Edebiyatta geçmişle hesaplaşma: O Geri Döndü

Yıl 2023, Sayı: 34, 930 - 940, 22.06.2023

Emre Bekir Güven

https://doi.org/10.29000/rumelide.1316235

Öz

Toplumlar, sağlıklı bir gelecek için geçmişlerinde herhangi bir tabu bırakmamaya genellikle özen gösterirler. Bunu yaparken genellikle ilk olarak geçmişle hesaplaşırlar. Bu fiil, bir arınma, bir katarsis olarak yorumlanabilir. Bu sayede, geleceğe dair planlamalarını geçmişe takılmadan yapabildikleri gibi, toplumsal bellek gibi konularda da toplumun başka düşünceleri kaydetmesine engel olurlar. Geçmişle hesaplaşan, hesaplaşması gereken toplumların ilk sıralarına Almanları dahil etmek mümkündür. 20. yüzyılda yaşananlar bu ulus için bunu kaçınılmaz kılmaktadır. Hitler nasyonal sosyalizminin başta kendi ulusuna ve sırasıyla Avrupa ve dünyaya yaşattıkları, Almanlar için hesaplaşılması gereken bir konudur. Nitekim Almanlar da bunu, olağan hayatın farklı alanlarında ve farklı disiplinlerce yapmaktadır. Alman edebiyatının çok satan ve kısa süre sonra sinemaya da uyarlanan O Geri Döndü romanı, 2011 yılında Adolf Hitler’in Berlin’de yeniden ortaya çıkışını ve yaşadıklarını konu almaktadır. Birçok açıdan postmodern edebiyatın hem “eğlencelik” hem de “ciddi” türlerine uygun düşen roman geçmişle hesaplaşma konusunda da oldukça fazla ve nitelikli örnekler sunmaktadır. İkinci Dünya Savaşı, öncesi ve sonrasına dair birçok yaşanmışlıkla açıkça hesaplaşmaktadır. Öyle ki, oldukça acı kimi yaşanmışlara gülerek yaklaşmayı dahi mümkün kılmıştır. Bu açıdan roman sadece teoride değil, pratikte de geçmişle ve tabularla hesaplaşmaktadır. Bu çalışma, Timur Vermes’in O Geri Döndü romanında yer alan geçmişle hesaplaşmaya dair ögeleri irdelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Geçmişle hesaplaşma, Timur Vermes, O Geri Döndü.

Kaynakça

• Ecevit, Yıldız (2016). Türk Romanında Postmodern Açılımlar, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Gasser, Markus (1997). Die Postmoderne, M & P Verlag für Wissenschaft und Forschung, Stuttgart.
• Göğebakan, Turgut (2004). Tarihsel Roman Üzerine, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Koçakoğlu, Bedia (2012). Anlamsızlığın Anlamı Postmodernizm, Hece Yayınları, Ankara.
• Nietzsche, Friedrich (2015). Tarihin Yaşam İçin Yararı ve Yararsızlığı Üzerine, (Çev.: Nejat Bozkurt), İstanbul.
• Plato, Alexander von (2007). “Erinnerungen an ein Symbol: die Bombardierung Dresdens im Gedächtnis von Dresdnern.” BIOS - Zeitschrift für Biographieforschung, Oral History und Lebensverlaufsanalysen, 20 (1), 123-137.
• Schlink, Bernhard (2007). Vergangenheitsschuld, Diogenes Verlag, Zürich.
• Schlink, Bernhard (2019). Geçmişe İlişkin Suç ve Bugünkü Hukuk, (Çev.: Reyda Ergün), Zoe Kitap, İstanbul.
• Schmidt-Harzbach, Ingrid (1984). “Eine Woche im April, Berlin 1945: Vergewaltigung als Massenschicksal.” Feministische Studien: Zeitschrift für interdisziplinäre Frauen- und Geschlechterforschung, 2, 51-65.
• Vermes, Timur (2014). O Geri Döndü, Pegasus Yayınları, İstanbul.