KLEINCI PSİKANALİZ ZEMİNİNDE ÇAĞDAŞ SANATTA ÇİRKİNLİK VE TEZAHÜRLERİ

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 347 - 364, 21.12.2022

Gamze Boz Sülüşoğlu

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1221677

Cited By: 1

Öz

Çağdaş sanatta giderek artan çirkinlik enformasyonunun bilinç dışı köklerini açığa çıkarmak için
Melanie Klein ve onun psikanalitik teorisi, bu araştırmaya rehberlik eden başlıca alandır. Bunun sebebi,
Klein’in psikanalitik teorisinin bilinç dışı düşlem ve sembolleştirme çalışmalarına, ölüm dürtülerine verdiği
önem ve kuramının temel söylemlerinden olan paranoid-şizoid ve depresif konum kavramları olarak
düşünülebilir. Sanatta çirkinlik ve ölüm dürtüleri arasındaki ilişki ilk olarak yaratıcılığın en önemli basamağı
olan düşlem ve simgeleştirme ile ölüm dürtüleri arasındaki bağın incelenmesiyle ortaya çıkar. Bu nedenle
araştırma, öncelikle Klein’in düşlem ile ilgili görüşlerine yer verir. Daha sonra ise bir karşı estetik olarak
çirkinliğin, ölüm dürtüleri ve bu dürtülerin kendini gösterdiği sadizm-mazoşizm ikilisini açıklayarak ve sanat
yapıtlarında kendilerini gösterme biçimlerini irdeleyerek ortaya çıkarır. Bunun yanı sıra, hem çirkinlikle olan
bağları hem de ölüm dürtüleri ile olan ilişkileri bakımından tekinsizlik ve abject kavramları da çirkinliğin
bir tezahürü olarak araştırmada yer bulmuştur. Bu araştırma, yukarıda sözü edilen tüm içeriklerin birbirleri
ile olan ilişkilerini Klein psikanalizi zemininde açıklamaya girişirken bu kavramlar ile ilgili ve konunun
derinleşmesine katkı sağlayacağı düşünülen, literatürde önemli yeri olan Freud, Hanna Segal ve Julia Kristeva
gibi isimlerin fikirleri de konunun derinleştirilmesi için önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Melanie Klein, Çirkinlik, Tekinsizlik-tuhaflık, Ölüm dürtüleri, Sanat.

UGLINESS AND ITS MANIFESTATIONS IN CONTEMPORARY ART ON THE GROUND OF KLEINIAN PSYCHOANALYSIS

Öz

Melanie Klein and her psychoanalytic theory are the main areas guiding this research to
uncover the unconscious roots of the growing ugliness information in contemporary art. It can be thought
that this is due to the unconscious phantasy and symbolization studies of Klein’s psychoanalytic theory,
emphasis on death instincts and the concepts of paranoid-schizoid and depressive position, which are the
basic discourses of her theory. The relationship between ugliness and death instincts in art first emerges
by examining the connection between phantasy and symbolization, which is the most important step of
creativity, and death instincts. For this reason, the research primarily includes Klein’s views on phantasy
then, as a counter-aesthetic, she explains the ugliness, death drives and the sadism-masochism dualism
in which these impulses manifest themselves and reveals the ways of showing themselves in works of art
by examining them. In addition, the concepts of uncanny and abject also took place in the research as a
manifestation of ugliness, in terms of both its ties with ugliness and its relations with the death instincts.
This research has attempted to explain the relations of all the above-mentioned contents with each other
on the basis of Klein psychoanalysis. In this context, the ideas of Freud, Hanna Segal and Julia Kristeva, who
have an important place in the literature, are thought to contribute to the deepening of the subject.

Anahtar Kelimeler

Melanie Klein, Ugliness, Uncanny, Death instincts, Art.

Kaynakça

• • Akyol, N. (2018). Abject Art Olarak Kadın Bedeni ve Performans Sanatındaki Kışkırtıcılığı. Ulakbilge, 6(29), ss. 1349-1361. DOI:10.7816/ulakbilge-06-29-03.
• • Budak, S. (2009). Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• • David, N. (2020). And the Dead Return: Klein and the Uncanny in Schnitzler’s “Flowers” and “Dream Story.” BIROn - Psyart, 24, ss. 51-84.
• • Foster, H. (2017). Gerçeğin Geri Dönüşü: Yüzyılın Sonunda Avangard. (E. Hoşsucu, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• • Freud, S. (1999). Sanat ve Edebiyat. (E. Kapkın, A. Kapkın, Çev). Ankara: Payel Yayınları.
• • Freud, S. (2019a). Bilinçdışı. ( E. Çalıner, Çev.). İstanbul: Olimpos Yayınları.
• • Freud, S. (2019b). Tekinsizlik Üzerine. (H. Şahin, Çev.), D. Hezer (Ed.), Tekinsizliğin Psikolojisi Üzerine/Tekinsizlik Üzerine, (ss. 33-76). İstanbul: Laputa Kitap.
• • Hepburn, A. (2010). Enchanted Object: Visual Art in Contemporary Fiction. Toronto: University of Toronto Press Incorporated.
• • Klein 2015’den Aktaran Kristeva, J. (2015). Melanie Klein: Delilik Yahut Acı ve Yaratıcılık Olarak Ana Katli (A. Demir, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayınları.
• • Klein vd. 1978’den Aktaran Kristeva, J. (2015). Melani Klein: Delilik Yahut Acı ve Yaratıcılık Olarak Ana Katli (A. Demir, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayınları.
• • Kristeva, J. (1991). Stranger to Ourselves. Newyork: Columbia University Press.
• • Kristeva, J. (2015). Melani Klein: Delilik Yahut Acı ve Yaratıcılık Olarak Ana Katli. (A. Demir, Çev.), İstanbul: Pinhan Yayınları.
• • Kristeva, J. (2018). Korkunun Güçleri: İğrençlik Üzerine Deneme. (N. Tutal, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• • McDougall, J. (1995) Sexuality and the Creative Process, The Many Faces of.
• • Eros, ss. 53-68. London: Free Associations.
• • Meltzer, D. (1981). The Kleinian Expansion of Freud’s Metapsychology. The International Journal of Psycho-Analysis, 62, ss. 177-185.
• • Parman, T. (2005). Sanatsal Yaratıcılık ve Psikanaliz. Psikanaliz Yazıları, 10, ss. 99-111.
• • Parman, T. (2015). Yeniden Wilfred Ruprecht Bion. Psikanaliz Yazıları, 30, ss. 11-20.
• • Rickman, J. 1940, Sharpe, E. 1930’dan Aktaran Segal, H. (1991). Dream, Phantasy and Art (London). Association with the Institute of Psychoanalysis.
• • Roblin, R. E. (1976). On Beauty and Ugliness in Art. Journal of Thought, 11(2), ss. 101-109.
• • Schaitel, A. (2015). Maria Rubinke: Figurines from Your Nightmares. https://beautifulbizarre.net/2015/04/07/maria-rubinkefigurines- from-your-nightmares/ (Erişim tarihi: 15.01.2022).
• • Segal, H. (1957). Notes Of Symbol Formation. International Journal of Psycho-Analysis, 38, ss. 391-397.
• • Segal, H. (1991). Dream, Phantasy and Art. London: Association with the Institute of Psychoanalysis.