Yükseköğretime geçiş sürecinde öğrenci perspektifi: Neden üniversite?

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 169 - 186, 31.12.2024

Şakir Gülder , Ferhat Değer

Öz

Bu araştırmanın amacı, öğrencilerin yükseköğretime yönelme nedenlerini ve günümüzde yükseköğretimin değeri ve gerekliliğine dair görüşlerini incelemektir. Nitel araştırma tekniklerinden durum çalışma desenine göre yürütülmüş olan bu çalışmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak elde edilmiştir. Araştırma kapsamında Sakarya ili Adapazarı ilçesinde bulunan ortaöğretim kurumlarında öğrenim gören ve 2024 yılı Yükseköğretim Kurumları Sınavına (YKS) katılacak olan öğrenciler ile görüşülmüştür. Görüşme sonucunda elde edilen veriler kodlanarak temalar altında toplanmış ve içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırmanın bulgularına göre, YKS’ye başvuran öğrencilerin yükseköğretime geçiş nedenleri arasında ekonomik, kişisel ve toplumsal faktörler bulunmaktadır. "Meslek edinmek ve daha kolay iş bulmak" teması, ekonomik nedenler arasında en sık tekrar eden gerekçe olarak öne çıkarken; "hayallerine/hedeflerine ulaşmak" kişisel nedenlerde en fazla tekrar eden neden olarak görülmektedir. "Statü edinmek" ise toplumsal nedenler arasında en sık dile getirilen gerekçe olarak bulunmuştur. Diğer önemli bir bulgu ise, günümüzde üniversitenin değerinin genel olarak azaldığı, buna rağmen üniversitenin kendileri için hala gerekli olduğu vurgusudur.

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim, yükseköğretim talebi, yükseköğretimin değeri.

Student perspective in the transition to higher education: Why university?

Öz

This study aims to examine students' reasons for pursuing higher education and their views on the value and necessity of higher education today. The data of this study, which was conducted according to the case study design, one of the qualitative research techniques, were obtained using a semi-structured interview form. Within the scope of the research, students who are studying in secondary education institutions in Adapazarı district of Sakarya province and who will participate in the Higher Education Institutions Examination (YKS) in 2024 were interviewed. The data obtained from the interview were coded and collected under themes and subjected to content analysis. According to the findings of the study, economic, personal and social factors are among the reasons for the transition to higher education for students applying to YKS. The theme of “acquiring a profession and finding a job more easily” stands out as the most recurrent reason among economic reasons, while “reaching their dreams/goals” is the most recurrent reason among personal reasons. “Gaining status” was the most frequently mentioned reason among social reasons. Another important finding is that, the value of the university today has generally decreased, but the participants emphasized that the university is still necessary for them.

