Tales Shaped by the Sea: The Sea Theme in Kuwaiti Folk Literature

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 2, 862 - 885, 31.08.2025

Leyla Yakupoğlu Boran

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1688687

Öz

Folk tales, which are one of the literary products of folk literature, are considered as one of the important literary genres in terms of reflecting the tradition, culture and social structure of a nation. These stories, which are a part of oral literature, undertake the task of being the historical and social memory of the culture to which they belong. Folk tales play an important role in transmitting the important events, wars, heroism, joys and sorrows of the society they belong to from generation to generation. In addition, such narratives provide experience transfer to young generations and support them with their educational and instructive aspects. New generations learn from these stories from an early age to learn from the parable, to distinguish between good and bad, right and wrong.
As another function of folk tales, it is possible to say that these narratives also preserve some literary genres belonging to oral literature. Proverbs, idioms and folk sayings that constitute the oral cultural heritage of a nation are among these types.
In this study, folk tales, which are part of the oral literature formed in Kuwait, one of the Arab countries, will be tried to be processed through the image of the sea. The elements affecting the social structure, value judgements and cultural identities of the Kuwaitis, who were a seafaring society before the discovery of oil in the Gulf and made their living by sailing and pearl fishing, will be examined through folk tales. In addition, Kuwaiti folk tales with the sea theme will be subjected to a general evaluation by comparing them with other folk tales under their influence.

Anahtar Kelimeler

Kuwait , folk literature , folk tales , sea , mythology and legend

Denizle Örülü Hikâyeler: Kuveyt Halk Anlatılarında Deniz İmgesi

Öz

Halk edebiyatına ait edebî mahsullerden olan halk hikâyeleri bir milletin geleneğini, kültürünü ve toplumsal yapısını yansıtması açısından önemli kabul edilir. Sözlü literatürün bir parçası olan bu hikâyeler ait olduğu kültürün tarihî ve sosyal hafızasıdır. Halk hikayeleri, içinden doğduğu toplumun önemli olaylarını, savaşlarını, kahramanlıklarını, sevinçlerini ve kederlerini nesilden nesle şifahen aktarmada önemli rol oynar. Ayrıca bu tür anlatılar, genç nesillere tecrübe aktardığı gibi onları eğitici ve öğretici yönleriyle de destekler. Yeni nesiller, bir nevi kıssadan hisse almayı, iyi ile kötüyü, doğru ile yanlışı ayırmayı erken yaşlardan itibaren bu hikâyeler vesilesiyle kavrar.
Halk hikâyelerinin sözlü edebiyata ait bazı edebî türleri de muhafaza ettiğini söylemek mümkündür. Bir milletin şifâhî kültürel mirasını oluşturan atasözleri, deyimler ve halk deyişleri bu nev’îler arasında yer almaktadır.
Bu çalışmada ise; Kuveyt’te teşekkül eden sözlü edebiyatın bir parçası olan halk hikâyeleri deniz imgesi üzerinden işlenmeye çalışılacaktır. Petrolün Körfez’de keşfinden önce denizci bir toplum olan ve geçimlerini denizcilik ve inci avcılığı yaparak sağlayan Kuveytlilerin toplumsal yapısı, değer yargıları ve kültürel kimliklerini etkileyen unsurlar halk hikâyeleri vasıtasıyla incelenecektir. Ayrıca deniz temalı Kuveyt halk hikâyeleri, tesiri altında kaldığı diğer halk hikâyeleriyle mukayese edilerek genel bir değerlendirmeye tabi tutulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kuveyt , halk edebiyatı , halk hikayeleri , deniz , mitoloji ve efsane

