Sadık Hidâyet'in Sâsân Kızı Pervin Adlı Oyununun Yapı ve İzlek Açısından İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 3, 1383 - 1397, 31.12.2024

Aslı Sürgit

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1551811

Öz

Sâdık Hidâyet, modern İran edebiyatının önemli simalarındandır. Romancı, halkbilimci, oyun yazarı, denemeci, araştırmacı, çevirmen ve ressam kimlikleriyle de tanınan sanatçı, en çok öykücü kimliğiyle maruftur. Öykü türünün gelişmesinde ve yeni bir zemine oturtulmasında büyük rolü olan Sâdık Hidâyet, modern anlatım tekniklerinden yararlanmaya özen göstermiş, bu yönüyle kendisinden sonra gelen genç yazarlara ışık tutmuştur. Sâdık Hidâyet, hüzünlü insanların hayatlarını, duygu ve düşünce dünyalarını eserlerinin odak noktası olarak belirlemiştir. Sanatçı, tiyatro türünde de ürünler vermiştir. 1930 yılında yayımladığı Sâsân Kızı Pervin ile adından sıkça söz ettirmiştir. Uzun yıllar hüküm sürmüş görkemli Sâsânî İmparatorluğu’nun çöküş günlerini anlatan bu eser, tarihî bir olayı konu alması açısından dikkate değerdir. 643 yılında Araplarla İranlılar arasında vuku bulan Nihâvend Muharebesi’ni işleyen Sâsân Kızı Pervin, bu çalışmada yapı ve izlek açısından değerlendirilmiştir. Çalışmada öncelikle, Sâdık Hidâyet’in yaşam öyküsü, edebî hayatı ve eserleri üzerinde durulmuştur. Daha sonra Sâsân Kızı Pervin isimli tiyatro oyunu yapı ve izlek açısından ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sâdık Hidâyet, Modern İran Edebiyatı, Tiyatro, Sâsân Kızı Pervin, Sâsânî İmparatorluğu.

An Investigation of Sâdık Hidâyet's Play Called Pervin The Daughter of Sâsân in Terms of Structure and Theme

Öz

Sâdık Hidâyet is one of the important figures of modern Iranian literature. The artist, who is also known as a novelist, folklorist, playwright, essayist, researcher, translator and painter, is best known for his storyteller identity. Sâdık Hidâyet, who played a major role in the development of the story genre and placing it on a new ground, took care to benefit from modern narration techniques, and in this respect, he shed light on the young writers who came after him. Sâdık Hidâyet has determined the lives, emotions and thoughts of sad people as the focus of his works. The artist has also produced theater products. He made a name for himself with Pervin, the daughter of Sassan, which he published in 1930. This work, which tells about the collapse days of the glorious Sassanid Empire, which ruled for many years, is remarkable in terms of being about a historical event. Pervin, the daughter of Sassan, who dealt with the Battle of Nihâvend, which took place between the Arabs and the Iranians in 643, was evaluated in terms of structure and theme in this study. In the study, firstly, the life story, literary life and works of Sâdık Hidâyet were emphasized. Later, the theater play called Pervin the daughter of Sâsân was discussed in terms of structure and theme.

Anahtar Kelimeler

Sâdık Hidâyet, Modern Iranian Literature, Theatre, Pervin the daughter of Sâsân, Sassanid Empire.

Kaynakça

• Âbidînî, Hasan-i Mîr (2002a). İran Öykü ve Romanının Yüzyılı I (Çev. D. Örs). Ankara: Nüsha Yayınları.
• Âbidînî, Hasan-i Mîr (2002b). İran Öykü ve Romanının Yüzyılı II (Çev. H. Kırlangıç). Ankara: Nüsha Yayınları.
• Âbidînî, Hasan-i Mîr (2018). İran Öyküleri (Çev. Z. Özel). İstanbul: Erdem Yayınları.
• Aristoteles (2008). Poetika. İstanbul: Mitos- Boyut Yayınları.
• Bashiri, Iraj (2019). Life of Sadeq Hedayat, Bashiri Working Papers on Central Asia and Iran. 1-26.
• Bolat, Ali Yaşar (2021). Emine Işınsu'nun Tiyatrolarına Zaman, Mekân Ve Karakter Bağlamında Anlatıbilimsel Bir Bakış. Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çetin, Nurullah (2021). Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Daşçı, Aynur (2018). Kâmuran Şipal’in Romanlarında Yapı ve Tema. Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demiralp, Oğuz (2001). Kör Okur. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Dereli, Tarık (2019). Ölümün ve Yaşamın Apaçıklığı: Sâdık Hidâyet’in Eserlerinde Uyumsuzun İzini Sürmek. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.