Descriptive Content Analysis of Studies on Science Experiments with Prospective Teachers

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 56 - 73, 26.10.2023

İbrahim Özkurt Eser Ültay Neslihan Ültay

https://doi.org/10.33710/sduijes.1311924

Öz

The aim of this study is to analyze and present the years, aims, rationales, research methods, data collection methods, samples, findings, results and recommendations of the studies on science experiments with pre-service teachers through descriptive review. In this research, studies containing "science and experiment, teacher candidates and experiment, experiment from the eyes of teacher candidates, opinions of experiment" and the English translations of these keywords were scanned in Google Scholar, YÖK National Thesis Center, Giresun University Virtual Library Piri Reis and ULAKBİM National Databases. A total of 30 studies consisting of six master's thesis, 23 Turkish and one English articles were identified and the sample of the study was formed. The data obtained were analyzed and divided into certain themes and presented in tables, graphs and figures. As a result of the research, it was seen that the majority of the studies had the aim of improving the experimental process skills of pre-service teachers and the most frequently used research method for these purposes was the survey model. Looking at the distribution of the studies according to the years of publication, it was determined that the most studies were published in 2018 and no studies were published in 2003, 2004, 2007, 2008, 2008, 2013, 2022. It was determined that the interview form was mostly preferred as a data collection tool in the studies, and the most preferred pre-service teacher group in the studies was the science study group. Looking at the common results of the studies, it was determined that pre-service teachers had difficulties in the process, but they stated that such practices were necessary and that their various skills increased with these studies. Considering the recommendations of the analyzed studies, it was determined that there is a suggestion that pre-service teachers should be given opportunities to design and conduct their own experiments.

Anahtar Kelimeler

Descriptive content analysis, Science experiments, Prospective teachers

Öğretmen Adayları İle Fen Deneyleri Konusunda Yapılan Çalışmaların Betimsel İçerik Analizi

Öz

Bu araştırmanın amacı; öğretmen adayları ile fen deneyleri konusunda yapılan çalışmaların yılları, amaçları, gerekçeleri, araştırma yöntemleri, örneklemleri, veri toplama yöntemleri, bulguları, sonuçları ve önerilerinin betimsel tarama ile analiz edip sunulmasıdır. Bu araştırmada, Google Akademik, YÖK Ulusal TEZ Merkezi, Giresun Üniversitesi Sanal Kütüphanesi Piri Reis ve ULAKBİM Ulusal Veri Tabanları’nda “fen ve deney, öğretmen adayları ve deney, öğretmen adaylarının gözüyle deney, deney görüşleri” ve bu anahtar kelimelerin İngilizcelerini içeren çalışmalar taranmıştır. Tarama sürecinde altı yüksek lisans tezi, 23 Türkçe ve bir İngilizce makale olmak üzere toplam 30 adet çalışma tespit edilmiş ve bunlar araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Elde edilen veriler analiz edilerek belirli temalara ayrılmış tablo, içindeler, grafik ve şekiller halinde sunulmuştur. Araştırma sonucunda çalışmaların çoğunlukla öğretmen adaylarının deneysel süreç becerilerini geliştirmeye yönelik amaçlar taşıdığı ve bu amaçlara yönelik olarak en sık kullanılan araştırma yönteminin tarama modeli olduğu görülmüştür. Çalışmaların yayımlandığı yıllara göre dağılımlarına bakıldığında, en fazla çalışmanın 2018 yılında yayımladığı; 2003, 2004, 2007, 2008, 2013, 2022 yıllarında ise hiç çalışma yayımlanmadığı belirlenmiştir. Çalışmalarda veri toplama aracı olarak en fazla görüşme formunun tercih edildiği, çalışmalarda en çok tercih edilen öğretmen adayı grubunun fen bilgisi-fen bilimleri çalışma grubunun olduğu tespit edilmiştir. Çalışmaların sonuçlarına bakıldığında, öğretmen adaylarının süreç içerisinde zorlandığı ancak deney planlama ve deney yürütme becerilerinin kullanıldığı argümantasyon temelli öğrenme, mikroorganizmalarda deney tasarlama vb. uygulamalarının gerekli olduğu görülmüştür. Ayrıca bu uygulamalar neticesinde öğretmen adaylarının; deney malzemelerini kullanma, deney öncesi önlem alma, deney esnasında yapılacakları düzene koyma, deney sonrası rapor tutma, sosyal olma ve işbirlikçi çalışma gibi çeşitli becerilerinin arttığını belirttikleri tespit edilmiştir. Araştırmaların önerilerine bakıldığında öğretmen adaylarının kendi deneylerini tasarlayıp yürütmeleri konusunda öğretmen adaylarına fırsatlar verilmesi gerektiği önerisinin öne çıktığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Betimsel içerik analizi, Fen deneyleri, Öğretmen adayları

