FEN BİLİMLERİ DERSİNDE MİZAH TEMELLİ GELİŞTİRİLEN İÇERİK ÜZERİNE BİR DURUM ÇALIŞMASI

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 2, 1305 - 1332, 15.06.2018

Okan Yolcu Kerim Gündoğdu , Ruken Akar Vural

Öz

Bu
çalışma 7. sınıf Fen Bilimleri dersine ait “Çevre ve İnsan” ünitesine ilişkin
mizah temelli bir içeriğin öğrenci görüşleri açısından incelenmesini içeren bir
durum çalışmasıdır. İzmir’de bir ortaokulda gerçekleştirilen bu çalışmanın
katılımcılarını mizah temelli içeriğin uygulandığı sınıftaki 30 öğrenci
oluşturmaktadır. İçerik geliştirilmeden önce, derslerinde nadiren mizahi içerik
kullanan 3 Fen Bilimleri öğretmeni ile mizahi öğretimle ilgili düşüncelerini
ortaya çıkarmayı amaçlayan bir ön çalışma yapılmıştır. Ön çalışma, yarı
yapılandırılmış görüşme formlarıyla gerçekleştirilmiştir. Bu görüşmelerde elde
edilen veriler bilgisayar ortamına aktarılmış ve bu veriler üzerinden kodlar,
kategoriler ve temalar oluşturulmuştur. Oluşturulan bu yapılar yorumlanarak
geliştirilecek içerik için dayanaklar oluşturulmuştur. Sonraki aşamada
alanyazın taranmış, ön çalışmada elde edilen bulgular da kullanılarak içeriğe
son şekli verilmiştir. Bu içerik, birinci araştırmacı tarafından, tipik durum
örnekleme yöntemiyle seçilmiş bir 7. sınıfa haftada 4 ders saat olmak üzere
toplam 16 ders saati uygulanmıştır. Uygulama bitiminden sonra, içeriğin
uygulandığı sınıftan üst, orta ve alt başarı seviyelerinden 10 öğrenci
belirlenerek bu öğrencilerle yarı yapılandırılmış görüşme formalarıyla yüz yüze
görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerden elde edilen veriler bilgisayar
ortamına aktarılmış ve bu veriler üzerinde kodlar, kategoriler ve temalar
oluşturulmuştur. Bu kodlar, kategoriler ve temalar üzerinden veriler, ön
çalışmadaki öğretmen görüşmelerine ilişkin bulgularla ilişkili bir şekilde
yorumlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre öğrenciler esprili konuşmaları, sıra
dışı videoları, karikatürleri ve mizahi örnek olayları eğlenceli bulmaktadır.
Mizah temelli ders içeriği ve etkinlikler, öğrenciler için motivasyon, tutum ve
başarı üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir. Ancak bazı başarılı öğrenciler için
ders içeriğinin başarı ve tutum üzerindeki etkisi oldukça sınırlıdır.
Öğretmenler, mizahi etkinliklerin sınıf yönetimini zorlaştırdığını ve konudan
sapmayı kolaylaştırdığını vurgulamışlardır. Öğrencilere göre, mizahi
etkinlikler dersin daha sağlıklı işlenmesini ve aktif katılımı sağlamaktadır.
Ayrıca, mizah temelli ders için öğretmenlerin kişisel özelliklerinin önemli
olduğu belirtilmiştir. Ayrıca karikatür, canlandırma ve deney
yöntem/tekniklerinin mizah temelli derslerde sıklıkla kullanıldığı
gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mizah, fen bilimleri programı, durum çalışması

Kaynakça

• ABEL, M. H. (2002). Humor, stress and coping strategies. Humor: International Journal of Humor Research. 15(4), 365-381.
• AKAMCA, G. Ö., Ellez, A. M. and Hamurcu, H. (2009). Effect of computer aided consept cartoons on learning outcome, Procedia Social and Behavioral Sciences. 1 (1), 296- 301.
• AKAYDIN, D. (2015).6 Yaş Grubu Çocukların Duygusal Zekaları İle Annelerinin Mizah Tarzları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri.
• AKKAYA, A. (2011). Karikatürlerle Dil Bilgisi Öğretimi. Yayımlanmış Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri.
• AKKAYA, M. (2011). Sınıf öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Becerileri ile Mizah Tarzları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (İstanbul İli Şişli İlçesi Örneği). Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler.
