6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri sonrası yeniden yapılanma sürecinde yere bağlılığın değerlendirilmesi: Antakya (Hatay) örneği

Yıl 2023, Sayı: 83, 45 - 57, 31.12.2023

Yücel Dinç

https://doi.org/10.17211/tcd.1347063

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada, 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri sonrasında Antakya kentinin yeniden yapılanması sürecindeki yere bağlılık durumu incelenmiştir. Depremler başta olmak üzere doğal afetler sonrasında oluşan yere bağlılık durumlarını ortaya koyan akademik çalışmaların oldukça sınırlı olması, bu çalışmanın hazırlanmasındaki başlıca motivasyonu oluşturmuştur. Nicel analiz yönteminin kullanıldığı çalışmada, depremler öncesinde Antakya’da ikamet etmiş olan 368 kişiye 30 sorudan oluşan anket uygulanmıştır. Katılımcıların anket sorularına verdikleri cevaplar SPSS yazılımı ile analiz edilmiş ve analiz sonuçları tablo ve grafiklerle ortaya konulmuştur. Ayrıca bazı sorulara verilen ifadelerden hareketle görsel analizler yapılmış ve bunun için MQXQUDA programından yararlanılmıştır. Çalışmanın bulgularına göre; katılımcıların % 82,1’i Antakya’yı özlediklerini, % 65,2’si Antakya’da olup bitenleri kesinlikle merak ettiklerini, % 82,6’sı Antakya’ya kök saldıklarını belirtmişlerdir. “Bundan sonra, Antakya’da yaşamaya devam edeceğim” ifadesine katılımcıların % 54,6’sı kesinlikle katılıyorum ve % 20,1’i katılıyorum cevabını vermiştir. Katılımcıların % 71’i Antakya’yı hiç terk etmeyen, sık sık veya belirli aralıklarla Antakya’yı ziyaret edenlerden oluşmaktadır. Başka bir değişle, katılımcıların % 71’i kentle bağlantısını sürdürmektedir. Katılımcıların % 73,1’i deprem sonrasında Antakya’ya hala çok bağlı olduklarını ifade etmişlerdir. Tüm bu istatistiksel sonuçlar, yaşanan depremlere rağmen yere bağlılığın güçlü olduğunu göstermiştir. Anket sonuçlarından farklı olarak, arazi gözlemleri neticesinde kentin sokaklarında yüksek bir aidiyet düzeyini yansıtan duvar yazılarının ve işyeri tabelalarının varlığı yere bağlılığın mekânsal yansımalarını oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kahramanmaraş Depremi, Yeniden Yapılanma, Yere Bağlılık, Antakya.

The evaluation of place attachment in the reconstruction process after the 6 February 2023 Kahramanmaraş earthquakes: The case of Antakya (Hatay)

Öz

In this study, place attachment in the Antakya’s reconstruction process after the 6 February 2023 Kahramanmaraş earthquakes was examined. The fact that the academic studies revealing place attachment after natural disaster, especially earthquakes,are quite limited, was the main motivation for the preparation of this study. In the study, in which the quantitative analysis method was used, a questionnaire consisting of 30 questions was applied to 368 people residing in Antakya before the earthquakes. The answers given by the participants to the survey questions were analyzed with SPSS software and the results of the analysis were presented with tables and graphics. In addition, visual analyzes were made based on the expressions given to some questions and the MQXQUDA program was used for this. According to the findings of the study; 82.1% of the participants stated that they missed Antakya, 65.2% of them were definitely curious about what was going on in Antakya, 82.6% of them stated that they took root in Antakya. 54.6% of the participants absolutely agree and 20.1% agree with the statement "I will continue to live in Antakya from now on". 71% of the participants consist of those who have never left Antakya and visited Antakya frequently or periodically. In other words, 71% of the participants maintain their connection with the city. 73.1% of the participants stated that they were still very attached to Antakya after the earthquake. All these statistical results showed that place attachment was strong despite the earthquakes. In addition to the survey results, the presence of graffiti and workplace signboards reflecting a high level of belonging on the streets of the city as a result of field observations created spatial reflections of place attachment.

