi yaklaşımlarından betimsel analiz tekniği kullanılarak analiz edilmiş ve yorumlanmıştır. Elde edilen bulgular; genel bulgular, bilgilendirici metinler, hikâye edici metinler ve şiir olmak üzere dört alt başlıkta verilmiştir. Araştırma sonucunda Özel Eğitim 2. Kademe Türkçe Ders Kitabı 2’deki metinlere yönelik resimlerin, %64,4 (f:58) oranında öğrencilere, ait oldukları metnin içeriğiyle ilgili fikir verdiği belirtilmiştir. Resimlerin, %73,3 (f:66) oranı ile bulundukları metnin başlığıyla uyum gösterdiği; %69,9 (f:63) oranında ise bulundukları metnin içeriğiyle uyum gösterdiği ifade edilmiştir. Araştırmacılar, metinlerde yer alan resimlerin %92,9 (f:83) oranında metnin ana fikrini/ana duygusunu desteklediğini; %96,6 (f:87) oranında öğrencilerin estetik zevk kazanmasına yardımcı olduğunu; %67,7 (f:61) oranında ise resim-metin tasarım düzeninde zemin-fon ilişkisine dikkat edildiğini belirtmişlerdir. Araştırmacılar, metinlerin resimlerinde kullanılan renklerin %75,5 (f:68) oranında canlı, açık ve ilgi çekici olduğu sonucuna ulaşmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe ders kitabı, özel eğitim, metin, resim

Kaynakça

• Arı, S. (2008). MEB, ilköğretim yedinci sınıf Türkçe ders kitabında resimlerin içerikle uyumu. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Aygün, A. (2014). 2004-2013 yılları arasında yayımlanan resimli öykü kitaplarında metin-resim ilişkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bakkaloğlu, S. (2021). Kuramdan Uygulamaya Türkçe Öğretimi, Özenç, E.G. ve Özenç, M. (Ed.), Metin Türleri ve Metinlerde Anlam Kurma İçinde (s.239-256).
• Baş, B. ve İnan Yıldız, F. (2015). İlkokul Türkçe ders kitaplarının resim-metin ilişkisi açısından değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 139-151.
• Batur, Z. (2010). Ana dili öğretiminde gösterge biliminin yeri: ana dili ders kitaplarındaki sözel metinlerle görsel metinleri bütünselliğinin analizi, Journal of Turkish Studies 5(4). 174-200.
• Can, F. ve Koç, R. (2022). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerde bulunan noktalama ve yazım yanlışları üzerine bir inceleme. Yağmur Şahin, E. (Ed.), Türkçe öğretimi ders kitapları ve Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi üzerine araştırmalar içinde (s.1-26.). Paradigma Yayınları.
• Çeçen, M.A. (2015) Yazma eğitimi açısından metin bilgisi, Özbay, M. (Ed.), Yazma eğitimi içinde (s. 131-150). Pegem Yayıncılık.
• Çetinkaya, M. (2022). 2. Kademe Özel Eğitim Türkçe Ders Kitaplarındaki etkinliklerin değerlendirilmesi. Uluslararası Temel Eğitim Çalışmaları Dergisi, 3 (1), 9-24.
• Damar, Z. (2016). Ortaokul 5. sınıf Türkçe kitaplarındaki resimlerin çocuk resimleriyle ilgisi ve eğitime yansımaları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Demirel, Ş. , Kökçü, Y. ve Akbaba, R. S. (2018). 5. sınıf Türkçe ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından incelenmesi. Adıyaman University Journal of Educational Sciences, 8(2), 224-243.
• Delican, B. ve Temizyürek, F. (2016). İlkokul Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Bartın University Journal of Faculty of Education, 5(3), 842-856.
• Durukan, E. (2011). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24 (1) , 209-216.
• Dikeç, L. (2004). İlköğretim okullarındaki Türkçe ders kitaplarında kullanılan kitap resimleri (illüstrasyonlar), teknikleri ve öğrenmeye katkısı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ercantürk, O. K. (2015). Türkçe ders kitaplarındaki yazılı metinler ile metin görsellerin uyumu. Turkish Studies, 10 (3), 427-454.
• Erdost, I. (2012). İlköğretim üçüncü sınıf Türkçe ders kitaplarının resim (illüstrasyon) ve içerik uyumuna ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ertok Atmaca, Anıl. (2006). İlköğretim ders kitaplarında görsel tasarım ve resimleme. Milli Eğitim Dergisi, 171.
• Güneş, F. (2021). Türkçe öğretimi (11.Baskı). Pegem Yayınları.
