ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN ELEŞTİREL DÜŞÜNME BECERİLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2005, Cilt: 3 Sayı: 3, 297 - 316, 01.09.2005

Soner Mehmet Özdemir

Öz

Bu çalışma, üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin ne düzeyde olduğu ve cinsiyete, doğum yerine, anne ve baba öğrenim durumuna ve gelir durumuna göre farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymaya yönelik olarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmada survey modeli kullanılmış ve veri toplama aracı olarak bir tutum ölçeği geliştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesinde okuyan 128 öğrenci oluşturmuştur. Toplanan verilerin analizi SPSS-11 istatistik programında gerçekleştirilerek yorumlanmıştır. Elde edilen verilerin yorumlanmasında şu istatistik analizler yapılmıştır: 1.Öğrencilerin eleştirel düşünme beceri düzeylerini ortaya koymaya yönelik “ortalama” ve “standart sapma”, 2.Öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerinin cinsiyete ve alanlarına göre farklılık oluşturup oluşturmadığına ilişkin bağımsız gruplar t testi (independent samples-t test) analizi, 3.Öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerinin doğum yerine, anne baba öğrenim durumuna ve gelir durumuna göre farklılığa yol açıp açmadığına ilişkin ANOVA (tek yönlü varyans) analizi gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın amacı doğrultusunda geliştirilen ve uygulanan ölçekten elde edilen bulgular sonucunda, öğrencilerin eleştirel düşünme becerisi bakımından orta düzeyde oldukları ve eleştirel düşünme becerisine sahip olma durumlarının cinsiyet, doğum yeri, anne baba öğrenim durumu ve gelir durumu değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılık göstermediği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eleştiri, eleştirel düşünme, eleştirel düşünme becerileri

ASSESSING UNIVERSITY STUDENTS’ CRITICAL THINKING SKILLS FOR SOME VARIABLES

Öz

This study aims to determine the levels of university students’ critical thinking skills and whether these skills differ among these students depending on their gender, birth place, their parents’ educational and socio- economic levels. In this research, survey method was used and an attitude scale was developed for data collection. The sample of this study consisted of 128 students enrolled at Gazi University, Gazi Faculty of Education.SPSS 11.0 was used to analyze data and tests of significances were gained at .05 level of probability. In the study, the following statistical methods were applied to interpret data gathered: 1. Arithmetic means and standard deviation to determine students’ levels of critical thinking skills, 2. Independent samples t- test in order to determine whether students’ critical thinking skills differ in terms of gender and their academic fields, 3. One-Way ANOVA to determine whether these skills differ in terms of birth place, parents’ educational and socio-economical status. The study results revealed that the university students, who participated in this study hold moderate level of critical thinking skills and there was no significant correlation observed between these students’ critical thinking skills in terms of their gender, birth place, and their parents’ educational level.