Kaynakça

• Abdulhakîm, Şevkî. (2017). el-Hikâyâtu’ş-şa‘biyyetu’l-Arabiyye. United Kingdom: Hindawi Publishing.
• Atıyye, Ahmed Muhammed. (1978). Edebu'l-bahr. Kahire: Dâru'l-ma'ârif.
• Bozkurt, Nebi. (1991). Bahriye. Diyanet İslam Ansiklopedisi (Cilt IV, s. 496-501). içinde İstanbul, Türkiye: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Çavuşoğlu, Mustafa. (2023). İlk Dönem İslam Tarihinde Deniz Ticareti. İSTEM(42), 143-164.
• Demirayak, Kenan. (2009). Arap Edebiyatı Tarihi II- Sadru'l-İslâm Dönemi. Erzurum: Fenomen Yayınları.
• Durmuş, İsmail. (2003). Leylâ ve Mecnûn. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt XXVII, s. 160). içinde Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• ed-Dâkûkî, İbrâhim. (1997). Halk Edebiyatı. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt XV, s. 350-352). içinde İstanbul, Türkiye: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• ed-Derhem, Muhammed Abdulaziz. (1986). Sûretu’l-bahr fi’ş-şi‘ri’l-Arabî el-hadîs bi’l-Halîc. Katar: Neşr ve tevzî'u dâri's-sekâfe.
• el-Haccî, Ya'kûb Yûsuf. (2009). Mine’l-folklori’l-bahriyyi’l-Kuveytî. Kuveyt: Merkezu’l-buhûs ve’d-dirâsâti’l-Kuveytiyye.
• Elçin, Şükrü. (1986). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Emâl, Attârî. (2022). Hasâisu’l-hitâbi’ş-şefehî fi’l-hikâyeti’ş-şa‘biyye (Mecmû‘a mine’l-hikâyâ eş-şa‘biyye numûzecen. Yüksek Lisans Tezi. Cezayir: Université Ain Témouchent Belhadj Bouchaib.
• en-Necdî, Şehâbuddin Ahmed b. Mâcid. (1971). el-Fevâ’id fî usuli ilmi’l-bahr ve’l-kava‘id. (Düz. İbrâhim Hûrî & İzze Hasan) Şam, Suriye: Matbû‘âtu mecma‘i’l-luğatil’l-Arabiyye bi-Dımaşk.
• Erol, Burak Gani. (2024, Ekim 3-4). Memlûkler Döneminde Denizcilik Faaliyetleri. Şubat 2025 tarihinde 4./ 10. Asır Sonrası İslam Coğrafyacılığının Tarihsel Gelişimi Bildiri Kitabı: https://doi.org/10.5281/zenodo.14518431 adresinden alındı (Erişim tarihi: 28 Ocak 2025).
• es-Safedî, R. Tevfik, & Suleymân, Hasan Muhammed. (2012). el-Fennu'l-kasasî fi'n-nesri'l-Arabî hattâ matla'i'l-karni'l-hâmis. Mecelletu'l-Ma'rife, 50(580), 445-452.
• Güvenç, A. Özgür. (2022). Halk Hikâyelerinin İşlevleri. Turcology Research(73), 57-83.
• Kapar, Mehmet Ali. (1995). Eyyâmü'l-Arab. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XII, 14-16.
• Kemâl, Safvet. (1985). el-Hikâyâtu’ş-şa‘biyyetu’l-Kuveytiyye (Dirâse mukârene). Kuveyt: Vizâretu’l-a‘lâm Matba‘atu hukûmeti’l-Kuveyt.
• Lorimer, J. G. (1981). el-Kuveyt fî delîli'l-Halîc (Cilt 2). (H. S. ez-Zeyd, Dü.) Kuveyt: Şeriketu'r-rebî'ân li'n-neşr ve't-tevzî'.
• Mekkî, et-Tâhir Ahmed. (1999). el-Kıssatu’l-Kasîra (Dirâse ve Muhtârât). Kahire: Dâru’l-me‘ârif, .
• Öztürk, Murat. (2012). Fâtımîler'in Deniz Gücü ve Akdeniz Hâkimiyeti. Doktora Tezi. İstanbul, Türkiye: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı.
• Öztürk, Murat. (2021). Hz. Osman (23-35/644-656) Döneminde Denizcilik Faaliyetleri. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi(18), 195-230.
• Sarıkaya, Fatih. (2008). Abbasilerde Denizcilik. Yüksek Lisans Tezi. Manisa, Türkiye: Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı.
• Türkmen, Fikret. (1998). Hikâye/3. Bölüm: Halk Edebiyatı. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt XVII, s. 488-491). içinde İstanbul, Türkiye: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yazıcı, Hüseyin. (1998). Hikâye. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (s. 479-485). içinde İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yıldız, Dursun. (2003). Akdeniz Havzasında Su Sorunları ve Türkiye. Ankara: TMMOB-İMO Yayınları.
• Yûnus, Abdulhamîd. (t.y.). el-Hikâyetu'ş-şa'biyye. Kahire, Mısır: el-Muessesetu’l-Mısriyye el-Âmme li’t-te’lîf ve’n-neşr.