An Empirical Research on Basic Motivation Sources in Generation Z

Yıl 2024, Cilt: 29 Sayı: 1, 25 - 39, 30.04.2024

Ümit Kösem , Ziya Çeçen , Tahsin Akçakanat

Öz

Three generations are actively involved in today's organizations and business life, and individuals from Generation Z are expected to enter business life. For this reason, organizations are researching how to manage different generations of individuals, especially Generation Z. Answers are sought to what motivates individuals in Generation Z and their expectations from business life. This study aims to determine the basic motivation sources of individuals in Generation Z and to examine whether motivation sources differ according to gender. For this purpose, the “Basic Motivation Sources (TMK)” scale developed by Antalyalı and Bolat (2017) was used to measure the basic motivation sources of the participants. The sample of the research consists of 664 students studying at Süleyman Demirel and Isparta Applied Sciences Universities. The survey method was preferred in the research, and independent sample t-tests and descriptive statistics were used. As a result of the study, it was determined that the main motivational sources of individuals in Generation Z are “affiliation,” followed by “achievement,” “coginition,” and “power.” In the study, significant differences were also detected in terms of achievement, power, and affiliation dimensions of basic motivational sources according to gender.

Anahtar Kelimeler

Generation Z, Basic Motivation Sources, Student

Z Kuşağında Temel Motivasyon Kaynakları Üzerine Görgül Bir Araştırma

Öz

Günümüz örgütlerinde ve iş hayatında üç kuşak aktif olarak yer almakta olup Z kuşağı bireylerinde iş hayatına girmesi beklenmektedir. Bundan dolayı başta Z kuşağı olmak üzere farklı kuşak bireylerin nasıl yönetileceği örgütler tarafından araştırılmaktadır. Z kuşağında yer alan bireyleri nelerin motive ettiğine ve iş yaşamından beklentilerine cevap aranmaktadır. Bu çalışmada, Z kuşağını oluşturan bireylerin temel motivasyon kaynaklarını belirlemek ve cinsiyete göre motivasyon kaynaklarının farklılaşıp farklılaşmadığını incelemek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, katılımcıların temel motivasyon kaynaklarını ölçmek maksadıyla Antalyalı ve Bolat (2017)’ın geliştirmiş olduğu “Temel Motivasyon Kaynakları (TMK)” ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi, Süleyman Demirel ve Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitelerinde öğrenim gören 664 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada anket yöntemi tercih edilmiş olup bağımsız örneklem t-testi ve betimsel istatistikler kullanılmıştır. Çalışma sonucunda Z kuşağına dahil bireylerin temel motivasyon kaynaklarının “bağlanma” olduğu, onu sırasıyla “başarı”, “düşünme” ve “güç”ün takip ettiği tespit edilmiştir. Çalışmada ayrıca temel motivasyon kaynaklarının başarı, güç ve bağlanma boyutları açısından cinsiyet değişkenine göre anlamlı farklılıklar da tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Z kuşağı, Temel Motivasyon Kaynakları, öğrenciler