Anahtar Kelimeler

Kahramanmaraş Earthquakes, Reconstruction, Place Attachment, Antakya

Kaynakça

• Adams, P. (2014). Place attachment: Advances in theory, methods, and applications. Geographical Review, 105(1), 129-132. https://doi.org/10.1111/j.1931-0846.2014.12061.x
• Ağbaba, D. (2020). Çok kültürlü toplumlarda mekân, kimlik ve aidiyet dinamikleri: Niğde örneği. (Yayın no: 628170) [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Ar, M. (2021). Mekân, yer ve yersizlik kavramları üzerine bir inceleme. Şehir ve Medeniyet: Şehir Araştırmaları Dergisi, 7(14), 8-25.https://www.sehirvemedeniyetdergisi.org/wp-content/uploads/2021/09/1.Mazlum-Ar.1.pdf
• Arslan, H. (2009). Afet sonrası yeniden yapılanma sürecinin yere bağlılık, yer değiştirme ve bilişsel haritalama olguları açısından irdelenmesi. (Yayın no: 252188) [Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Arslan, H., & Ünlü, A. (2010). Afet sonrası yeniden yapılanma sürecinde yer değiştirme ve yere bağlılığın değerlendirilmesi: Düzce örneği. İTÜ Dergisi, 9(1), 43-53. http://itudergi.itu.edu.tr/index.php/itudergisi_a/article/view/1037
• Ayberk, C. (2018). Yer bağlılığı açısından Ters Yüz (Inside Out) filminin nitel analizi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 16(2), 273- 287. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000202
• Brown, B., Perkins, D. D., & Brown, G. (2003). Place attach-ment in a revitalizing neighbourhood: Individual and block levels of analysis. Journal of Environmental Psychology, 23, 259-271. https://doi.org/10.1016/S0272-4944(02)00117-2.
• Brown B., Altman, I., & Werner, C. (2012). Place attachment. Int Encycl Hous Home, 183-188. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-047163-1.00543-9
• Canpolat, E., Dinç, Y., Usun, Ç.F., & Geçen, R. (2020). 25.09.2014 tarihinde Erzin Ilıcalarda (Hatay) meydana gelen sel ve taşkının oluşumunda coğrafi faktörlerin değerlendirilmesi. Coğrafya Dergisi, 41, 129-146. https://doi.org/10.26650/JGEOG2020-0048
• Ceylan, M.A., & Dinç, Y. (2017). Türkiye’de doğal afetler nedeniyle yeri değiştirilen bazı yerleşmelere coğrafi bir bakış. İçinde Toprak Kahraman, Z., Sancakdar, O. & Kaya, S.İ. (Ed.). Disiplinlerarası Afet Yönetimi Araştırmaları (ss. 19-39), Birleşik Matbaa Yayıncılık.
• Chaudhary, M. T., & Piracha, A. (2021). Natural disasters, origins, impacts, management. Encyclopedia, 1(4),1101-1131. https://doi.org/10.3390/encyclopedia1040084
• Coşkun, M. (2018). 1940’tan günümüze Hatay’a göç eden toplulukların kültürel adaptasyon süreci ve mekan aidiyeti (Amik Ovası ve çevresi). (Yayın no: 517380) [Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Crowards, T. (2000). Comparative vulnerabilitiy to natural disasters in the Caribbean. Caribbean Development Bank Staff Working Paper No 1/00; Caribbean Development Bank .
• Dixon, J., & Durrheim, K. (2004). Dislocating identity: Desegregation and the transformation of place. Journal of Environmental Psychology. 24, 455-473. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2004.09.004
• Diener, A. C., & Hagen, J. (2022). Geographies of place attachment: A place-based model of materiality, performance, and narration. Geographical Review, 112(1), 171-186. https://doi.org/10.1080/00167428.2020.1839899
• Ergünay, O. (2007). Türkiye’nin afet profili. TMMOB Afet Sempozyumu (5-7 Aralık 2007) Bildiriler Kitabı (ss.1-14). Fried, M. (1963). Grieving for a lost home. In L.J. Duhl (Ed.). The Urban Condition: People and Policy in the Metropolis (pp.151-171). Basic Books.
• Gifford, R., Scanell, L., Kormos, C., Smolova, L., Biel, A. & Boncu, S. (2009). Temporal pessimism and spatial optimism in environmental assessment: An 18-nation study. Journal of Environmental Psychology, 29, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2008.06.001
• Gökçe, O., Özden, Ş., & Demir, A. (2008). Türkiye’de afetlerin mekânsal ve istatistiksel dağılımı afet bilgileri envanteri, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Afet Etüt ve Hasar Tespit Daire Başkanlığı Yayınları.
• Göregenli, M., & Karakuş, P. (2014). Göç araştırmalarında mekân boyutu: Kültürel ve mekânsal bütünleşme. Türk Psikoloji Yazıları, 17(34), 101-115. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/166941
