Elazığ Mutfak Kültürü ve Özel Gün Yemekleri

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 110 - 129, 03.01.2023

Bürge Kardeş Delil , Nurten Beyter , İlkay Yılmaz

https://doi.org/10.56590/stdarticle.1183188

Cited By: 1

Öz

Giriş ve Çalışmanın Amacı: Elâzığ ili ve yakın çevresi, tarihsel olarak eski uygarlıklara ev sahipliği yapması nedeniyle araştırılmaktadır. Bu çalışma Elazığlı ailelerin yöresel yemek kavramına karşı tutumları ve evlerinde yöresel yemeklere yer verip vermedikleri hakkında detaylı bilgi edinilebileceği düşüncesiyle yapılmıştır.
Kuramsal/Kavramsal Çerçeve: Yöresel yemekleri diğerlerinden ayıran özellikler, geleneksel yemeklerde özel gün kutlamalarının ve ritüellerinin bir parçası olmalarıdır. Türkiye'de var olan ve bilinen en eski uygarlıklardan yerleşik toplumlardan birine ev sahipliği yapan Elazığ, zengin bir kültürün mirasçısı ve keşfedilmeye değer en önemli gastronomik değerlerden biridir.
Yöntem: Bu çalışmada, Elazığ ilinin gastronomik kimliği ve mutfak kültürü ile yöresel miras ve lezzetlerinin tanıtılması ve farkındalık yaratılmasına katkı sağlamak amacıyla nitel araştırma yöntemlerinden yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak veriler toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Dört yemeğin tarifleri, katılımcıların atalarından öğrendikleri şekilde korunmuş ve kaydedilmiştir. Başkent Üniversitesi Gastronomi Laboratuarlarında içli köfte, zilfet, kofik dolması ve lobik çorbanın uygulaması yapılmıştır.
Bulgular: Veriler incelendiğinde yöresel yemeklerin katılımcıların tamamı (N=11) tarafından evde pişirildiği görülmüştür. evde yapma sıklığı açısından değerlendirildiğinde, iki kuşak arasında önemli farklılıklar olduğu vurgulanabilir.
Sonuç: Araştırmanın temel bulguları Elazığlı ailelerin yerel mutfak bilincinin yüksek düzeyde olduğu ancak iki kuşak arasında önemli bir fark olduğudur.

Anahtar Kelimeler

Elâzığ, mutfak kültürü, yerel miras, coğrafi işaretli ürünler, yöresel yemekler

Culinary Culture and Special Day Meals of Elazig

Öz

The Purpose of Study: Elâzığ province and its nearby region is investigated because of its being home to historically ancient civilizations. This study was conducted with the idea that detailed information can be obtained about the attitude of the families form Elazig to the concept of local food and whether they include local dishes in their homes.
Literature Review/Background: The features that distinguish local dishes from the others are that they are a part of special day celebrations and rituals in traditional meals. Elâzığ, which hosts one of the societies that existed in Türkiye and settled down from the oldest known civilizations, is the heir of a rich culture and one of the most important gastronomic values worth exploring.
Method: In this study, data were collected using the semi-structured interview technique, which is one of the qualitative research methods, to promote the local heritage and tastes with gastronomic identity and culinary culture of Elazig and contribute to raising awareness. Content analysis method was used in the evaluation of the data. The recipes for four of the dishes were preserved and recorded as the participants learned from their ancestors. The application of ‘içli köfte’, ‘zilfet’, ‘kofik dolması’ and ‘lobik soup’ was made in Başkent University Gastronomy Laboratories.
Results: Analyzing the data, it was observed that the local dishes were cooked by the whole of the participants (N=11) at home, however. when evaluated in terms of the frequency of doing them at home, it could be highlighted that there were significant differences between the two generations.
Conclusion: The main findings of the study are that families from Elazig have a high level of local culinary awareness, but there is a significant difference between the two generations.
Keywords: Elâzığ, culinary culture, local heritage, products with geographical indications, local dishes.