Anahtar Kelimeler

Higher education, demand for higher education, value of higher education

Kaynakça

• Altbach, P. G., Reisberg, L., & Rumbley, L. E. (2009). Trends in global higher education: tracking an academic revolution. SIDA/SAREC.
• Ashton, D., & Green, F. (1996). Education, training and the global economy. Cheltenham: Edward.
• Bağcı, E. (2018). Eğitim düzeyinin işsizlik üzerindeki etkisi: Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin karşılaştırması. Finans, Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 348-358.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: itel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Barber, M., Donnelly , K., & Rizvi, S. (2013). An avalanche is coming: Higher education and the revolution ahead. The Institute of Public Policy Research.
• Barnett, R. (1992). Improving higher education, total quality care. SRHE & Open University Press.
• Barr, N. (2012). The Economics of the welfare state (5th edition). Oxford University Press.
• Barro, R. J. (2013). Education and economic growth. Annals of Economics and Finance, 14(2), 301–328.
• Baskan, G. A. (2001). Türkiye de yükseköğretimin gelişimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1)., 21(1), 21-32.
• Bastedo, M. N., Altbach , P., & Gumport , P. (2016). American higher education in the twenty-first century: Social, political, and economic challenge. MD: John Hopkins University Pres.
• Başkaya, F., & Ördek, A. (2008). Ekonomik kurumlar ve kavramlar sözlüğü. Ankara: Özgür Üniversite Yayınları.
• Becker, G. S. (1964). Human capital. Chicago: University Of Chicago Press.
• Bikse, V., Rivza, B., & Latvian, I. B. (2013). Competitiveness and quality of higher education: graduates' evaluation. Journal of teacher education for sustainability, 15(2), 52-66.
• Bogler, R., & Somech, A. (2002). Motives to study and socialization tactics among university students. The journal of social psychology, 14(2), 233-248.
• Bourdieu, P., & Passeron, J.-C. (2015). Yeniden üretim. Ankara: Heretik Yayınları.
• Bui, K. (2002). First-generation college students at a four-year university: background characteristics, reasons for pursuing higher education, and first-year experiences. CollegeStudent Journal, 36(1), 3-11. https://doi.org/10.4324/9781003443131-7
• Buys, N., & Burnsnall, S. (2007). Establishing university–community partnerships: Processes and benefits. Journal of Higher Education Policy and Management, 29(1), 73-86.
• Bülbül, T. (2021). Yükseköğretime erişimin belirleyicileri olarak sosyoekonomik durum ve okul türü. Eğitim ve Bilim, 46(205), 303-333.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Kardeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Callender, C., Locke, W., & Marginson, S. (2022). Changing higher education for a changing world. Bloomsbury Academic.
• Can, İ. ( 2010 ). Velilerin İlköğretimden Beklentileri (Osmaniye Örneği) (Yayınlanmamış Yüksek Yüksek Lisans Tezi) . Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Chan, R. Y. (2016). Understanding the purpose ff higher educatıon: An analysis of the economic and scial benefits for completing a college degree. JEPPA, 6(5), 1-41.
• Collins, R. (1979). The credential society. Academic Press.
• Creswell, J. W. (2021). Karma yöntem araştırmalarına giriş. Pegem Akademi.
• Çokgezen, M., & Altun, T. (2018). Üniversitelerin bölge ekonomisine katkısı ve “her ile bir üniversite” politikası: Türkiye’ye ilişkin çalışmalar üzerinden kısa bir değerlendirme. M. Karagül, L. G. Kaya, & O. Songur içinde, Bölgesel kalkınma ve bölge bilimi üzerine yazılar (s. 307-319).
• Durazzi, N. (2013). Things we know and don't know about the Wider Benefits of Higher Education: A review of the recent literature. Department for Business, Innovation and Skills.
• Eagan, K., Lozano , J., Hurtado , S., & Case, M. (2013). The american freshman: National norms fall 2013. CIRP.
• Erdem, A. R. (2014). Yükseköğretime Geçişin Kritiği. Cumhuriyet’in kuruluşundan günümüze eğitimde kademeler arası geçiş ve yeni modeller Uluslararası Kongresi (s. 849-895). Antalya: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
• Erdoğan, A. (2014). Türkiye'de yükseköğretimin gündemi için politika önerisi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (1) 1-17.
• ERG. (2014). Türkiye eğitim sisteminde eşitlik ve akademik başarı araştırma raporu ve analiz. Eğitim Raporu Girişimi.
• Feinstein, L., & Vorhaus, J. S. (2008). The social and personal benefits of learning: a summary of key research findings. Centre for Research on the Wider Benefits of Learning, Institute of Education,.
• Gedikoğlu, T. (2013). Yükseköğretimde akademik özgürlük. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(3), 179-183. https://doi.org/10.5961/jhes.2013.074