Kaynakça

• *Ağaç, H. (2019). Fen Bilgisi Öğretmen adaylarının tarımsal biyoteknoloji konusundaki yapılandırılmış deney uygulamalarının bilgi ve tutumlarına etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisan tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale. Erişim adresi: Erişim adresi: YÖK tez merkezi. (Ç19)
• Akın, V. (2019). FeTeMM uygulamalarının 7. sınıf öğrencilerinin FeTeMM’e yönelik tutumlarına, bilimsel süreç becerilerine ve meslek seçimlerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisan tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon. Erişim adresi: YÖK tez merkezi.
• *Akpınar, E., Yıldız, E., & Ergin, Ö.(2005) Fen bilgisi öğretmen adaylarının açık uçlu deney tekniğine yönelik görüşleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 58-68 Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sakaefd/issue/112Er27/134038 (Ç25)
• *Amran, E. Y., Haryati, S., & Albeta, S. W. (2017). Improving experiment creativity in practicum and understanding of chemistry teacher candidates using environmental approach. International Journal of Science and Applied Technology, 2(1), 7-11. (Ç30) Erişim adresi: https://ijsat.unri.ac.id/index.php/IJSAT/article/view/27
• *Anılan, B., Berber, A., & Suder, N. (2020). Basit araçlarla yaparak öğrenme yöntemi ile yapılan deney uygulamalarına yönelik öğretmen adayı ve öğrenci görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(1), 52-71. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3424 (Ç5)
• Ayas, A., Çepni, S., & Akdeniz, A. R. (1994). Fen bilimleri eğitiminde laboratuvarın yeri ve önemi; tarihsel bir bakış. Çağdaş Eğitim, 204, 22-23.
• *Aydın, M., Artun, H., Okur. M., & Ürey, M. (2016). Bilgisayar destekli dijital deney araçlarının öğretmen adaylarının kavramları anlamaları üzerindeki etkisi: Sürtünmeli eğik düzlem deneyi örneği. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 68-90. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/befdergi/issue/23151/247275 (Ç28)
• Aydın Günbatar. S., & Tabar, V. (2019). Türkiye’de gerçekleştirilen STEM araştırmalarının içerik analizi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 1054-1083. http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2019.153
• *Benzer, E. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının 5E’ye dayalı deney tasarlama seviyelerinin ve tasarım hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (25), 302-328. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/zgefd/issue/47936/606397 (Ç6)
• Büyüktaşkapu, S., Çeliköz, N., & Akman, B. (2012). Yapılandırmacı bilim eğitimi programı’nın 6 yaş çocuklarının bilimsel süreç becerilerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 37(165), 275-292. Erişim adresi: http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/1296/428
• Ceyhun, İ., & Karagölge, Z. (1998). İlköğretim öğretmenlerinin yetiştirilmesinde fen bilgisi laboratuvarının önemi. Eğitim ve Bilim, 26(121), 37-40. Erişim adresi: http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5247/1418
• CORD, (1999). Teaching science contextually. Texas: CORD communications, Inc.
• Çilenti, K. (1985). Fen eğitimi teknolojisi: fen bilimlerinde öğretim, program ve test geliştirme. Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
• Çepni, S. (2018). Kuramdan Uygulamaya STEM+A+E Eğitimi. (Edt. Çepni, S.) Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. *Çevik, G. K., & Karakuş, M. A. (2021) Bil-Düşün-Tasarla yaklaşımına dayalı deney tasarımlarının öğretmen adaylarının akademik başarıları ve yaratıcılıkları üzerine etkileri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 10(4), 56-68. Erişim adresi: http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/jret2021_10.cilt_sayi4-pages-56-68.pdf (Ç27)
