Tenkitli Neşirden Popüler Neşre: Necâtî Bey Dîvânı’nın 1992 Baskısında Yer Alan Hatalar ve Bu Baskıdan Hareketle Yapılan Bazı Yanlış Değerlendirmeler

Yıl 2023, Sayı: Ö12, 337 - 348, 23.07.2023

Enes İlhan

https://doi.org/10.29000/rumelide.1330500

Öz

Klasik Türk şiirinin kurucu şairlerinden olan Necâtî Bey, özgün üslubu ile kendisinden sonra gelen pek çok şaire örnek olmuştur. Dîvân’ını hayatının son devrelerinde tertip etmesinden ve kâtipler/ müstensihler ile ilgili yazdığı olumsuz şiirlerden Necâtî Bey’in, şiirlerinin yanlış nakledilmesi endişesi taşıdığı söylenebilir. Müstensihlerin kopyalama esnasında yaptıkları hatalar ve gerçekleştirdikleri bazı tasarruflar şairin bu endişesinde haksız olmadığının göstergesidir. Benzer bir durum günümüzün kâtipleri/ müstensihleri hüviyetindeki yayınevleri için de zikredilebilir. Zira yayınevleri, gelişen basım ve yayın imkânlarına rağmen baskı hatalarında bulunabilmektedir. Ali Nihat Tarlan tarafından 1963 yılında hazırlanan Necâtî Bey Dîvânı’nın, transkripsiyonsuz hali ile 1992 yılında yapılan popüler neşri bu hususa örnek teşkil etmektedir. Mısra, kelime ve ek düzeyinde değişiklikler, beyit atlamaya ve Arapça ifadelerin alelade aktarımına varan özensiz tutumlar neşirde tespit edilen hatalardandır. Ayrıca baskıda yer alan yanlış aktarımlar sonucu bazı araştırmacılar Necâtî Bey’in şiiri ile ilgili bazı hatalı saptamalarda bulunmuştur. Çalışmamızda Necâtî Bey Dîvânı’nın 1992 baskısında yer alan hatalar ortaya konmuş ve bu hatalardan kaynaklı yanlış değerlendirmeler üzerinde durulmuştur. Büyük emeklerle ortaya çıkan tenkitli metin çalışmalarının yayınevleri aracılığıyla tahribatlara uğrayabileceği belirtilmiştir. Aynı yayınevi tarafından 1992 yılında bir dizi halinde çıkarılan popüler metin neşirlerine dikkatle yaklaşılması gereği vurgulanmıştır. Böylece tenkitli metin neşirlerinde olduğu gibi popüler metin neşirlerinde de, bir metodoloji zemininin oluşması lüzumu ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Necâtî Bey Dîvânı, Tenkitli Metin Neşri, Popüler Neşir

Kaynakça

• Açıl, B. (2018). Ali Nihat Tarlan’ın Tenkitli Neşir Yöntemi ve Gelişimi. HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi, Prof. Dr. Ali Nihad Tarlan Özel Sayısı, 86-108.
• Arslan, S. (2020). Osmanlı’da Bilginin Dolaşımı, Bilgiyi İstinsahla Çoğaltmak. İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Ercan, Ö. ve Hocaoğlu Alagöz, K. (2018). Metin Neşri Çalışmalarına Bir Katkı: Müstensihlerin İmlâ Tasarrufları ve Kullandıkları Rumuzlar. Diyalektolog, (19), 149-178.
• Erol, T. (2016). Necâtî Bey Dîvânı’nda Günlük Dilden Yansımalar. TÜRÜK Uluslararası Dil Edebiyat ve Halk Bilimi Araştırmaları Dergisi, 1(8), 228-245.
• İlhan, E. (2021). Dîvân (Necâtî). Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-necati-bey
• İlhan, E. (2023). Necati Bey Divanı: Metin - Bağlamlı Dizin-İşlevsel Sözlük. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kılınç, A. (2021). Fuzûlî Dîvânı (İnceleme-Tenkitli Metin). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Köksal, M. F. & Babaarslan, G. (2017). Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Yapılan Dîvân Neşri Çalışmaları Üzerine Bir Değerlendirme. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları XII, Metin Neşri: Problemler, Tespitler, Öneriler içinde (s. 44-63). İstanbul: Klasik Yayınları.
• Mert, Y. (2015). Necati Bey Divanı'nda Arkaik Unsurlar. Yüksek Lisans Tezi, Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
• Öztürk, M. (2019). Klasik Türk Şiirinde Kâtiplere Yönelik Hicivler. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, (19), 73-95.
• Özyıldırım, A. E. (2017). Tarihî Seyir İçinde Dîvân Şiiri Metinlerinin Popüler Yayınları: Amaç Neydi, Sonuç Ne Oldu? Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları XII, Metin Neşri: Problemler, Tespitler, Öneriler içinde (s. 64-87). İstanbul: Klasik Yayınları.
• Samancı, M. (2019). Fuzûlî’nin Anlam Dünyası: Anahtar Kelimeler ve Kavramlar Sözlüğü. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Tansel, K. (1939). Necati Divanı. Bitirme Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• Tarlan, A. N. (1963). Necatî Beg Divanı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Tarlan, A. N. (1992). Necatî Beg Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tarlan, A. N. (1997). Necatî Beg Divanı. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Tokçesi, U. (2017). Necâtî Beg Divânında Melâl Mefhûmu. I. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Öğrenci Sempozyumu OTUDES, 313-325.
• Yüceol Özezen, M. (2009). Necati Bey'in Gazellerinde Yeni Olarak Nitelenen Kimi Sözcükler. Ç. Derdiyok, & M. Yüceol Özezen (Ed.). Ölümünün 500. Yılında Necati Bey'e Armağan içinde (s. 187-221). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Zavotçu, G. (2009). Necâtî’nin Kâtiplerle İlgili İki Şiiri. I. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Sempozyumu “Ölümünün 500. Yılında Şâir Necâtî Anısına” içinde (s. 100-107). Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.