• Göregenli, M., Karakuş, P., Özgen-Kösten, E.Y., & Umuroğlu, İ. (2014). Mahalleye bağlılık düzeyinin kent kimliği ile ilişkisi içinde incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 29(73), 73-85. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/185893/
• Güler, İ. (2019). Düzce kentinde risk algısının yer bağlılığı ile ilişkisi. (Yayın no: 588316) [Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Güler, İ., & Kutay Karaçor, E. (2018). Yer bağlılığı ve risk algısı kavramları arasındaki ilişki. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6, 1377-1390. https://doi.org/10.29130/dubited.402347
• Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (2023). 6 Şubat depremleri Hatay ili saha raporu, https://hasuder.org/Duyurular/EkIndir/38df2904-d548-1df3-73df-3a098be7d1cf Erişim Tarihi: 07.03.2023
• Hashemnezhad, H., Heidari, A. A., & Mohammad Hoseini, P. (2013). Sense of place and place attachment. International Journal of Architecture and Urban Development, 3(1), 5-12. https://ijaud.srbiau.ac.ir/article_581.html
• Hidalgo, M.C., & Hernandez, B. (2001). Place attachment: conceptual and empirical questions. Journal of Environmental Psychology, 21, 273-281. https://doi.org/10.1006/jevp.2001.0221
• Hummon, D. M., (1992). Community attachment: local sentiment and sense of place. In I. Altman & S. M. Low, (eds.), Place Attachment, Plenum.
• Karakuş, P. (2014). Farklı kimlik gruplarında yer kimliği, yerin anlamları ve kültürlenme süreçleri. (Yayın no: 370668) [Doktora Tezi, Ege Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Lewicka, M. (2005). Ways to make people active: Role of place attachment, cultural capital and neighborhood ties. Journal of Environmental Psychology, 4, 381-395. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2005.10.004
• Milligan, M. J., (1998). Interactional past and potential: the social construction of place attachment. Symbolic Interaction, 21,1-33. https://doi.org/10.1525/si.1998.21.1.1
• Noji, E. K. (1991). Natural disasters. Critical Care Clinics, 7(2), 271–292. https://doi.org/10.1016/S0749-0704(18)30306-3
• Özşahin, E. (2013). Türkiye’de yaşanmış (1970-2012) doğal afetler üzerine bir değerlendirme. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı (25-27 Eylül 2013) Bildiriler Kitabı (ss.1-8).
• Proshansky, H.M., Fabian, A.K., & Kaminoff, R. (1983). Place-Identity: physical world socialization of the self. Journal of Environmental Psychology, 3, 57-83. https://doi.org/10.1016/S0272-4944(83)80021-8
• Seamon, D., & J. Sowers (2008). Place and Placelessness (1976): Edward Relph. In P. Hubbard, R. Kitchin & G. Valentine (Eds). Key Textsin Human Geography, Sage.
• Selçuk Biricik, A., Ceylan, M.A. & Ünlü, M. (1996). 1 Ekim 1995 Dinar depremi. Yeni Asya Matbaacılık ve Yayıncılık. Song, Z., & Soopramanien, D. (2018). Types of place attachment and pro-environmental behaviors of urban residents in Beijing. Cities, 84, 112-120. https://doi.org/10.1016/j.cities.2018.07.012
• Südaş, İ. (2019). Şehirden kopuş mu? Değişen İzmir’de köylere göç. Ege Üniversitesi Yayınları.
• Stokol, D., & Shumaker, S. A. (1981). People in places: A transactional view of settings. In Harvey, J. H. (Ed.). Cognition Social Behaviour And The Environment. (pp.441-488), NJ: Lawrence Erlbaum Assoc.
• Şahin, C., & Sipahioğlu, Ş. (2007). Doğal afetler ve Türkiye. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Tuan, Y-F. (1977). Space and place: The perspective of experience. University of Minnesota Press.
• Turut, H., & Özgür, E.M. (2018). Bir kente göçün hikâyesi: Süreçler, bütünleşme ve aidiyet. Coğrafi Bilimler Dergisi, 16(1), 153-180. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000196
• Uçar Kocaoğlu, B. (2019). Yeniden canlandırma alanlarında yer bağlılığı ve katılım. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 28(3), 1-19.
• Ujang, N., & Zakariya, K. (2015). Place Attachment and the Value of Place in the Life of the Users. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 168, 373-380.https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.10.243
• Uysal, A. (2014). Londra’da Türk varlığı: Mekan ve aidiyet. (Yayın no: 391489) [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Uysal, A. (2015). Londra’daki Türklerde aidiyet ve mekân ilişkisi. Coğrafya Dergisi, 30, 61-78. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iucografya/issue/25075/264655