TRB1 Bölgesi’ndeki Elma Yetiştiriciliği Yapan İşletmelerin Teknik Etkinliğinin Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 1, 95 - 104, 10.06.2021

Ersin Karakaya , Semiha Kızıloğlu , Abdulbaki Bilgiç

Öz

Etkinlik çalışmalarıyla, tarımda kaynakların etkin kullanımı sağlanarak, tarımsal gelir yükseltilebilir ve sektör daha rekabet edebilir konuma gelebilir. Bu çalışma; TRB1 Bölgesi’ndeki elma yetiştiriciliği yapan işletmelerin teknik etkinlik seviyelerinin belirlenmesi ve teknik etkinlik seviyeleri üzerine etkili olan faktörlerin saptanması amacıyla yapılmıştır. Tabakalı tesadüfi örnekleme metodundan yararlanılarak elma üreticiliği yapan 223 adet işletmeden, 2018-2019 üretim döneminde yüz yüze gerçekleştirilen anketlerden sağlanan veriler, çalışmanın ana materyalini oluşturmuştur. Etkinlik analizi, Stokastik Sınır Analizi yöntemiyle Cobb Douglas üretim fonksiyonu kullanılarak R paket programında yapılmıştır. İncelenen işletmelerin %71 oranında etkin oldukları sonucu saptanmıştır. Malatya’daki elma işletmelerinin Elâzığ’daki işletmelere göre, Elâzığ’daki işletmelerinde Bingöl’deki işletmelere göre teknik olarak daha etkin olduğu sonucuna varılmıştır. İncelenen işletmelerde, aynı girdi düzeyinde üretim miktarının yaklaşık %29 oranında arttırılabileceği sonucuna varılmıştır. Bölgede elma yetiştiriciliğinde kullanılan girdilerin üretim aşamasında optimum miktarlarının belirlenmesi etkinliğin arttırılması için son derece önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Teknik etkinlik, TRB1 Bölgesi, Elma, stokastik sınır analizi

Determination of Technical Efficiency of Apple Growing Businesses in TRB1 Region

Öz

Agricultural income can be increased and the sector can become more competitive with the efficient use of resources in agriculture. This work; was carried out to determine the technical efficiency levels of the apple growing businesses in the TRB1 Region and to determine the factors that affect the technical efficiency levels. The main material of the study was obtained by face-to-face surveys conducted during the 2018-2019 production period covering 223 enterprises producing apples using stratified random sampling method. Technical efficiency analysis was carried out by using Cobb-Douglas production function via Stochastic Frontier Approach in the R package program. It has been determined that the apple farms are 71% technically efficient. We arrive a conclusion that farms in Malatya province than that of Elazıg and farms in Elazıg than that of Bingol are technically efficient. It is concluded that the amount of production at the same input level can be increased by approximately 29% in the enterprises examined. Determining the optimum amounts of inputs used in apple cultivation in the region during the production phase is of great importance in order to increase efficiency.