• İlhan, E. ve Yazar, İ. (2021). Temel eğitim Türkçe ders kitaplarındaki metin-görsel ilişkisinin görsel tasarım unsurları bağlamında incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (52) , 744-763.
• İnan Yıldız, F. ve Baş, B. (2015). İlkokul 2. sınıf Türkçe ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2) , 251-268.
• İşcan, A. , Efendioğlu, S. ve Ada, Ş. (2007). Türkçe ders kitaplarında yer alan edebi metinlerin öğrencilere estetik zevk kazandırmadaki rolü. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2(1), 59-76.
• İşcan, A. ve Karadağ, K. (2021). İlkokul 4. sınıf Türkçe ders kitabındaki resimlerin metinlerle uyumunun incelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 196-215.
• İşcan, A., Cımbız A. T. (2018). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki resimlerin metinlerle uyum düzeyinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 250-272.
• İşcan, A. ve Kanca, E. (2021). Yabancılara Türkçe Öğretimi Ders Kitaplarında Görsel-Metin Uyumu. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 6 (1) , 133-160.
• İşeri, K(2021). Türkçe ders kitabı çözümlemeleri. Ülper, H.(Ed.). Türkçe ders kitaplarında resimler içinde (s.83-91). Pegem Akademi Yayınları.
• Karakoyun, A. (2019) Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki görsellerin öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre metin-görsel uyumu açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Kaya, M., Çiftçi, Ö. (2020). Teachers and students’ evaluation of listening texts in Turkish textbooks. International Journal of Education & Literacy Studies, 8(1), 84- 94.
• Kaya, M., Kardaş, M. N. (2019). Türkçe öğretmenleri ile Türkçe öğretmeni adaylarının Türkçe ders kitaplarındaki metinlerle ilgili görüşleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (21), 323-342.
• Kayıkcı, M. (2006). İlköğretim Türkçe, Sosyal Bilgiler, Fen Bilgisi ve Matematik ders kitaplarında görsel tasarım sorunları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Kırbaş, A., Orhan, S., Topal, Y. (2012). İlköğretim Türkçe ders kitaplarındaki görsel ögelere öğretmen görüşlerinden hareketle eleştirel bir bakış. Journal of Turkish Studies, 7(4), 2225-2235.
• Koç, R. ve Can, F. (2022). Türkçe öğretimi ders kitapları ve Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi üzerine araştırmalar. Yağmur Şahin, E. (Ed.), Türkçe ders kitaplarında yer alan etkinliklerin etkililiğine ilişkin öğretmen görüşleri içinde (s.1-26.). Paradigma Yayınları.
• Kolaç, E. (2003). İlköğretim dördüncü sınıf Türkçe ders kitaplarının öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (1), 105-137.
• Mazlum, Ö. ve Mazlum F.S. (2016). İlköğretim 4. Sınıf ders kitaplarının görsel tasarımına yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi, Sanat Eğitimi Dergisi, 4(1), 1-17.
• Miles, M.B. ve Huberman, A.M. (1994). Qualitative Data Analysis: A Sourcebook of New Methods(2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Özbay, M., Çeçen, M.A. (2012). Türkçe ders kitaplarında (6-8. sınıflar) yer alan okuma kültürü teması metinlerinin metinler arasılık bakımından incelenmesi, Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1), 67-76.
• Pilav, S. & Oğuz, M. (2015). Türkçe ders kitaplarında yer alan metin türleri üzerine bir araştırma. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2), 16-30.
• Pourtois, J-P. ve Desmet, H.(2002). L’éducation postmoderne. Paris: PUF.
• Şeref, İ. ve Yılmaz, İ. (2013). Gökkuşağı Türkçe Öğretim Seti’ndeki okuma metinleri ile görsellerin bütünselliği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(27), 505-519.
• Türkben, T. (2019). Türkçe ders kitaplarındaki metin resimlerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 650-672.
• Uzuner, S. , Aktaş, E. , Albayrak, L. (2010). Türkçe 6, 7 ve 8. sınıf ders kitaplarının görseller (illüstrasyonlar) açısından değerlendirilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları. 27, 721-733.
• Varışoğlu, B. , Şeref, İ. , Gedik, M. ve Yılmaz, İ. (2014). Deyim ve atasözlerinin öğretilmesinde görsel bir araç olarak karikatürlerin başarıya etkisi. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 41 (41) , 226-242.
• Yıldıran, N. B. (2007). İlköğretim 8. sınıf bilgisayar ders kitaplarının görsel tasarım ilkelerine uygunluğunun değerlendirilmesi ve içerik analizinin yapılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12.Baskı). Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, A. (2005). İlköğretim okulları ilk kademede okutulan ders kitaplarının resimlemeleri yönünden değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.