A Research on the Role of Traditional and Fast Food Products in Consumer Dietary Preferences

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 1, 25 - 51, 30.06.2025

Ünalcan Kutal , Eda Güneş , Yılmaz Seçim

https://doi.org/10.71340/sinopetad.1621580

Öz

This study was conducted to understand the factors influencing the consumption frequency and preferences of fast food and traditional products, analyze consumer behavior, and provide recommendations to increase the production and consumption of traditional foods. A total of 100 participants were surveyed to determine their demographic characteristics, including age, gender, education level, income level, place of residence, frequency of consuming fast food and traditional foods, and the importance of healthy eating. The responses were organized into frequency tables and presented as graphs. Additionally, 10 semi-structured interview questions were posed to understand participants' food consumption preferences. The responses to these questions were evaluated using a descriptive analysis method. Participants were anonymized and coded as (P1, P2, etc.), and some of their responses were included in the study. The findings revealed that the majority of participants considered fast food products unhealthy. However, due to work and school schedules, factors such as accessibility and preparation time led them to prefer fast food. Many participants mentioned the economic aspect of fast food, emphasizing that it is more affordable compared to traditional food. Traditional foods, on the other hand, were perceived by participants as luxury consumption choices. Participants noted that the lengthy preparation and cooking times of many products in Turkish cuisine negatively impacted their preferences due to time constraints. Nevertheless, they also highlighted that the long cooking times and the use of natural cooking techniques resulted in products that were more homogeneous and flavorful. Fast food products were found to be more appealing to individuals with busy work and school schedules due to their practicality and affordability. In contrast, traditional foods left a positive impression in terms of health due to their use of natural ingredients and healthy cooking techniques. However, their longer preparation and cooking times, along with higher economic costs, made them less preferred. Participants expressed that they would consume traditional foods more frequently if these products were adapted to modern lifestyles. The findings provide a significant basis for better understanding the factors influencing the consumption of both fast food and traditional foods and for developing strategies to increase the consumption of traditional foods.

Anahtar Kelimeler

Consumer Behavior , Traditional , Fast Food , Nutrition

Tüketicilerin Beslenme Tercihinde Geleneksel ve Fastfood Ürünlerin Rolü Üzerine Bir Araştırma

Öz

Bu çalışmada, fastfood ürünlerin ve geleneksel ürünlerin tüketim sıklıklarını ve tercihlerini etkileyen faktörleri anlamak, tüketici davranışlarını analiz etmek ve geleneksel gıdaların üretimini ve tüketimini arttırmaya yönelik öneriler sunmak amacıyla yapılmıştır. Çalışmanda 100 katılımcıya demografik özelliklerini belirlemek için yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, gelir düzeyi, yerleşim yeri, fastfood ve geleneksel gıdaları tüketme sıklıkları ve sağlıklı beslenmenin önemini anlamaya yönelik sorular yöneltilmiştir. Cevapların frekans tablosu oluşturulmuş ve grafik şeklinde sunulmuştur. Katılımcılara gıda tüketim tercihlerini anlamaya yönelik 10 yarı yapılandırılmış görüşme sorusu yöneltilmiştir. Yöneltilen sorular katılımcıların yanıtları betimsel analiz yöntemi ile değerlendirilmiştir. Katılımcılar (K1, K2 vb.) şeklinde anonim olarak kodlanmış ve bazı katılımcıların yanıtları çalışmada sunulmuştur. Bulgulardan elde edilen sonuç katılımcıların büyük çoğunluğunun fastfood ürünlerin sağlıksız olduğunu fakat iş hayatı ve okul temposundan dolayı, ulaşılabilirlik, hazırlanma süresi gibi faktörlerin tercihlerini fastfood gıdaları üzerinde yapmalarına sebep olduğunu belirtmiştir. Birçok katılımcı fastfood ürünlerinin ekonomik boyutuna değinmiş ve geleneksel gıdaya göre daha uygun fiyatlı olduğunu vurgulamıştır. Geleneksel gıdaya bakış açısı ise katılımcılar arasında lüks tüketim tercihleri arasında olduğu anlaşılmıştır. Katılımcılar, Türk mutfak kültüründeki ürünlerin birçoğunun uzun süren ön hazırlık ve pişirme sürelerinin olması zamandan tasarruf sebebi ile tercihlerini olumsuz yönde etkilemiş olduğunu fakat uzun sürede pişmesi ve doğal pişirme tekniklerinin kullanılması ürünlerin daha homojen ve lezzetli olduğunu belirtmiştir. Fastfood ürünler, pratiklik ve uygun fiyat avantajlarıyla yoğun iş ve okul temposundaki bireyler için daha cazip hale geldiği saptanmıştır. Buna karşılık, geleneksel gıdalar, doğal malzemeler ve sağlıklı pişirme teknikleri ile sağlık açısından olumlu bir izlenim bıraksa da hazırlık ve pişirme süresinin uzunluğu ve ekonomik maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle daha az tercih edilmektedir. Katılımcılar, geleneksel gıdaların modern yaşam tarzına uygun hale getirilmesi durumunda, bu tür gıdaları daha sık tüketebileceklerini ifade etmişlerdir. Elde edilen bulgular hem fastfood hem de geleneksel gıda tüketimini etkileyen faktörlerin daha iyi anlaşılması ve geleneksel gıdaların tüketimini artırmaya yönelik stratejilerin geliştirilmesi için önemli bir temel sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tüketici Davranışları , Geleneksel , Fastfood , Beslenme