• Gibbons, M. (1998). Higher Education Relevancein in thethe 21st Century. Eric.
• Goldin, C., & Katz, L. (2008). The Race between Education and Technology. Harvard University Press.
• Gölpek, F. (2012). Price of higher education and individual demand. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 41(2012), 349-356. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.04.040
• Gölpek, F. (2014). Rate of Return to and Price of Higher Education in Turkey: A Case Study of Law Faculty. Education and Science, 39, 172-182.
• Gölpek, F., & Yıldız, K. (2019). Kamu üniversitelerinde kayıtlı öğrencilerin sosyo-ekonomik statüsü üzerine bir araştırma:Şırnak üniversitesi örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 9(3), 460-473. https://doi.org/10.5961/jhes.2019.346
• Gündoğar, D., Gül , S., Uskun, E., Demirci, S., & Keçici, D. (2007). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumunu yordayan etkenlerin incelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 10(1), 14-27.
• Gür, B. S., & Gök, E. (2023). Türkiye'de yükseköğitime erişim geç genişlemenin getirdiği imkanlar ve zorluklar. N. Erdoğmuş içinde, Türkiye'nin yüzyılı yükseköğretim (s. 134-164). Nokta.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Hanushek, E. A. (2016). Will more higher education improve economic growth. Oxford Review of Economic Policy, 32(4), 538-552. https://doi.org/10.1093/oxrep/grw025
• Hanushek, E. A., & Woessmann, L. (2012). Do better schools lead to more growth? Cognitive skills, economic outcomes, and causation. Journal of Economic Growth , 17(4), 267-321. https://doi.org/10.3386/w14633
• Hayden, M., & Carpeter, P. (1990). From school to higher education in Australia. Higher Education, 20(2), 175-196.
• HendersonA-King, D., & Smith, M. N. (2006). Meanings of education for university students:academic motivation and personal values as predictors. Social Psychology of Education(9), 195-221. https://doi.org/10.1007/s11218-006-0006-4
• Hill, K., Hoffman, D., & Rex, T. (2005). The Value of Higher Education: Individual and Societal Benefits. L. William Seidman Research Institute.
• Hunt, C. (2011). National strategy for higher education to 2030. Dublin: Department of Education and Skills.
• Johnstone, D. B. (2020). Cost-Sharing in financing higher education. P. N. Teixeira, & J. C. Shin içinde, The ınternational encyclopedia of higher education systems and ınstitutions (s. 247-255). Spinger.
• Jonbekov, D. (2019). The diploma disease in Central Asia: students’ views about purpose of university education in Kazakhstan and Tajikistan. Studies in Higher Education , 45(6), 1183-1196. https://doi.org/10.1080/03075079.2019.1628199
• Karataş, Z. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Manevi temelli sosyal hizmet araştırmaları dergisi, 1(1), 62-80.
• Kauppinen, I. (2020). Sociological perspectives on higher education research. P. N. Teixeira, & J. C. Shin içinde, The ınternational encyclopedia of higher education systems and institutions (s. 2573-2579). Springer.
• Kennett, D. J., Reed , M., & Lam, D. (2011). The Importance of Directly Asking Students About Their Reasons for Attending. Issues in Educational Research, 21(1), 2011., 21(1), 65-75.
• Kesik, A. (2003). Yükseköğrenimde yeni bir finansman modeli önerisi. Maliye Bakanlığı APK Kurulu Yayın.
• Klemenčič, M. (2021). Students and Higher Education Expansion. P. N. Teixeira, & J. C. Shin içinde, The International Encyclopedia of Higher Education Systems and Institutions (s. 2620-2028). Springer.
• Koçyiğit, M., Eğmir , E., & Akçil, M. (2018). Lise son sınıf öğrencilerinin gözü ile eğitime ve yükseköğretime bir bakış. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(3), 120-141.
• Küçükcan, T., & Gür, B. (2009). Türkiye'de Yükseköğretim:Karşılaştırmalı Bir Analiz. Ankara: SETA Yayınları.
• Marginson, S. (2016). The worldwide trend to high participation higher education: Dynamics of social stratification in inclusive systems. Higher education(72), 413-434. https://doi.org/10.1007/s10734-016-0016-x
• Marginson, S. (2017). Limitations of human capital theory. Studies in higer education, 1-15. https://doi.org/10.1080/03075079.2017.1359823
• Maxwell, J. A. (2009). Designing a qualitative study. The SAGE handbook of applied social research methods,. SAGE.
• McMahon, W. W. (2009). Higher learning, greater good : The private and social benefi ts of higher education. The Johns Hopkins University Press.
• Menon, M. E. (1998). Factors influencing the demand for higher education: The case of Cyprus. Higher education, 35(3), 251-266.
• Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. Nobel.
• OECD. (2023). Education at a glance 2023. OECD. https://doi.org/10.1787/e13bef63-en.
• Oketch, M., McCowan , T., & Schendel, R. (2014). The Impact of tertiary education on development: A rigorous literature review. Institute of Education University of London.