• AKSOY, B., KARATEKİN, K., KUŞ, Z. ve SÖNMEZ, Ö. F. (2010). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Karikatür Kullanımının Öğrencilerin Akademik Başarısına Etkisi. e-Journal of NWSA, 5 (4), 1483-1497.
• AYDIN, S. (2006). Türkçe Derslerinde Mizah Kullanımının Öğrenci Tutum ve Başarısına Etkisi. Yayımlanmış Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri.
• BABA, M. (2012). İlköğretim Vatandaşlık Bilinci Kazandırmada Kavram Karikatürünün Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun: On dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri,
• BAKER, D. R. and Piburn, M. D. (1997). Constructing Science in Middle and Secondary School Classrooms. Boston: Allyn and Bacon.
• BARMAN, C. (1989). Making It Work. Science Scope, 12(5), 28-31.
• BİLLİNGS, L. R. (2001). Assessment of the Learning Cycle and Inquiry Based Learning in High School Physics Education. (Unpublished Master Thesis). University of Michigan, Michigan.
• BYRNE, M. S. and JOHNSTONE, A. H. (1988). Critical Thinking and Science Education. Studies In Higher Education, 25(8), 325.
• CHRISTENSON, M., SLUTSKY, R., BENDAU, S., COVERT, J., DYER, J., RISKO, G. ANDJOHNSTON, M. (2002). The Rocky Road of Teachers Becoming Action Researcher, Teaching and Teacher Education, 18 (3), 259-272.
• COHEN, L., and MANION, L. (1989). Research Methods in Education. Taylor & Francis Group.
• CRESWELL, J. W. (2013), Nitel Araştırma Yöntemleri (3. Baskı). Çeviri Editörü: Bütün, M. ve Demir, S. (2016). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• ÇELİK, E. (2006). Fizik Öğretiminde Bilgisayar Destekli Mizahın Öğrenci Başarısına ve Tutumuna Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri.
• ÇELİK, B. (2014). Dokuzuncu Sınıf Bilgi ve İletişim Teknolojisi Dersinde Mizah ve Kavram Karikatürü Kullanımının Öğrenci Başarısı, Tutumu, Kaygısı ve Kalıcılığa Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Bilimleri.
• ÇELİK, B. VE GÜNDOĞDU, K. (2016): The Effect of Using Humor and Concept Cartoons in High School ICT Lesson on Students' Achievement, Retention, Attitude and Anxiety. Computers & Education. 103, 144-157.
• DEMİREL, Ö. (2006). Eğitimde Program Geliştirme (6. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• DİLEK, Ş. (2010). 2004 Fen ve Teknoloji Programının Öğrenci Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri.
• DRİVER, R., LEACH, J., MILLAR, R. and SCOTT, P. (1996). Young People’s Images of Science. Buckingham: Open University Press.
• DOĞAN, S. (2007). İlköğretim Fen ve Teknoloji (2004) Dersi ile Fen Bilgisi (2000) Dersinin Öğretim Programlarının Kazanımlar Boyutunun Öğretmen Görüslerine Göre Karşılaştırmalı Olarak Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler.
• DURMUŞ, Y. ve TEZER, E. (2001). Mizah Duygusu ve Stresle Başa Çıkma Tarzları Arasındaki İlişki. Türk Psikoloji Dergisi. 47, 25-32.
• EKİZ, D. (2003). Eğitimde Araştırma Yöntem ve Metotlarına Giriş: Nitel, Nicel Ve Eleştirel Kuram Metodolojileri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• ERTÜRK, S. (2013). Eğitimde Program Geliştirme (6. Baskı). Ankara: Edge Akademi.
• FERRANCE, E. (2000). Action Research, Brown University, USA.
• FRANCİS, L. J. and GREER, J.E. (1999). Measuring Attitude Toward Science Among Secondary School Students: The Affective Domain. Science and Technological Education, 17(2), 219-226.
• FREEDMAN, M.P. (1997). Relationship Among Laboratory Instruction, Attitude Toward Science and Achievement in Science Knowledge. Journal of Research In Science Teaching. 34, 343-357.
• GRANDY, R. and DUSCHL, R.A. (2007). Reconsidering the Character and Role of Inquiry in School Science: Analysisi of a conference. Science and Education, 16, 141-166.
• GOLDEN, E. and Borden, T. (1999). The Use of Humor in Counseling: The laughing cure. Journel of Counseling and Development. 77, 405-410.