• *Çıldır, S. (2012). Fizik Öğretmen adaylarının laboratuar araç-gereçlerini kullanım yeterlilikleri hakkındaki görüşleri ve kuramsal deney tasarlama yeterliliklerinin belirlenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(42), 93-102. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/esosder/issue/6156/82727 (Ç3)
• *Çiyancı, A. (2020). "TÜBİTAK Bilim Genç" web sayfasındaki bilim videolarının öğretmen adaylarıyla yenilikçi fen deney kriterlerine göre incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. Erişim adresi: YÖK tez merkezi. (Ç2)
• *Çoban, A., & Sanalan, V. A. (2002). Fen bilgisi öğretimi dersinde özgün deney tasarım sürecinin öğretmen adayının öz yeterlilik algısına etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 1-10. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/erziefd/issue/5990/79723 (Ç15)
• *Çömek, A. (2011). Öğretmen Adaylarının gözüyle basit araç-gereçlerle yapılan fen deneyleri. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 45-72. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/baebd/issue/3340/46236 (Ç20) Dökme, İ. (2005). Milli Eğitim Bakanlığı ilköğretim 6. sınıf fen bilgisi ders kitabının bilimsel süreç becerileri yönünden değerlendirilmesi. Elementary Education Online, 4(1), 7-17. Erişim adresi: chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/91080
• Dönmez Usta, N., & Ültay, N. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin fen ve doğa etkinliklerini uygulamadaki yeterliliklerinin belirlenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(9), 19-30. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/asead/issue/52675
• Dönmez Usta, N., Ültay, N., & Ültay, E. (2020). Classroom management perspective of teachers. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 209-225. https://dx.doi.org/10.21733/ibad.703809
• *Demir, S., & Şahin, F. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının açık uçlu deney oluşturabilme düzeyleri. The Journal Of Academic Social Science Studies, 33(1), 433-442. Erişim adresi: https://web.archive.org/web/20201213183310id_/https://jasstudies.com/files/jass_makaleler/783859641_27-Dr.Sibel%20DEM%C4%B0R.pdf (Ç12)
• *Demir, S., & Şahin, F. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının 5e yöntemini kullanarak deney yapma ile ilgili görüşleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 35, 385-397. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2808 (Ç16)
• Faust, L. J., & Paulson, R. D. (1998). Active learning in the college classroom. Journal on Excellence in College Teaching, 9(2), 3-24. Erişim adresi: https://doi.org/10.1080/87567555.2021.1987183
• Gott, R., & Duggan, S. (1995) Investigative work in the science curriculum. Buckingham: Open University Press.
• *Gökmen, A., Taflı, T., & Atıcı, T. (2018). Biyoloji öğretmen adaylarının dijital deney araçlarına yönelik görüşleri. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 291-302. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/kebd/issue/67221/1049185 (Ç14)
• Herdem, K., & Ünal, İ. (2018). STEM eğitimi üzerine yapılan çalışmaların analizi: Bir meta-sentez çalışması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 48(48), 145-163. http://dx.doi.org/10.15285/maruaebd.381417
• *İnaltekin, T., & Akçay, H. (2017). Argümantasyon temelli deney raporu yazımının fen bilgisi öğretmen adaylarının argüman yapılarını geliştirmelerine etkisinin incelenmesi. E-Kafkas Journal Of Educational Research, 4(3), 1-19. https://doi.org/10.30900/kafkasegt.359900 (Ç23)
• *İnel Ekici, D. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarıyla farklı fen konularına ilişkin deney tasarlama uygulamaları. Journal Of International Social Research, 8(39), 655. Erişim adresi: https://web.p.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=91e26709-742f-4f12-9ba5-8ce20bfcbe15%40redis (Ç18) İşman, A. (2002). Sakarya ili öğretmenlerinin eğitim teknolojileri yönündeki yeterlilikleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (3). 9-40. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sakaefd/issue/11224/134146