Kaynakça

• Adair, J. (2006). Etkili motivasyon (4. Baskı). (S. Uyan, Çev), Babıali Kültür Yayıncılığı.
• Adams, J. S. (1963). Towards an understanding of inequity. Journal of Abnormal and Social Psychology, 67(5), 422-436. https://doi.org/10.1037/h0040968
• Aka, B. (2017). Kamu ve özel sektörde çalışan yöneticilerin kuşak farklılıkları ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: İzmir ilinde bir araştırma. [Doktora Tezi]. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi.
• Aksoy, Ş. K. (2016). Çalışanların motivasyonlarını etkileyen faktörler: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi’nde bir uygulama [Yüksek Lisans Tezi]. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
• Alp, G. T., Tuncer, A. D., Sulaiman, S. A., & Güngör, A. (2019). Çalışma hayatında Y ve Z kuşağının motivasyonel farklılıkları (s. 803-810). Proceedings on 2 International Conference on Technology and Science. Burdur, Türkiye.
• Çorapçı, F. (2012). Ailede duygu sosyalleştirme süreci ve çocuğun sosyoduygusal gelişimi. M. Sayıl, & B. Yağmurlu (Ed.) Ana Babalık: Kuram ve Araştırma içinde (s. 271-294). Koç Üniversitesi Yayınları.
• Appelbaum, S., Serena, M., & Shapiro, B. (2005). Generation “X” and the boomers: An analysis of realities and myths. Management Research News, 28(1), 1-33. https://doi.org/10.1108/01409170510784751
• Antalyalı, Ö. L., Özkul, A. S., & Şatırer, H. (2021). Temel motivasyon kaynakları, hedef türleri ve bağlanma stilleri ışığında girişimcilik. Alanya Akademik Bakış, 5(1), 21-43. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.805024
• Antalyalı, Ö. L., & Bolat, Ö. (2017). Öğrenilmiş ihtiyaçlar bağlamında temel motivasyon kaynakları (TMK) ölçeğinin geliştirilmesi, güvenilirlik ve geçerlik analizi. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 83-114.
• Arnolds, C. A., & Boshoff, C. (2002). Compensation, esteem valence and job performance: An empirical assessment of Alderfer’s ERG theory. International Journal of Human Resource Management, 13(4), 697-719. https://doi.org/10.1080/09585190210125868
• Ataman, G. (2009). İşletme yönetimi temel kavramlar ve yeni yaklaşımlar (3. Baskı). Türkmen Kitabevi.
• Başaran, İ. E. (1991). Örgütsel davranış-insanın üretim gücü. Gül Yayınevi.
• Baumgartner, H., & Homburg, C. (1996). Applications of structural equation modeling in marketing and consumer research: A review. International Journal of Research in Marketing, 13(2), 139-161. https://doi.org/10.1016/0167-8116(95)00038-0
• Baykal, B. (1978). Motivasyon kavramına genel bir bakış. İstanbul Üniversitesi İktisad Fakültesi Yayınları.
• Bentler, P. M. (1980). Multivariate analysis with latent variables: Causal modeling. Annual Review of Psychology, 31, 419-456. https://doi.org/10.1146/annurev.ps.31.020180.002223
• Bentler, P.M., & Bonett, D.G. (1980). Significance tests and goodness of fit in the analysis of covariance structures. Psychological Bulletin, 88, 588-606. https://doi.org/10.1037//0033-2909.88.3.588
• Berkup, S. B. (2014). Working with generations X and Y in generation Z period: Management of different generations in business life. Mediterranean Journal of Social Sciences, 5(19), 218-229. https://doi.org/10.5901/mjss.2014.v5n19p218
• Berkup, S. B. (2015). Sosyal ağlarda bireysel mahremiyet paylaşımı: X ve Y kuşakları arasında karşılaştırmalı bir analiz [Doktora Tezi]. Ege Üniversitesi.
• Broadbridge, A. M., Maxwell, G. A., & Ogden, S. M. (2007). Experiences, perceptions and expectations of retail employment for generation Y. Career Development International, 12(6), 523-544. https://doi.org/10.1108/13620430710822001
• Cacioppo, J. T., & Petty, R. E. (1982). The need for cognition. Journal of Personality and Social Psychology, 42(1), 116-131. https://doi.org/10.1037//0022-3514.42.1.116
• Can, A. (2013). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Pegem Akademi.
• Can, Ş. (2005). Öğretme-öğrenmede ipuçları ve pekiştireçlerin rolü. Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, 14, 97-109.
• Cennamo, L., & Gardner, D. (2008). Generational differences in work values, outcomes and person-organisation values fit. Journal of Managerial Psychology, 23(8), 891-906. https://doi.org/10.1108/02683940810904385