• GÜROL, M. (2003). Aktif Öğrenmeyi Temel Alan Oluşturmacı Öğrenme Tasarımının Uygulanması ve Başarıya Etkisi. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 169- 179.
• HARLEN, W. (1996). The Teaching of Science in Primary Schools (2nd ed.). London: David Fulton Publishers Ltd.
• KARAGİORGİ, Y., and SYMEOU, L. (2005). Translating Constructivism into Instructional Design: Potential and Limitations. Educational Technology and Society, 8(1), 17-27.
• KARAKUŞ, U., PALAZ, T., KILCAN, B. ve ÇEPNİ, O. (2012). Sosyal Bilgiler Müfredatında Yer Alan Çevre Sorunları Konularının Öğretiminde Karikatür Kullanımının Öğrencilerin Akademik Başarılarına Etkisi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32 (2), 363-376.
• KAYA, H. ve BÖYÜK, U. (2011). İlköğretim II. kademe Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji Dersine ve Fen Deneylerine Karşı Tutumları. TUBAV Bilim Dergisi, 4 (2), 120-130.
• KAYA, S. (2011). Bir Öğretim Stratejisi Olarak Sanat Eğitiminde Mizahın Kullanımına Yönelik Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri.
• KEOGH, B., and NAYLOR, S. (1996). Teaching and Learning in Science: A New Perspective. Lancaster: British Educational Research Association Conference.
• KOBALLA, R. JR. (1998). Attitude and Related Concepts in Science Education. Science Education, 72, 115-126.
• KOBALLA, R. T. Jr. and CRAWLEY, F. E. (1985). The İnfluence of Attitude on Science Teaching and Learning. School Science and Mathematics. 85(3), 222-232.
• KOÇOĞLU, E. (2012). 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Karikatür Kullanımının Erişiye Göre Değerlendirmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri.
• KOLB, D. A. (1984). Experiential Learning Experience as A Source of Learning and Development. New Jersey: Prentice Hall.
• KÖSEOĞLU, F. ve KAVAK, N. (2001). Fen Öğretiminde Yapılandırmacı Yaklaşım. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 139-148.
• KUBİNOVA, M., NOVOTNA, J. and LİTTLER, G.H. (1998). Projects and Mathematical Puzzles,-A Tool for Development of Mathematical Thinking. European Research in Mathematics Education. 5, 53-63.
• KÜTÜKCÜ, Y. (2010). İlkögretim 7. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi 2007 Yılı Ögretim Programının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi (Tokat İli Örnegi). Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Erzincan: Erzincan Üniversitesi, Fen Bilimleri.
• MARTİN R. A., KUİPER, N. A., OLİNGER, J. L. and DANCE, K. A. (1993). Humor, Coping Withstress, Self-Concept, and Psychological Well-Being. Humor: International Journal Of Humor Research. 6 (1), 89-104.
• MEB, (2005). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi (4-5.Sınıf) Öğretim Programı ve Kılavuzu. http://ttkb.meb.gov.tr/program.aspx.islem=1&kno=24 adresinden 24 Nisan 2017 tarihinde alınmıştır.MERRİAM, S. B. (2016). Nitel Araştırma (3. Basım). Çeviri editörü, Turan, S. 2016. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• MİLLS, G. E. (2003). Action Research: A Guide Gor Teacher Researcher (2nd Ed.) New Jersey: Merrill Prentice Hall.
• ORUÇ, M. (1993). İlköğretim okulu II. Kademe Öğrencilerinin Fen Tutumları ile Fen Başarıları Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler.
• ÖRENOĞLU-TOROMAN, S. (2009). Bilim Sanat Merkezlerine Devam Eden ve Etmeyen İlköğretim 12 Yaş Çocuklarının Saldırganlık, Atılganlık, Çekingenlik ve Mizah Özelliklerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri.
• ÖZKAN, H. İ. (2008). Öğretmen ve Öğrencideki Mizah Anlayışının Sınıf Atmosferine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi.
• PELL, T. and JARVİS, T. (2001). Developing Attitude To Science Scales for Use With Children of Ages From 5 To 11. International Journal of Science Education, 23 (8), 847-868.
• RAMSEY, J. (1993). Developing Conceptual Storylines With The Learning Cycle. Journal of Elementary Science Education, 5(2), 1-20.
• ROBSON, C. (1993). Real World Research. Oxford UK & Cambridge USA: Balackwell.
