Eskişehir’de Meskûn Nogayların Nogay Türkçesini Kullanma Pratikleri (Nogai Performance of Noghais Settled in Eskişehir)

Yıl 2016, Sayı: 42, 17 - 26, 13.12.2016

Erdoğan Boz

Öz

    Bu yazıda, Eskişehir’e yerleşmiş Nogayların, Nogay Türkçesini kullanma pratikleri üzerinde durulacaktır. 1850-60’lı yıllardan itibaren ikinci vatan tuttukları Anadolu’ya göç etmeye başlayan Nogayların önemli yerleşim merkezlerinden biri de Eskişehir’dir. Eskişehir’de yaklaşık 120-130 yıldır ikamet eden Nogaylar, uzun süre köylerde kapalı bir toplum olarak yaşarken öz dillerine ve kültürlerine bağlı kalmışlardır.

    Türkiye’deki köyden kente göç süreci, Nogayları da etkilemiş ve Nogay köyleri giderek boşalmıştır. Özellikle yakın kent merkezleri başta olmak üzere İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük kentlere göç eden Nogaylar, yurt dışında da Amerika’yı tercih etmişlerdir.

    Göçler, başta dillerinde olmak üzere kültürlerinde büyük kayıplara yol açmıştır. Böylelikle Nogay Türkçesinin, Nogaylar arasındaki işlevsel değeri neredeyse tamamen kaybolma noktasına gelmiştir. Nogay kültürü ise yaşanır bir değer olmaktan çıkarak yerini ortak kültür değerlerine bırakmıştır.

    Bu araştırmada, Nogayların Nogay Türkçesini kullanma pratikleri ele alınmıştır. Bunun için Nogayların Eskişehir ilinde ikamet ettikleri bütün yerleşim yerlerine gidilerek kaynak kişilere doğrudan görüşme yöntemiyle önceden hazırlanmış açık uçlu sorular yöneltilmiştir. Elde edilen veriler çizelgelere aktarılmış ve yorumlar yapılmıştır.

Abstract

    In this paper, Nogai performance of Noghais settled in Eskişehir will be emphasized. Eskişehir is one of the important centres of population for Noghais who started to emigrate to Anatolia. They have identified it second motherland since 1850-60’s. Noghais, inhabited in Eskisehir for 120-130 years, kept to their own language and culture while they were living in villages as a closed society for a long time.

    Emigration process in Turkey affected Noghais too and the Noghai villages became empty by degrees. Noghais emigrated to İstanbul, Ankara, İzmir and near city centres especially, preferred USA abroad.

    These emigrations caused major losses about their culture and their language especially. Thus, functional value of Nogai between Noghais almost got to failure completely. Noghai culture stopped being a living value and gave its place to common

culture values.

    In this study, Nogai performance of Noghais was discussed. For this purpose, all places in Eskisehir which Noghais settled were visited. The previously prepared open ended questions were asked resource persons by direct interview method. Acquired

datas were converted to tables and commented.

Anahtar Kelimeler

Eskişehir, Nogaylar, Nogay Türkçesi, dil kullanımı, dil kaybı; Eskisehir, Noghais, Nogai, linguistic performance, language loss

Kaynakça

• BALCI, Tahir (2005), “Çevredilbilime Doğru”, http:// www.turksolu/89/basyazi89.html: 6.2.06
• (13.10.2013)
• BENLİ, Hakan (2015), “Türkiye’de Yaşayan Nogay Türkleri”, Yeni Türkiye Dergisi Kafkaslar
• Özel Sayısı, C X, s. 413-414, Ankara.
• BOZ, Erdoğan (2013), “Dillerin Kaybolması ve Çevre Dil Bilimi”, Türk Dili Dil ve Edebiyat
• Dergisi, S 746, s. 60-63, Ankara.
• BOZ, Erdoğan-Günay Aktaş, Semra (2015) “Eskişehir İli Kırsalı Güncel Etnik Yapı”,
• Diyalektolog Ağız Araştırmaları Dergisi, S 10, s. 1-34, İzmir.
• CRYSTAL, David (2007), Dillerin Katli, Çev.: Gökhan Cansız, İstanbul, Profil Yayınları.
• ERGÖNENÇ-AKBABA, Dilek (2004), “Nogay Türkçesi”, Karadeniz Araştırmaları, S 2, s.
• 25-26, Ankara.
• ERGÖNENÇ-AKBABA, Dilek (2015), “Nogay Türklerine Genel Bir Bakış”, Yeni Türkiye
• Dergisi, S 80, s. 310, Ankara.
• FISCHER, Steven Roger (2013), Dilin Tarihi, Çev.: Muhtesim Güvenç, Ankara, Türkiye İş
• Bankası Yayınları.
• KIRIMLI, Hakan (2012), Türkiye’deki Kırım Tatar ve Nogay Köy Yerleşmeleri, İstanbul, Tarih
• Vakfı Yurt Yayınları.