Juan José Arreola’nın “Makasçı” adlı kısa öyküsünde kaotik dünyanın eleştirisi ve ironi

Yıl 2023, Sayı: Ö12, 547 - 556, 23.07.2023

Burcu Tekin Hale Erdoğan

https://doi.org/10.29000/rumelide.1331501

Öz

Latin Amerika edebiyatının önemli temsilcilerinden biri olan Juan José Arreola (1918-2001) eserlerinde yer alan büyülü gerçekçilik, satir ve alegori gibi özelliklerle ülkesindeki realist edebiyat geleneğini dönüştürmek için pek çok yazara ilham kaynağı olması sebebiyle XX. yüzyıl Meksika edebiyatının en önemli öykü yazarlarından biri olarak kabul edilmektedir. Çok yönlü bir yazar olan Juan José Arreola’nın Makasçı (El guardagujas) adlı kısa öyküsü de yazarın dünyada en çok tanınan ve öne çıkan kısa öyküleri arasında yer almaktadır. Demiryollarında makasları açıp kapayarak trenlere yön veren emekli bir görevli ile istasyona gelen bir yolcu arasında geçen karşılıklı konuşmadan oluşmaktadır. Juan José Arreola bu kısa öyküsünde Meksika’nın içinden geçtiği sanayileşme dönemini satirik bir üslupla ele almış ayrıca sanayileşmenin bir topluma getirdiği zorlukların altını çizmek için edebiyatta genellikle dolaylı yoldan eleştiri yapmak amacıyla kullanılan ironiye başvurmuştur. Çalışmanın amacı Juan José Arreola’nın 1952 yılında yayımlanan Makasçı adlı kısa öyküsünü yazarken ironiyi nasıl kullandığı ve eserinde ironiye ne ölçüde yer verdiğine ilişkin incelemenin aktarılmasıdır. Bu amaçla çalışmada öncelikli olarak ironi kavramının tanımı ve kısa tarihsel gelişiminin açıklanmasının ardından ilgili kavramın öyküdeki yansımalarının, dönem ve mekân gibi belli başlı unsurların da göz önünde bulundurularak detaylı bir şekilde sunulması planlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Latin Amerika edebiyatı, Juan José Arreola, ironi

Kaynakça

• Arreola, J.J. (2018). “Makasçı” Confabulario içinde (s. 32-40). (N. Turan, Çev.). İstanbul: Alabanda Yayınları.
• Atay, S. (2019). İroni ile yoğrulmuş bir parodi örneği olarak Oğuz Atay’ın “ne evet ne hayır”ı. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7 (17) , 298-307 . DOI: 10.33692/avrasyad.590645
• Balderson, D. ve González, M., (Ed.). (2004). Encyclopedia of Latin American and Caribbeaan Literature 1900-2003. London: Routledge Taylor&Francis Group.
• Brewster, C. (2002, April). The Student Movement of 1968 and the Mexican Press: The Cases of
• "Excélsior" and "Siempre"! Bulletin of Latin American Research, 21(2), 171-190. Mayıs 31, 2023 tarihinde https://www.jstor.org/stable/3339451 adresinden alındı
• Cebeci, O. (2017). Komik edebi türler: parodi, satir ve ironi. İstanbul: İthaki Yayınları.
• De Mora, C. (1993). E. Valcárcel (Ed.), Las confabulaciones de Juan José Arreola: Hispanoamérica en sus textos: ciclo de conferencias (A Coruña, 1992), içinde s. 63-81. España: Universidad da Coruña, Servizo de Publicacións . Erişim tarihi: Haziran 20, 2023 tarihinde https://ruc.udc.es/dspace/bitstream/handle/2183/8573/CC-05art5ocr.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden alındı
• Dağoğlu, T. (2023). The concept of double audience for irony based on the theory of binary opposition sense and sensibility by Jane Austen. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , (56) , 411-420 . DOI: 10.30794/pausbed.1198265
• Echevarría, R. G. ve Pupo-Walker, E., (Ed.). (2006). The Cambridge History of Latin American
• Literature (4th Printing, Volume 2). Cambridge: Cambridge University Press.
• Fahim, I. F. (2018). Existencialismo y crítica social en "El Guardagujas" de Juan José Arreola. Candil: Revista del Hispanismo-Egipto, (18), 395-410.
• Foster, L. V. (2007). A Brief History of Mexico (4. b.). New York: Checkmark Books.
• Lustig, N. (1987). Crisis económica y niveles de vida en México: 1982-1985. Estudios Económicos, 2(2/4), 227-249. Mayıs 31, 2023 tarihinde https://www.jstor.org/stable/40311212 adresinden alındı
• Needler, M. C. (1964). Review of Mexico: Revolution to Evolution, 1940-1960. Political Science Quarterly, 79(1), 154-156. doi:https://doi.org/10.2307/2146597
• Rabasa, E. O. (2000). Historia de las Constituciones mexicanas. Haziran 2023 tarihinde http://ru.juridicas.unam.mx/xmlui/handle/123456789/9208 adresinden alındı
• Ramírez, J. L. (2001). La existencia de la ironía como ironía de la existencia. Una investigación sobre el sentido. Isegoría, (25), 115–145. https://doi.org/10.3989/isegoria.2001.i25.587
• Ranis, G. (1974). ¿Se está tornando amargo El Milagro mexicano? Demografía y economía, 8(1), 22-33.
• Mayıs 31, 2023 tarihinde https://www.jstor.org/stable/40602025 adresinden alındı
• Semo, E. (1978). Historia mexicana, Economía y lucha de clases. México D.F.: Ediciones Era.
• Sol, C. (2016). Juan José Arreola: El "paraíso" terrenal en tiempos de Juan José Arreola. Guanajuato: Universidad de Guanajuato.
• Tejada, F. E. (1994). Tansición en México. Política Exterior, 8(41), 77-85. Mayıs 31, 2023 tarihinde https://www.jstor.org/stable/20643568 adresinden alındı
• Teker García, A. (2004). 20. yüzyıl Latin Amerika Öyküsü. Ankara: Ürün Yayınları.
• Toledo, E. (1988). El Milagro Mexicano. Ascenso y Crisis Del Estado Social Autoritario: Estado y Acumulación Del Capital En México, 1940-1976 (s. 97-140). içinde México: El Colegio de Mexico. Mayıs. 31, 2023 tarihinde https://www.jstor.org/stable/j.ctvhn0bfc.6 adresinden alındı
• Tuğluk, A. (2017). İroni nedir. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 6(29), 441-467.
• Türk Dil Kurumu. (t.y.). İroni. İçinde Güncel Türkçe sözlük. Erişim tarihi: Haziran 20, 2023, https://sozluk.gov.tr/
• Villalba, J. B. (1985). La obra de Juan José Arreola . Colección Tesis Doctorales Nº 44/85. Madrid:
• Editorial de la Universidad Complutense de Madrid.