• Kahyaoğlu, M. (2016). Türkiye’de çevre eğitimi üzerine yapılan araştırmalar: Bir içerik analizi çalışması. Marmara Coğrafya Dergisi, 34, 50-60. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/marucog/issue/24661/260862 Kaptan, F., & Korkmaz, H. (2001). İlköğretim fen öğretmenlerinin bilişsel yeterlik düzeylerinin sınıf içi performans düzeylerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 26(121), 24-31 Erişim adresi: http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5243.
• *Kara, B., Sak, M. S., & Benzer, E. (2021) Fen bilimleri öğretmen adaylarının tahmin et-gözle-açıkla yöntemine dayalı deney tasarımlarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 841-865. https://doi.org/10.17679/inuefd.863694 (Ç13)
• Karamustafaoğlu, O., & Yaman, S. (2006). Fen eğitiminde özel öğretim yöntemleri I-II. Ankara: Anı Yayıncılık.
• *Karamustafaoğlu, S. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının fen bilgisi laboratuvar uygulamaları-1 dersi kazanımlarının kimya deneyleri açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(31), 163-174. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/pauefd/issue/11112/132859https://dergipark.org.tr/en/pub/pauefd/issue/11112/132859 (Ç26)
• *Keskin, G. (2012). Mikro Yaşam Tasarımı: Mikroorganizmalarla ilgili deney tasarımlarının öğretmen adaylarının yaratıcılıkları, akademik başarıları ve bilimsel süreç becerileri üzerine etkileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla. Erişim adresi: YÖK tez merkezi. (Ç9)
• *Kocakülah, A., & Savaş, E. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının deney tasarlama ve uygulama sürecine ilişkin görüşleri. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 30(1), 1-28. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/omuefd/issue/20250/214851 (Ç4)
• MEB, (2018). İlkokul ve ortaokul fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7, ve 8. sınıf) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd ed.). California: Sage Publications, Inc. *Muştu, Ö. E., Kılıç, H. E., & Şen, A. İ. (2018). Fen bilgisi öğretmenliği lisans öğrencilerinin açık uçlu deneylere ilişkin görüşleri: Deney günlükleri. Sakarya University Journal of Education, 8(3), 158-175. http://dx.doi.org/10.19126/suje.396994 (Ç1)
• Muşlu Kaygısız G., Benzer, E., & Uçar, M. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerilerine dayalı deney tasarımlarının değerlendirilmesi. Sakarya University Journal of Education. 7(3), 467-483. http://dx.doi.org/10.19126/suje.286360
• Neuendorf, K. A. (2002). The content analysis guidebook. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Özbey, S. (2006). Okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin fen etkinliklerine ilişkin yeterliliklerinin belirlenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Özgün-Koca, S. A., & Şen, A. İ. (2006). The beliefs and perceptions of pre-service teachers enrolled in a subject-area dominant teacher education program about “effective education”. Teaching and Teacher Education, 22(7), 946-960. https://doi.org/10.1016/j.tate.2006.04.036
• Piaget, J. (1976). Piaget’s theory. In: Inhelder, B., Chipman, H.H., Zwingmann, C. (eds) Piaget and His School. Springer Study Edition. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-46323-5_2
• Rizal, G. (2013). Online experiments for science education. Journal of the International Society for Teacher Education, 17(1), 177-182. Erişim adresi: https://web.p.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=30db1244-c06b-449c-927b-37c91bc51f99%40redis
• *Rodoplu, M. (2009). Fi̇zi̇k öğretmen adaylarinin deney tasarımları ı̇le meslek kazanımlarını etki̇leyen faktörler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul Erişim adresi: YÖK tez merkezi. (Ç17)