• RULE A., C. and AUGE, J. (2005), Using Humorous Cartoons to Teach Mineral and Rock Concepts İn Six Grade Science Class. Journal Of Geoscience Education, 53(5), 548-558.
• SABAN, A. (2006). Lisansüstü Öğrencilerin Nitel Araştırma Metodolojisine İlişkin Algıları. Sözlü Bildiri, XV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Muğla.
• SAGOR, R. (2005). The Action Research Guidebook: A Four-Step Process for Educators and School Teams. Thousand Oaks: Corwin Press.
• SHAHALİ E. H. M., HALİM L., TREAGUST D. F., WON M. and CHANDRASEGARAN A. L. (2017). Primary School Teachers Understanding of Science Process Skills in Relation to Their Teaching Qualifications and Teacihing Experience, Research in Science Education. 47(2), 257-281.
• SİMPSON, D. R and Oliver, S. J. (1990). A summary of Major Influences on Attitude Toward And Achievement İn Science Among Adolescent Students. Science Education. 74 (1), 1-18.
• SMİTH, L. E., Blakeslee T. D. and Anderson, C. W. (1993). Teaching Strategies Associated With Conceptual Change Learning in Science. Journal of Research on Science Teaching. 30 (2), 111-126.
• SÖNMEZ, V. (2008). Öğretim İlke ve Yöntemleri (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• STEPHENS, K.R. (1999). Factors Affecting Science Related Attitudes In Academically Talented Youth. (Unpublished Doctoral Dissertation). The University Of Southern Mississippi.
• STRİNGER, E. T. (2007). Action Research. USA: SAGE Publication.
• ŞEKER, S. (2007), Yeni İlköğretim Altıncı Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programının Öğretmen Görüşleri Işığında Değerlendirilmesi (Gümüşhane İli Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri.
• TAGGERD, R. and Kemmis, S. (1988). The Action Research Planner. Victoria: Deakin University Press.Tatar, N. ve Kuru, M. (2009). Açıklamalı Yöntemlere Karşı Araştırmaya Dayalı Öğrenme Yaklaşımı: İlköğretim Öğrencilerinin Fen Bilgisi Dersine Yönelik Tutumlarına Etkileri, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 142-152.
• TİCHA, M. and Kubinova, M. (1998). On the Activiting Role of Projects in the Classroom. In: European Research in Mathematics Education. Yayımlandığı kitap: Schwank, I. (Editör) Proceedings of the First Conference of the European Society for Research in Mathematics Education.
• TOPAL, N. (2009). 2004 Fen ve Teknoloji Programının Öğretmenler Açısından Değerlendirilmesi: Samsun Örneği. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• TOPUZ, S. (1995). The Relation Among Popularity, Sense of humor and Academic Achievement. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ortadoğu Teknik Üniversitesi.
• TÜMKAYA, S. (2006). Öğretim Elemanlarının Mizah Tarzları ve Mizahı Yordayıcı Değişkenler. Eurasian Journal of Educational Research. 23, 200-208.
• UĞUR İ. (2011). Televizyon Reklamlarında Gençlerin Etkilenme Biçimleri: Reklam Oyuncularının Gençlerin İmajlarının Şekillenmesinde Etkisi. Selçuk İletişim Dergisi. 6(4), 101-114.
• UYANIK, G. (2017). İlköğretim Öğrencilerinin Fen Bilimleri Dersine Yönelik Tutumları ile Akademik Başarıları Arasındaki İlişki. TUBAV Bilim Dergisi, 10 (1), 86-93.
• WEİNBURGH, M. (1995). Gender Differences ın Student Attitudes Toward Science: A Meta Analysis of the Literature From 1970 to 1991. Journal of Research In Science Teaching. 32 (4), 387-398.
• WİEMAN C. E. (2014). Large-scale Comparison of Science Teaching Methods Sends Clear Message, PNAS, 111(23), 319-320.
• WİLSON C. D., TAYLOR J. A., KOWALSKİ S. M. and CARLSON J. (2009). The Relative Effects And Equity of İnquiry-Based and Commonplace Science Teaching on Students' Knowledge, Reasoning, and Argumentation. JRST, 47(3), 276-301.
• YERLİKAYA, E. E. (2003). Mizah Tarzları Ölçeği (Humor Styles Questionnaire) Uyarlama Çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi.
• YİN, R. K. (2003). Case Study Research: Design and Methods. California: Sage.