Kaynakça

• Acar, A. (2016). Yerli ve yabancı fastfood ürünlerinin gençlerin tercih nedenlerinin belirlenmesi üzerine bir alan çalişması: Muğla Sitki Koçman Üniversitesi örneği. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 17(38), 1-24.
• Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179–211, https://doi.org/10.4135/9781446249215.n22
• Akalın, R. (2023). Coğrafi işaretli ürünlerin gastronomi turizmi destinasyonuna etkisi: Malatya ili örneği (Yüksek lisans tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Akarçay, E., & Suğur, N. (2015). Dişarida yemek: eskişehir’de yeni orta sinifin fast-food yeme-içme örüntüleri. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 18(1), 1-29.
• Akbulut, G. (2020). Sağlıklı beslenme ve gıda tercihleri: Sağlık bilincinin rolü. Gıda Teknolojileri Dergisi, 15(2), 67–75.
• Akman Dömbekçi, H., & Erişen, M. A. (2022). Nitel araştırmalarda görüşme tekniği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 141–160.
• Ariely, D. (2009). Predictably irrational: The hidden forces that shape our decisions. Harper Collins. Ataman, G. (2015). Türk mutfağının tarihsel gelişimi ve kültürel önemi. Türk Mutfak Kültürü Dergisi, 12(4), 145–160.
• Aydın, S., & Çelik, H. (2017). Sosyoekonomik faktörler ve gıda tüketimi: Kırsal ve kentsel farklılıklar. Journal of Agricultural Economics, 12(2), 75–85.
• Belasco, W. J. (2008). Food: The key concepts. Berg Publishers.
• Bray, J. P. (2008). Consumer behaviour theory: Approaches and models. Journal of Marketing Management, 22(7–8), 819–844. https://doi.org/10.1362/026725706778612048
• Cömert, M. (2019). Gençlerin fast food tüketim alışkanlıkları. The Journal of Academic Social Science, (6), 423-427.
• Demirtaş, H. (2017). Hızlı tüketim ve obezite: Fast food’un tüketim alışkanlıkları üzerindeki etkisi. Türk Halk Sağlığı Dergisi, 2(1), 18–26.
• Demirtaş, H., & Karaca, A. (2019). Gelir seviyesi ve eğitim düzeyinin gıda tercihleri üzerindeki etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 7(1), 42–50.
• Durmaz, Y. Düzgün, M. ve Sürme, M. (2019). Genç tüketicilerin yiyecek ve içecek tercihlerini etkileyen faktörler ve gaziantep merkezinde bir araştırma, 2(5)172-184.
• Elmacıoğlu, F. (1996). Hızlı hazır yemek sisteminde (fast-food) önceliklerin belirlenmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 25(1), 30–34.
• Garrido, M. V., & Sánchez, J. (2020). Health consciousness and consumer behavior: An analysis of fast food. Nutrients, 12(4), 973.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Felsefe, yöntem, analiz (3. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Kahneman, D. (2011). Thinking, fast and slow. Farrar, Straus and Giroux. Kabaran, S. & Mercanlıgil, S. (2013). Adolesan dönem besin seçimlerini hangi faktörler etkiliyor? Güncel pediatri Dergisi. 11, 121-127.