Anahtar Kelimeler

local heritage, local dishes, culinary culture, local heritage, products with geographical indications, Elazig, Elâzığ, mutfak kültürü, yerel miras, coğrafi işaretli ürünler, yöresel yemekler

Kaynakça

• AĞAN, C., & DOĞAN, M. (2022). Lezzet ve Lezzetin Bilimi: Mutfak Şeflerinin Lezzet Algıları Üzerine Bir Araştırma. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi.
• CİĞERİM, N. (2001). Batı ve Türk Mutfağının Gelişimi, Etkileşimi ve Yiyecek-İçecek Hizmetlerinde Türk Mutfağının Yerine Bir Bakış 2000, Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları, Ankara, Türkiye
• ÇAPAR, G., & YENİPINAR, U. (2016). Somut olmayan kültürel miras kaynağı olarak yöresel yiyeceklerin turizm. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(1), 100-115.
• ÇULHA, O., & KALKAN, A. (2015). Tanıtım Broşürleri Gözüyle Anadolu Yöresel Mutfakları, I. Eurasia International Tourism Congress: Current issues, trends, and indicators (EITOC 2015), Konya, Türkiye
• Elazıg Belediyesi (2019). Tarih. Retrieved September 2, 2020 from https://www.elazig.bel.tr/kent-rehberi/tarih/216/
• ERYILMAZ, G., & ORHAN, H. C. (2021). Elâzığ İli Gastronomi Turizmi Potansiyelinin SWOT Analizi ile Değerlendirilmesi. Turizm Çalışmaları Dergisi, 3(2).
• GÜLLÜ, K., & YAŞAR, M. (2019). Yerel halkın alternatif turizm potansiyeli algılaması: Elazığ örneği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33(47), 107-126.
• Gastromanya. (2019). Elazıg Mutfağı Hakkında Bilgiler. Retrieved September 2, 2020 from, https://gastromanya.com/?s=elaz%C4%B1%C4%9F
• Geziarkadas. (2019). Elazığ Yerel Tarihi. Retrieved September 2, 2020 from https://www.geziarkadas.com/elazig/elazig-yerel-tarihi.html
• INWOOD, S. M., SHARP, J. S., MOORE, R. H., & STINNER, D. H. (2009). Restaurants, chefs and local foods: insights drawn from application of a diffusion of innovation framework. Agriculture and human values, 26(3), 177-191.
• KABASAKAL, U. (2007). Bölgelerarası Kalkınma Ve Turizm: Elâzığ Örneği. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 6(1), 7-11.
• KARATAŞ, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştirma yöntemleri. Manevi temelli sosyal hizmet araştırmaları dergisi, 1(1), 62-80.
• KOZAK, M. (2018). Bilimsel araştırma: Tasarım, yazım ve yayım ilkeleri. İstanbul: Detay Yayıncılık.
• Kültür Portalı. (2019). Genel Bilgiler. Retrieved September 2, 2020 from https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/elazig/genelbilgiler
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2019). Elazıg Mutfağı. Retrieved September 2, 2020 from https://elazig.ktb.gov.tr/TR-246152/elazig-mutfagi.html
• Hürriyet. (2019). Orcik nedir, nasıl yapılır? Retrieved September 2, 2020 https://www.hurriyet.com.tr/lezizz/orcik-nedir-nasil-yapilir-41274228
• SAATÇİ, G. (2019). Coğrafi işaretli yiyeceklerin tanıtım unsuru olarak yöresel yemekler kapsamında. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(1), 358-374.
• SAATCI, Ö. Ü. G., & Demiral, Ö. G. N. Ö. (2018). Yöresel Yemeklerin Yiyecek-İçecek İşletmelerinin Menülerinde Yer Alma Düzeylerinin Belirlenmesi: Bozcaada Örneği Determining the Placement Levels Of Local Meals In Menus Of Caterıng Servıces: Bozcaada Sample. Tourısm Research.
• SERÇEOĞLU, N. (2014). Yöre halkının mutfak kültürünü tanıma durumunun tespit edilmesi: Erzurum ili. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2(4), 36-46.
• T.C. Ağın Kaymakamlığı. (2019). Ağın Leblebisi. Retrieved September 2, 2020 http://www.agin.gov.tr/agin-leblebisi
• TDK. (2019). Zahire, Retrieved September 2, 2020 https://sozluk.gov.tr/
• YILDIRIM, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23(112).