Branislav Nuşiç’in “Ramazan Geceleri”nde sosyal hayatın izleri

Yıl 2023, Sayı: Ö12, 272 - 280, 23.07.2023

Öznur Özdarıcı

https://doi.org/10.29000/rumelide.1330471

Öz

Yugoslav Edebiyatının önemli yazarlarından biri olan ve Sırp yazınında komedi dalında ün salan Baranislav Nuşiç, Balkan Savaşı’ndan önce Sırp Konsolosu olarak görev yapar. Türklerle olan yakın ilişkileri, Rumeli Türkleri’nin yaşayışlarını birtakım hikâyeler çerçevesinde kalem faaliyetlerinde yansıtmasına olanak tanır. Sırpça aslından çevrilen bu hikâyeler Doğu’ya ait unsurları ve Türkçe kelimeleri yoğunlukla bünyesinde taşır. Branislav Nuşiç’in söz konusu kitabı kaleme aldığı 1890’lı yıllarda Osmanlı, Rumeli’deki hâkimiyetini büyük oranda kaybetmiş ve bölgenin ismi isyanlarla ve savaşlarla anılır olmuştur. Bu siyasi iklimin tamamen dışında yazdığı Rumeli’de Ramazan Geceleri’nde Nuşiç, çarşı ve mahalle hayatını tüm canlılığıyla ortaya koyar. Osmanlı İmparatorluğu’nun çökmekte olduğu dönemde geçmesine rağmen onun hikâyelerinde ne dönemin Müslüman çarşısının karamsar havasından bahsedilir ne de eski güzel günlere yetişemediğine dair bir yakınma duyulur. Şehrin, kasabanın ve köyün kültürel yaşantısını hikâyelerine ustalıkla işleyen yazar, çarşı hayatına yayılan çeşitliliği konuşma dili üzerinden yansıtmaya özen gösterir. Bu yüzden, eser Sırpça yazılmış olmasına rağmen altı yüzden fazla farklı Türkçe kelime içerir. Kitapta yer alan hikâyeler Ramazan ayında mahalle, çarşı ve çevresinde Rumeli halklarının yaşantısını ele almasının yanında, dönemin ev mimarisinden eğlence kültürüne, kadın-erkek ilişkilerinden sosyal sorunlara kadar birçok hususu ihtiva etmekle birlikte dönemin ruhuna şahitlik etmek ve o dönem sosyal hayatının izlerini sunması açısından zengin bir malzeme sunmaktadır. Çalışmamızda günlük hayata ilişkin bu verilerin Nuşiç’in hikâyelerindeki izleri takip edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Branislav Nuşiç, Rumeli, hikâye, sosyal hayat

Kaynakça

• Nuşiç, Branislav (1967). Ramazan Akşamları, (Çev: Süreyya Yusuf), İstanbul: Varlık Yayınları.
• Nuşiç, Branislav (2008). Ramazan Geceleri, (Çev: N. Şabanoviç), İstanbul: Özgün Yayıncılık.
• Nuşiç, Branislav (2021). Rumeli’de Ramazan Geceleri, (Çev: Aldiana Softic Güçlü), İstanbul: Kapra Yayıcılık.
• Pars, Melahat-Yusuf Hüseyin Babekoğlu (2017). Sırp ve Bulgar Edebiyatında Türkleri Analtan İki Önemli Yazar-Branislav Nuşiç ve Yordan Yovkov, Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 10, S. 54.
• Wellek, Réne-Austin Warren (2019). Edebiyat Teorisi, (Çev: Ö. Faruk Huyugüzel), İstanbul: Dergâh Yayınları.