Anahtar Kelimeler

Technical efficiency, TRB1 Region, apple, Stochastic Frontier Approach

Kaynakça

• Aigner, D., Lovell, C.A.K. ve Schmidt, P., 1977. Formulation and estimation of stochastic frontier production function models. Journal of Econometrics, 6, 21-37.
• Albayrak AS. 2005. Çoklu doğrusal bağlantı halinde en küçük kareler tekniğinin alternatifi yanlı tahmin teknikleri ve bir uygulama. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 1(1): 105-126
• Alpar R. 2000. Spor, Sağlık ve eğitim bilimlerinde örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlilik-güvenirlik. Ankara: Detay Yayıncılık
• Anonim, 2021. Elma istatistikleri (http://tarimsalistatistik.com/tr) (Erişim tarihi: 08.02.2021)
• Aydın, B. 2014. Trakya Bölgesinde Faaliyet Gösteren Tarım İşletmelerinin Yapısal Özellikleri Ve Etkinliklerinin Belirlenmesi. Doktora Tezi, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, T.C. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ 2014 s. 150
• Battese, G.E., Coellı, T.J., 1995. A Model for Technical Inefficiency Effects in a Stochastic Frontier Production for Panel Data. Empirical Economics, 20:325-332.
• Battese, G.E., Corra, G.S. 1977. Estimation of a production frontier model with application to the pastoral zone of Eastern Australia. Australian Journal of Agricultural Economics, 21: 169-179.
• Bulutay, T., 1998. Teknoloji ve İstihdam. DİE Yayınları, Ankara.
• Büyükuysal, M.Ç., Öz, İ.İ. 2016. Çoklu Doğrusal Bağıntı Varlığında En Küçük Karelere Alternatif Yaklaşım: Ridge Regresyon. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi / DÜ Sağlık Bil Enst Derg Journal of Duzce University Health Sciences Institute / J DU Health Sci Inst ISSN: 2146-443X, 2016; 6(2): 110-114
• Caudill, S.B., 2002. SFA, TFA and a New Thick Frontier: Graphical and Analytical Comparisons, Applied Finacial Economics. 12, 309-317.
• Coelli, T., Rao, D.S.P., ve Battese, G.E. 2003. An Introduction to Efficiency and Productivity Analysis. Kluwer Academic Publishers, Boston, 267 p.
• Çakırlı, C. 2017. Mersin İli Tarsus İlçesi Narenciye İşletmelerinin Sosyoekonomik Analizi. T.C. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı. Kahramanmaraş, 2017, s. 70
• Çiçek, A., Erkan, O. 1996. Tarım Ekonomisinde Araştırma ve Örnekleme Yöntemleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No 12, Ders Notları Serisi 6, 118s.
• FAO, 2020. Gıda ve Tarım Örgütü. (http://www.fao.org/about/en/) (Erişim tarihi: 01.02.2021)
• Gül, M. 2005. Technical efficiency and productivity of apple farming in Antalya province of Turkey. Pakistan Journal of Biological Sciences 8:1533-1540.
• Gül, M. 2006. Technical efficiency of apple farming in Turkey: A case study covering Isparta, Karaman and Nigde provinces. Pakistan Journal of Biological Sciences 9:601-605.
• Gündüz, O., Ceyhan, V., Oğuzaslan, K. 2013. Samsun İli Atakum İlçesinde Ekmek Üreten İşletmelerde Teknik Etkinlik. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 4 (2): 001-010.
• Hayran, S. 2019. Plastik Serada Sivri Biber Üretiminde Etkinlik Analizi Mersin İli Örneği. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Adana 2019, s. 122
• Hazneci, K. 2007. Amasya İli Suluova İlçesinde Sığır Besiciliği Yapan İşletmelerin Etkinlik Analizi. T.C. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı Samsun 2007, s. 93
• Ildız, H. 2019. Trakya Bölgesinde Aspir Tarımı Yapan İşletmelerin Etkinlik Analizi. T.C. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı Tekirdağ, 2019, s. 73
• Işgın, T., Özel, R., Bilgiç, A., Florkowski, WJ., Sevinç, MR. 2020. DEA Performance Measurements in Cotton Production of Harran Plain, Turkey: A Single and Double Bootstrap Truncated Regression Approaches. Agriculture 2020, 10, 108; doi:10.3390/agriculture10040108
