Edebî metin olarak masalların ana dili öğretimine katkıları (ayağına diken batan serçe örneği)

Yıl 2023, Sayı: 34, 512 - 524, 22.06.2023

Meral Doğru Numan Saraç Hülya Seven Abdülkadir Güngör

https://doi.org/10.29000/rumelide.1317076

Cited By: 1

Öz

İlköğretim çağına gelmiş öğrenciler ana dilinin inceliklerini, güzelliklerini, zenginliklerini öğrenmeye başlamaktadırlar. Okul öncesi dönemde ninniler, masallar dinleyen çocuklar ilköğretime başladıktan sonra bunları okumaya, yazmaya başlamaktadırlar. Edebî metinler, çocukların zihinsel ve dilsel becerilerinin gelişmesine, hayal gücünün artmasına, düşüncelerinin ilerlemesine, hayata olumlu şekilde bakmasına sebep olmaktadır. Çocuk edebiyatı, çocukların büyümelerine, gelişmelerine katkı sağlayan hayallerine ve düşüncelerine hitap eden hem eğitip eğitirken de eğlendiren sözlü ve yazılı ürünlerdir. Çocuk edebiyatı ürünleri arasında yer alan masallar da hem çocuğun dil gelişimine hem de kültür öğrenimine katkı sağlamaktadır. Bu bağlamda yıllardan beri masalların eğitsel işlevinin olduğu bilinmektedir. Çocukların anlamasının, algılamasının, yorumlamasının en güzel örneği olan masallar ana dil öğretiminin pekiştirilmesinde kullanılması en uygun olan edebî metinlerdendir. Kitaplarda yer alan masallar çok dikkatli bir şekilde incelenilmeli, araştırılmalıdır. Türkçe ders kitaplarında yer alan bazı masallar çocuğu masaldan ve okuma hevesinden uzaklaştırmaktadır. Yalnızca çocuğa nasihat veren, dil zevkinden yoksun, çocuğun hayal dünyasına hitap etmeyen, düşünce gücünü geliştirmeyen metinler olmamasına özen gösterilmelidir. Ders kitaplarında yer alan metinlerin farklı türlerde olmasına özen gösterilmelidir. Bu çalışmada masalların çocukların dil gelişimine ve değerler eğitimine olan katkısı, masalların sınıflandırılması, bölümlendirilmesi, ders kitaplarında yer alan masallarda dikkat edilmesi gereken hususlar anlatılmıştır. Aynı zamanda ele alınan bir masalın hangi açılardan öğrencilere faydalı olacağı da ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

edebî türler, masal, ana dili öğretimi, çocuk eğitimi

Kaynakça

• Akalın, Ş.H. (2011). Türkçe sözlük. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aksan, D. (1990). Her yönüyle dil, ana çizgileriyle dilbilim 1. Ankara: TDK Basımevi.
• Ayhan, M. S., Arslan, M. (2014). Edebî metin olarak masalların yabancılara Türkçe öğretiminde dilsel ve kişisel becerilerin gelişimine etkisi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Yıl:7, Sayı: 2, 543-559.
• Bilkan, A. F (2009). Masal estetiği, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Boratav, P. N. (1958). Zaman zaman içinde. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• _________. (1969). 100 soruda Türk halk edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınları.
• Bunsuz, H. (2021). Sözlü kültür geleneğinde İslam. Konya: Tablet Kitabevi.
• Derman, S. (2002). Anadil (Türkçe) öğretiminde masal metinlerinin kullanılması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Dilidüzgün, S. (2003). Çağdaş çocuk yazını. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Dilidüzgün S. Sever S., Öztürk A., Adıgüzel Ö. (2008). Okul öncesinde çocuk edebiyatı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Günay, V. D. (2003). Metin bilgisi. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Karatay, H. (2007). Dil edinimi ve değer öğretimi sürecinde masalın önemi ve işlevi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. Cilt: 5, Sayı: 3, 471-472.
• Kıbrıs, Ġ. (2010). Çocuk edebiyatı. (4. Baskı). Ankara: Kök Yayıncılık.
• Mert, E. L. (2012). Anadili Eğitimi-öğretimi sürecinde çocuk yazını ürünlerinden yararlanma ve masal türüne yönelik bazı belirlemeler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı:31/1, 1-12.
• Sakaoğlu, S. (1973). Gümüşhane masalları. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• ________. (2002). Gümüşhane ve Bayburt masalları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• ________ .(2010). Masal araştırmaları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Şirin, M. R. (2007). Çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış- çocuk edebiyatı nedir ne değildir?, Ankara: Kök Yayıncılık.
• Ünal, D. Ç. (2005). Yabancı dil öğretiminde edebî metinler: yenilikçi yaklaşımlara geçiş süreci ve gerekçeleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. (H. I. Journal of Education) 203-212.
• Yılmaz, A. (2012). Çocuk eğitiminde masalın yeri (Binbir gece masalları örneği). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı: 25, 299-306.