• Şahin, F. (2000). Okul öncesinde fen bilgisi öğretimi ve aktivite örnekleri (1. baskı). İstanbul: Ya-Pa Yayınları
• *Şimşek, C. L. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının fen ve teknoloji ders kitaplarındaki deneyleri bilimsel süreç becerileri açısından analiz edebilme yeterlilikleri. İlköğretim Online, 9(2), 433-445. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ilkonline/issue/8595/106911 (Ç29)
• Tabar, V. (2018). Ülkemizde FeTeMM alanında yapılmış olan çalışmaların içerik analizi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• *Türker, İ. (2019). Öğretmen adaylarının fen laboratuvarı deney prosedürlerinin akış diyagramları ile düzenlenmesine ilişkin görüşleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir. Erişim adresi: YÖK tez merkezi. (Ç22)
• *Türkoğuz, S., Kırıktaş, H., & Eslek, S. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilgisayarlı deney kitleriyle tasarladıkları kimya deneylerinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(2), 325-342. https://doi.org/10.19171/uuefd.08862 (Ç8)
• *Uğurlu, K. S. (2018). Argümantasyon temelli kimya deney tasarımlarının fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimin doğası konusundaki anlayışlarına etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa. Erişim adresi: YÖK tez merkezi (Ç10)
• Ültay, E., Akyurt, H., & Ültay, N. (2021). Sosyal bilimlerde betimsel içerik analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 188-201. https://dx.doi.org/10.21733/ibad.871703
• Ültay, E., & Aydın, M. (2017). Fen bilimleri eğitiminde yapılmış nitel çalışmaların içerik analizi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 701-720. https://doi.org/10.24315/trkefd.297682
• Ültay, E., Dönmez Usta, N., & Durmuş, T. (2017). Descriptive content analysis of mental model studies in education. Yaşadıkça Eğitim, 31(1), 21-40. Erişim adresi: http://journals.iku.edu.tr/yed/index.php/yed/article/view/56
• Ültay, N., Dönmez Usta, N., & Ültay, E. (2020). Fen eğitimine yönelik öz-yeterliğin öğrenme yaklaşımları ve öğrenme-öğretme ortamına yönelik algılara etkisinin incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 1-13. https://dx.doi.org/10.21733/ibad.695389
• *Ültay, N., & Ültay, E. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının laboratuvar deney raporlarına bakış açısı. Fen, Sosyal ve Çevre Eğitiminde Son Gelişmeler Sempozyumu. Erişim adresi: https://www.academia.edu/download/37044557/giresun_bildiri.pdf (Ç24)
• Ünal, S., Calik, M., Ayas, A., & Coll, R. K. (2006). A review of chemical bonding studies: needs, aims, methods of exploring students’ conceptions, general knowledge claims and students’ alternative conceptions. Research Science and Technological Education 24(2), 141–172. https://doi.org/10.1080/02635140600811536
• Westbrook, S. L., & Marek, E. A., (1991). A cross-age of student understanding of the concept of diffusion. Journal of Research in Science Teaching, 28(8), 649-660. https://doi.org/10.1002/tea.3660280803
• *Vekli, G. S. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının bilimsel süreç becerilerine dayalı deney tasarlama ve uygulama becerilerinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 8(3), 128-141. https://doi.org/10.19126/suje.411723 (Ç7)
• Victor, E., & Kellough, R. D. (1997). Science for the Elementary and Middle School. New Jersey: Merrill Prentice Hall.
• *Yıldız, E., Akpınar, E., & Ergin, Ö. (2006). Fen bilgisi öğretmenlerinin fen deneylerinin amaçlarına yönelik tutumları. Journal of Turkish Science Education, 3(2), 2-18. (Ç21) Erişim adresi: https://www.tused.org/index.php/tused/article/view/490
• Yılmaz, M. M., Özen-Uyar, R., & Dikici-Sığırtmaç, A. (2020). Okul öncesi fen eğitimi alanında yapılan çalışmaların tematik içerik analizi: 2015-2019 yılları arası. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(2), 553-589. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/gefad/issue/56462/658263