• Chen, H. (2010). Advertising and generational ıdentity: A theoretical model. American Academy of Advertising Conference. Proceedings (Online), 132-140.
• Chen, P. J., & Choi, Y. (2008). Generational differences in work values: A study of hospitality management. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 20(6), 595-615. https://doi.org/10.1108/09596110810892182
• Clelland, D. C. M., & Koestner, R. (1992). The achievement motive. In C. P. Smith (Ed.), Motivation and Personality: Handbook of Thematic Content Analysis. Cambridge University Press.
• Çevik, O., & Deniz, V. (2021). Z kuşağının iş motivasyonu ve kariyer algılarına yönelik bir araştırma. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(24), 287-312. https://doi.org/10.47129/bartiniibf.878042
• Çoban, G. S. (2021). Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi kendini gerçekleştirme basamağında gizil yetenekler. European Journal of Educational and Social Sciences, 6(1), 111-118.
• Daft, R. L. (2008). Management (8th ed.). Ohio: Thomson South-Western.
• Durmaz, Ş., & Okumuş, B. (2021). İş hayatında kuşaklar arası farklılıklar ve Z kuşağı. Pearson Journal, 6(16), 47-68. https://doi.org/10.46872/pj.448
• Erdem, A. R. (1998). Süreç kuramlarının eğitim yönetimine katkıları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(4), 51-57.
• Eren, E. (1993). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. Beta Yayınları.
• Eren, E. (1998). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi (5. Baskı). Beta Yayınları.
• Eren, E. (2013). Yönetim ve organizasyon çağdaş ve küresel yaklaşımlar (11. Baskı). Beta Yayınları.
• Eroğlu, F. (2009). Davranış bilimleri (9. Baskı). Beta Yayınları.
• Eryılmaz, İ., & Altın Gülova, A. (2019). Örgüt kültürü ve bağlamsal performans arasındaki ilişkide temel motivasyon kaynaklarının biçimleyici rolü. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 26(2), 495-514. https://doi.org/10.18657/yonveek.594360
• Esen, Ş. (2017). Yönetimde motivasyon teorileri ve iş hayatında kadınlara yönelik motivasyon: Lisansüstü tez çalışmalarında bir içerik analizi. Yönetim ve organizasyon makaleleri: Kadın akademisyenlere armağan. Eğitim Yayınevi.
• Fındıkçı, İ. (2009). İnsan kaynakları yönetimi (7. Baskı). Alfa Basım.
• Fiske, D. W. (1949). Consistency of the factorial structures of personality ratings from different sources. Journal of Abnormal and Social Psychology, 44, 329-344. https://doi.org/10.1037/h0057198
• Goh, E., & Lee, C. (2018). A workforce to be reckoned with: The emerging pivotal Generation Z hospitality workforce. International Journal of Hospitality Management, 73, 20-28. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2018.01.016
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Gürsoy, D., Maier, T. A., & Chi, C. G. (2008). Generational differences: An examination of work values and generational gaps in the hospitality workforce. International Journal of Hospitality Management, 27(3), 448-458. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2007.11.002
• Huseman, R. C., Hatfield, J. D., & Miles, E. W. (1987). A new perspective on equity theory: the equity sensitivity construct. Academy of Management Review, 12(2), 222-234. https://doi.org/10.5465/amr.1987.4307799
• İncir, G. (1984). Çalışanların motivasyonuna genel bir bakış. Milli Prodüktivite Merkezi.
• İzmirlioğlu, K. (2008). Konumlandırmada kuşak anali̇zi̇ yardımıyla tüketi̇ci̇ algılarının tespi̇ti̇: Türk otomoti̇v sektöründe bi̇r uygulama [Yüksek Lisans Tezi]. Muğla Üniversitesi.
• Jurkiewicz, C. L. (2000). Generation X and the public employee. Public Personnel Management, 29(1), 55-74. https://doi.org/10.1177/009102600002900105
• Jurkiewicz, C. L., & Brown, R. G. (1998). Generational comparisons of public employee motivation. Review of Public Personnel Administration, 18(4), 18-37. https://doi.org/10.1177/0734371X9801800403
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Benlik, aile ve insan gelişimi: Kültürel psikoloji. Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1996). Özerk-ilişkisel benlik: Yeni bir sentez. Türk Psikoloji Dergisi, 37, 36-43.
• Karaman, A., & Efeoğlu, M. S. (2022). Z kuşağı ve kariyer planlaması: Bir üniversite örneği. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(2), 465-487. https://doi.org/10.47097/piar.1182171