• Koçak, E., & Arslan, E. (2021). Kırsal ve kentsel tüketim alışkanlıkları: Bir karşılaştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 28–37.
• Koçak, E., & Bıçakcı, B. (2020). Gıda tercihlerini etkileyen sosyoekonomik faktörler: Türkiye örneği. Tarım Ekonomisi Dergisi, 26(1), 15–30.
• Koo, D. M., & Tzeng, J. M. (2016). Fast food consumption, health risk perception, and health consciousness. International Journal of Hospitality Management, 55, 146–156.
• López, A., & Gutiérrez, J. (2018). Consumer health awareness: Impact on food choices. Journal of Consumer Studies, 42(2), 134–145.
• Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370–396. https://doi.org/10.1037/h0054346
• Montanari, M. (2006). Food is culture. Columbia University Press. Nestle, M. (2002). Food politics: How the food industry influences nutrition and health. University of California Press.
• Özdemir, F., & Çelik, H. (2019). Fast food tüketiminin obezite üzerindeki etkisi: Genç bireyler üzerine bir araştırma. Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 45–55.
• Özdemir, F., & Yalçın, M. (2020). Yaş, gelir ve eğitim düzeyinin tüketici tercihleri üzerindeki etkisi. Gıda Bilimleri ve Teknolojisi Dergisi, 10(2), 85–95.
• Plassmann, H., Ramsøy, T. Z., & Milosavljevic, M. (2012). Branding the brain: A critical review and outlook. Journal of Consumer Psychology, 22(1), 18–36.
• Ritzer, G. (2010). The McDonaldization of society. Pine Forge Press. Rolls, E. T. (2015). Emotion and decision making explained. Oxford University Press.
• Schiffman, L. G., & Kanuk, L. L. (2007). Consumer behavior (9th ed.). Prentice Hall. Schwartz, B. (2004). The paradox of choice: Why more is less. HarperCollins.
• Süzek, H. (2021). Sağlık bilinci ve gıda tercihleri: Tüketici davranışları üzerine bir değerlendirme. Gıda Bilimi ve Teknolojisi Dergisi, 8(2), 99–108.
• Ulaş, M., & Ulaş, Y. (2019). Fast food tüketimi ve obezite ilişkisi: Gençlerin beslenme alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Beslenme Bilimleri Dergisi, 4(3), 55–65.
• Wansink, B. (2007). Mindless eating: Why we eat more than we think. Bantam Books. Warde, A. (1997). Consumption, food, and taste: Culinary antinomies and commodity culture. SAGE Publications.
• Willett, W. C., Sacks, F., & Trichopoulou, A. (1995). Mediterranean diet pyramid: A cultural model for healthy eating. The American Journal of Clinical Nutrition, 61(6), 1402S–1406S.
• Yılmaz, B. (2018). Kentsel ve kırsal bölgelerde beslenme alışkanlıkları: Farklılıklar ve benzerlikler. Tarım Ekonomisi Dergisi, 24(1), 15–28.
• Zaltman, G. (2003). How customers think: Essential insights into the mind of the market. Harvard Business School Press.