Anahtar Kelimeler

Critique, critical thinking, critical thinking skills

Kaynakça

• kazan lmas nda ve geli tirilmesinde tart ma ve diyaloglar n büyük önemi vard r. Tart ma sürecinde ö renci,
• sahip oldu u bilgilere göre kendi dü üncesini savunmakta ve ba kalar n n dü üncelerini de ele tirmektedir.. 3. Ele tirel dü ünme becerisi kazanmada gerekli olan becerilerden birisi ele tirel okumad r. Ele tirel
• okuma, bireylerin okuduklar bir eyi çe itli kriterlere dayal olarak do rulu unu ya da yanl l n irdeleme
• olarak tan mlanabilir. Buna göre, özellikle Türkçe derslerinde ö rencilere ele tirel okuma becerileri
• kazand r lmal d r. Meyers’e (1998: 116-117) göre, özellikle iyi haz rlanm okuma parçalar , bilimsel dergi ve
• kitaplar n ö rencilere okutulmas , ö rencilerin ele tirel dü ünmeyi kavramalar nda önemli f rsatlar sunacakt r. 4. Ele tirel dü ünmenin temel boyutlar ndan birini problem çözme olu turmaktad r. Ele tirel dü ünme
• becerisi yüksek olan bireyler, ayn zamanda etkili birer problem çözücüdürler. Problem çözme süreci k saca;
• problemi alg lamak, do ru biçimde tan mlamak, çözüm yollar için bilgi ve belgeler toplamak, bunlar problemin
• çözümünde uygulamak ve de erlendirmek olarak ifade edilebilir. Buna göre, ö retim sürecinde her ö rencinin
• ya amda kar la t problemleri etkili biçimde çözebilmesine yard mc olacak problem çözme becerilerinin
• kazand r lmas gerekmektedir.
• Ayd n, A. (2000). S n f Yönetimi. Alfa Yay nlar . Lstanbul.
• Beyer, B.K. (1985). Critical Thinking: What is it? Social Education. 49.
• Carr, K.S. (1988). How Can We Teach Critical Thinking? Childhool Education, 65 (2).
• Chance, P. (1986). Thinking in the Classroom: A Survey of Programs. New York. Teacher College, Columbia University. Aktaran: Schneider, Vera. (2002). Critical Thinking in the Elemantary Classroom. Problems and Solutions. Educators Publishing Service.
• Elder, L. ve Paul, R. (Fall 1994). "Critical Thinking: Why We Must Transform Our Teaching." Journal of Developmental Education 18:1.
• Facione, P. A. (1998). Critical Thinking: What It is and What It Counts. California Academic Press.
• Glasser, W. (2000). Kaliteli E itimde Ö retmen. Beyaz Yay nlar . Çeviren: Ula Kaplan. Lstanbul.
• Grant, G. E. (1988). Teaching Critical Thinking. Praeger Publishers. New York.
• Kaptan, S. (1995). Bilimsel Ara t rma ve 6statistik Teknikleri. Bilim Yay nlar , Ankara.
• Kazanc , O. (1989). E itimde Ele tirici Dü ünme Ö retimi. G.Ü. E itim Fakültesi Kazanc Hukuk y.y. No:70, Ankara.
• Kökdemir, D. (2000). Deniz Y ld zlar n Kurtarmaya Çal anlar n Öyküsü. Ele tirel ve Yarat c Dü ünme. XI. Ulusal Psikoloji Kongresi. 19-22 Eylül, Ege Üniversitesi, Lzmir.
• Kökdemir, D. Demirutku K. (2000). Psikoloji Derslerinde Tümdengelim Yönteminin Kullan lmas , 6nternet Uygulamalar ve Notland rma Sistemi. XI. Ulusal Psikoloji Kongresi. 19-22 Eylül, Ege Üniversitesi, Lzmir.
• Meyers, C. (1998). Teaching Students to Think Critically. Jossey-Bass Publishers. San Fransisco.
• Moore, K.D. (2001). Classroom Teaching Skills. 5th Edt. Boston: Mcgraw-Hill.
• Onosko, J. (1991). Barriers to the Promotion of Higher-Order Thinking. Theory and Research in Higher Education. XIX (4), 341-366. Aktaran: Ak no lu, Orhan. (2001). Ele+tirel Dü+ünme Becerilerini Temel Alan Fen Bilgisi Ö retiminin Ö renme Ürünlerine Etkisi. Yay nlanmam Doktora Tezi. H.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Özden, Y. (2005). Ö renme ve Ö retme. Pegem A Yay nlar . Ankara.
• Potts, B. (1994). Strategies for Teaching Critical Thinking. Practical Assessment, Research & Evaluation, 4(3). http://pareonline.net/getvn.asp adresinden A ustos 2004’te al nm t r.
• Paul, R.; Binker., A.; Jensen, K. ve Kreklau, H. (1990). Critical Thinking Handbook: A Guide for Remodeling Lesson Plans in Language Arts, Social Studies and Science. Rohnert Park, CA: Foundation for Critical Thinking.
• Schafersman, S. D, (1991). An Introduction to Critical Thinking. http://www.freeinquiry.com/critical- thinking.html adresinden Temmuz 2004 tarihinde al nm t r.
• Uahinel, S. (2002). Ele tirel Dü ünme. Pegem Yay nlar . Ankara.
• Türk Dil Kurumu. (1998). Türkçe Sözlük. TDK Yay nlar . Ankara.
• Titiz, T. (2001). Ezbersiz E itim Yol Haritas . PegemA Yay nc l k. Ankara.
• http://faculty.uca.edu/~peterm/CriticalThinking.htm. Haziran 2004 tarihinde al nm t r.
• www.criticalthinking.org/university/univclass/defining. Haziran 2004 tarihinde elde edilmi tir.
• www.dartmouth.edu/~compose/faculty/pedagogies/thinking.htm. Haziran 2004 tarihinde elde edilmi tir