• Oktik, N. (1996). The development of higher education. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi(12), 111-120.
• Oliveira, M., Vieira, C., & Vieira, I. (2012). Explaining demand for higher education. Proceedings of ICERI2012 Conference. Msdrid.
• Ömür, Y. E. (2021). Neoliberal Özne İnşasının Ortaöğretim Kurumlarındaki Gerçekleşme Sürecine İlişkin Beşerî Sermaye Söylemlerine (Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• ÖSYM. (2024, 9 26). Tanımlar. OSYM. https://www.osym.gov.tr/TR,1371/tanimlar.html
• Özkan, C., & Gizir, S. (2013). Lisans Öğrencilerini Yükseköğrenim Görmeye Yönelten Nedenler ve Sosyalleşme Taktikleri. Eğitim ve Bilim, 38(170), 223-236.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods. Sage.
• Psacharopoulos, G. (2002). Returns to investment in education: a further update. World Bank.
• Ramley, J. A. (2014). The changing role of higher education: Learning to deal with wicked problems. Journal of Higher Education Outreach and Engagement, 18(3), 7-22.
• Roulston, K. (2024). Teaching interviewing how to guide conversations for qualitative research. A. Ruth, A. Wutich, & H. Bernard içinde, The handbook of teaching qualitative and mixed research methods (s. 39-43).
• Roy, Y. C. (2016). Understanding the purposes of higher education: An analysis of the economic and social benefits for completing a college degree. Journal of Education Policy, 6(5), 61–40.
• Salmi, J. (2020). Higher education and inclusion. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. Sánchez-Barrioluengo, M. (2014). Articulating the ‘three-missions’ in Spanish universities. Research policy, 43(10), 1-14. https://doi.org/10.1016/j.respol.2014.06.001
• Schofer, E. (2019). The growth of schooling in global perspective. T. Domina, B. Gibbs, L. Nunn, & A. Penner içinde, Educatiom and society (s. 7-22). University of California Press.
• Schofer, E., & Meyer, J. W. (2005). The worldwide expansion of higher Education in the twentieth century. American Sociological Review , 70(6), 898-1012. https://doi.org/10.1177/000312240507000602
• Schultz, T. 1. (1961). Investment in human capital. Chicago. University of Chicago Press.
• Squirrell, G. (1999). Simply the best for my children’: Patterns of parental involvement in education. University of Bristol.
• Stephens, D. J. (2013). Stephens, D. 2013. Hacking Your Education: Ditch the Lectures, Save Tens of Thousands, and Learn More Than Your Peers Ever Will. NY: Perigee Trade.
• Şengönül, T. (2007). Toplumumuzda Eğitimin Dikey Sosyal Hareketliliğe Etkisi (Yayınlanmamış Doktora Tezi . İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı.
• Tansel, A. (2013). Türkiye'de özel dershaneler: Yeni gelişmeler ve dershanelerin geleceği (No. 2013/17). Discussion Paper.
• TDK. (2024, 9 26). Tük Dil Kurumu. https://sozluk.gov.tr/
• Teixeira, P. N., & Shin, J. C. (2019). Human capital higher education. P. N. Teixeira, & J. Shin içinde, Encyclopedia of international higher education systems and institutions. Springer.
• Ule, M., Živodera, A., & Reymond, M. d. (2015). Simply the best for my children: Patterns of parental involvement in education. International Journal of Qualitative Studies in Education, 28(3), 329–348.
• UNESCO. (1998). Higher education in the twenty-first century vision and action. World Conference on Higher Education, (s. 1-138).
• Uysal, D., & Aydemir, E. E. (2016). Türkiye’de yükseköğretim kavramı ve yükseköğretimin istihdam ve ekonomiye etkisinin analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(35), 275-284.
• Warren, C. B. (2002). Qualitative interviewing. J. F. Gubrium, & J. A. Holstein içinde, Handbook of interview research: Context and method (s. 83-101). Sage.
• Weiner, E. (1999). The meaning of education for university students with a psychiatric disability: A grounded theory analysis . Psychiatric Rehabilitation Journal, , 22(4), 403-409.
• Wooff, D., & Irving-Bell , D. (2022). UNESCO WHEC2022: Report into the national teaching repository: An open educational resource with proven reach and impact across the Global Higher Education Community. In UNESCO World Higher Education Conference: The 3rd World Higher Education Conference.
• Yamamoto, G. T. (2018). Türkiye’de yükseköğretim sistemi üzerine düşünceler. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 1(3), 132-138. https://doi.org/10.26701/uad.482681
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal blimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• YÖK. (2007). Türkiyenin yükseköğretim stratejisi. Yükseköğretim Kurumu.
• YÖK. (2024, 11 16). Yükseköğretim Kurulu. yoksis. https://yoksis.yok.gov.tr/
• Zhang, Y., & Chen, X. (2022). Application-Oriented Higher Education. Springer.