• Kavalcı, K., & Ünal, S. (2016). Y ve Z kuşaklarının öğrenme stilleri ve tüketici karar verme tarzları açısından karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Eylül, 20(3), 1033-1050.
• Koçel, T. (2005). İşletme yöneticiliği (10. Baskı). Arıkan Yayınları.
• Koçel, T. (2011). İşletme yöneticiliği (13. Baskı). Beta Yayınları.
• Kurt, D., Sayıl, M., & Tepe, Y. K. (2013). Ana babanın psikolojik kontrolü ile gencin yalnızlığı arasındaki ilişkide kişilerarası güven inancı ve bağlanmanın rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 28(71), 105-116.
• Lamm, E., & Meeks, M. D. (2009). Workplace fun: The moderating effects of generational differences. Employee Relations, 31(6), 613-631. https://doi.org/10.1108/01425450910991767
• Levickaite, R. (2010). Generations X, Y, Z: How social networks form the concept of the world without borders (The case of Lithuania). Limes, 3(2), 170-183.
• Lyons, S. T., Duxbury, L., & Higgins, C. (2007). An empirical assessment of generational differences in basic human values. Psychological Reports, 101(2), 339-352. https://doi.org/10.2466/pr0.101.2.339-352
• Mannheim, K. (2018). Bilgi sosyolojisi. (M. Yalçınkaya, Çev.), Pinhan.
• Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370-396. https://doi.org/10.1037/h0054346
• Maslow, A. H. (1970). Motivation and personality. Harper & Row.
• McClelland, D. C. (1961). The achieving society. Van Nostrand Reinhold.
• McClelland, D. C. (1985). Human motivation. Scott Foresman.
• Mcleod, S. (2007). Maslow’s hierarchy of needs. Simply Psychology, 1, 1-18.
• McShane, S. L., & Von Glinow, M. A. (2010). Organizational behavior (5th. ed.). McGraw-Hill.
• Mullins, L. J. (2007). Management and organizational behaviour (7th ed.). Prentice Hall.
• Oliver, R. L. (1974). Expectancy theory predictions of salesmen’s performance. Journal of Marketing Research, 11(3), 243-253. https://doi.org/10.1177/002224377401100302
• Porter, L., Bigley, G., & Steers, R. (2003). Motivation and work behavior. McGraw-Hill.
• Rahman, M. S., Mat Daud, N., & Hassan, H. (2017). Generation “X” and “Y” knowledge sharing behaviour: The influence of motivation and intention on non-academic staff of higher learning institutions. Journal of Applied Research in Higher Education, 9(2), 325-342. https://doi.org/10.1108/JARHE-05-2016-0039
• Sabuncuoğlu, Z., & Tüz, M. (1998). Örgütsel psikoloji. Alfa Basım.
• Salancik, G. R. & Pfeffer, J. (1978). A social information processing approach to job attitudes and task design. Administrative Science Quarterly, 23(2), 224-253. https://doi.org/10.2307/2392563
• Simpson, J. A., Farrell, A. K., Oriña, M. M., & Rothman, A. J. (2015). Power and social influence in relationships. In M. Mikulincer, P. R. Shaver, J. A. Simpson, & J. F. Dovidio (Eds.), APA handbook of personality and social psychology, Vol. 3. Interpersonal relations (p. 393-420). American Psychological Association.
• Şimşek, M. Ş., Akgemci, T., & Çelik, A. (2001). Davranış bilimlerine giriş ve örgütlerde davranış (2. Baskı). Nobel Yayıncılık.
• Tandoğan, A. (2013). 2000 yılı sonrası doğmuş internet çağı çocukları Z Kuşağı çocukları. Genç Haber Dergisi, 1(1), 26-34.
• Taş, H. Y., Demirdöğmez, M., & Küçükoğlu, M. (2017). Geleceğimiz olan Z kuşağının çalışma hayatına muhtemel etkileri. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(13), 1031-1048. https://doi.org/10.26466/opus.370345
• TDK (2021). Türk Dil Kurumu Büyük Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/
• Treadway, D. C., Hochwarter, W. A., Kacmar, C. J. & Ferris, G. R. (2005). Political will, political skill, and political behavior. Organizational Behavior, 26, 229-245. https://doi.org/10.1002/job.310
• Twenge, J. M., Campbell, S. M., Hoffman, B. J., & Lance, C. E. (2010). Generational differences in work values: Leisure and extrinsic values increasing, social and intrinsic values decreasing. Journal of Management, 36(5), 1117-1142. https://doi.org/10.1177/0149206309352246
• Williams, K. C., & Page, R. A. (2011). Marketing to the generations. Journal of Behavioral Studies in Business, 3, 1-18.
• Yamaguchi, I. (2003). The relationships among individual differences, needs and equity sensitivity. Journal of Managerial Psychology, 18(4), 324-344. https://doi.org/10.1108/02683940310473082