• İnan, A.E., 2000. Banka etkinliklerinin ölçülmesi ve düşük enflasyon sürecinde bankacılıkta etkinlik. Bankacılar Dergisi, 34, 94
• Kaçıra, ÖÖ. 2007. Mısır Üretiminde Etkinlik Analizi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Doktora Tezi. Adana.
• Kara, A., Kızıloğlu, S. 2012. Erzurum'da Meraya Dayalı Üretim Yapan Hayvancılık İşletmelerinin Sosyoekonomik Analizi. Tarım Ekonomisi Dergisi 2012; 18(2) : 69 – 78
• Kara, A., Kızıloğlu, S. 2013. Meraya Dayalı Hayvancılık Yapan İşletmelerde Optimum Ürün Bileşiminin Belirlenmesi: Erzurum İli Örneği. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 44 (1): 63-73.
• Karayar, S. 2019. Türkiyede Çay Üretimi Yapan İşletmelerde Etkinlik Analizi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı Erzurum 2019, s. 72
• Kök, R. ve Çoban, O. 2010. Kitlere ilişkin bir regresyon modelinin gerekliliği ve kaynak kullanım etkinliği üzerine: Nevşehir tekel rakı fabrikası örneği. (http://www.econturk.org)
• Kumbar, N. 2015. Trakya Bölgesinde Büyükbaş Hayvancılık İşletmelerinin Etkinlik Analizi. T.C. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı Tekirdağ 2015, s. 108
• Lovell, C. 1993. Linear Programming Approaches to the Measurement and Analysis of Productive Efficiency. Top, 2:175-248.
• Ma, W. A. Renwick, P. Yuan, N. Ratna 2018. Agricultural cooperative membership and technical efficiency of apple farmers in China: An analysis accounting for selectivity bias Food Policy, 81 (2018), pp. 122-132
• Meeusen, W. ve Van Den Broeck, J., 1977. Efficiency estimation from cobb-douglas production functions with composed error. International Economic Review, 18, 435-444.
• Osmani, M., Kambo, A. 2019. Efficiency of apple small-scale farming in Albania. A Stochastic Frontier Approach. NEW MEDIT N. 2/2019
• Ozden, A. and G. Armagan. 2014. Efficiency Analysis On Cattle Fattening In Turkey. Veterinarija Ir Zootechnika, 67(89):88-93.
• Özden, A. ve G. Armağan. 2005. Aydın İli Tarım İşletmelerinde Bitkisel Üretim Faaliyetlerinin Verimliliklerinin Belirlenmesi, Tarım Ekonomisi Dergisi, 11(2):111-121.
• Özden,A., Öncü, E. 2016. Kiraz Üretim İşletmelerinde Etkinlik Analizleri Çanakkale İli Lapseki İlçesi Örneği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2016, 53(2)213-221.
• Salkin NJ, Rasmussen K. 2007. Encyclopedia of measurements and statistics. Volume 1. California: Sage;
• Şanal, A. 2013. Erzurum İli Büyükbaş Hayvancılık İşletmelerinin Etkinlik Analizi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı Erzurum 2013, s. 70
• Şili, Ş. 2013. Samsun İli Bafra İlçesinde Domates Yetiştiren İşletmelerin Etkinlik Analizi. T.C. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı Samsun 2013, s. 101
• Tamşen, M. 2019. Erzurum ilinde organik ve konvansiyonel buğdayın etkinlik ve maliyet açısından karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Tarım İşletmeciliği Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 2019, s. 67
• Taymaz, E., 1997. Türkiye imalat sanayiinde teknolojik değişme ve istihdam. (www.inovasyon.org).
• TÜİK, 2019. Türkiye İstatistik Kurumu. Bitkisel üretim istatistikleri. (www. Tuik.gov.tr) (Erişim tarihi: 17.09.2019)
• Yalçın, E. 2017. Stokastik Sınır Analizi İle Türkiye’deki Havalimanlarının Etkinliğinin Ölçülmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi İşletme Anabilim Dalı Sayısal Yöntemler Programı. Denizli, 2017 s. 102.
• Yeni, A. 2012. Türkiye Broyler Sektöründe Üretim Kümeslerinin Ekonomik Yapısı Ve Etkinlik Analizi Doğu Marmara Bölgesi Örneği. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı Erzurum, 2012 s. 129
• Yükçü, S., Atağan, G. 2009. Etkinlik, Etkililik Ve Verimlilik Kavramlarının Yarattığı Karışıklık. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 4, 1-13.