İLK VE ORTAOKUL ÖĞRETMENLERİNİN KÜLTÜRLERARASI ANLAYIŞ ÖLÇEĞİ: UYARLAMA VE UYGULAMA ÇALIŞMASI

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 1, 354 - 376, 15.03.2020

Durmuş Burak Zeynel Amaç Yakup Doğan Sadık Duran Figen Yıldırım Halil Uzun

Öz

Bu çalışmanın amacı ilk ve ortaokul öğretmenlerinin kültürlerarası anlayışlarını ölçebilecek bir aracın Türkçeye ve Türk kültürüne uyarlanması ve öğretmenlerin kültürlerarası anlayışlarının incelenmesidir. Bu amaçla çalışma, çok yöntemli nicel araştırma olarak desenlenmiş ve sıralı iki aşamada yürütülmüştür. İlk aşamada Denson, Ovenden, Wright, Pradies ve Priest (2017) tarafından Avustralya’da geliştirilen ölçeğin çevirisi yapılmış ve geçerlik ile güvenirlik analizleri için ilk ve ortaokul öğretmenlerinden veriler toplanıp analizler yapılmıştır. Sonuçlara göre geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı elde edilmiştir. İkinci aşamada ölçek kullanılarak Kilis’teki 391 ilk ve ortaokul öğretmeninden veriler toplanıp analiz edilmiştir. Bu aşamadaki bulgulara göre öğretmenlerin yüksek düzeyde kültürlerarası anlayışa sahip olduğu, yurt dışı deneyimi olan veya yabancı arkadaşı olan öğretmenlerin daha olumlu kültürlerarası anlayış sergiledikleri sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin farklı kültürleri deneyimlemelerinin ve farklı kültürlerden insanlarla etkileşimde bulunmalarının farklı kültürlere bakış açısında olumlu katkılar sağladığı belirlenmiştir. Çalışmanın, değişik örneklemlerle de yapılıp mevcut çalışmanın bulgu ve sonuçlarıyla bütünleştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İlkokul, kültürlerarası anlayış, ortaokul, ölçek uyarlama, öğretmenler

Kaynakça

• ACARA (Australian Curriculum and Assessment Reporting Authority). (2014). Foundation to year 10 curriculum: Language, language for interaction (ACELA1428). http://www.australiancurriculum.edu.au/english/Curriculum/F10?y=Fandy=7andy=8ndy=9andy=10ands=LAands=LTands=LYandlayout=1 10 Ağustos 2018 tarihinde erişilmiştir.
• Aliyev, R. (2011). Farklı kültürlerden gelen yükseköğretim öğrencilerinin eğitim ortamlarındaki ilk etkileşim algılarının ve kültürlenme düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Akın, E. (2016). Türkçe öğretmen adaylarının kültürlerarası duyarlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Siirt üniversitesi örneği). International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 11(3), 29-42. doi:10.7827/TurkishStudies.9276
• Amaç, Z., Burak, D. ve Duran, S. (2017). Sınıf içi kültürel çeşitlilik için öğretmen yeterlilik ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 208-223. doi:10.31834/kilissbd.341633
• Amaç, Z. ve Yaşar, M. R. (2018). İlk ve ortaokullardaki Suriyeli öğrencilerin eğitimi: Türkiye’de yapılan akademik çalışmalar üzerine sistematik bir inceleme. The Journal of Academic Social Science, 85, 417-434. doi:10.16992/ASOS.14519
• Ay, E., Kavuran, E., ve Türkoğlu, N. (2018). Intercultural communication apprehension scale (PRICA): Validity and reliability study in Turkish. International Journal of Caring Sciences, 11(3), 1638-1646.
• Ayaz, M. F. (2016). Çokkültürlülük algı ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(57), 463-471. doi:10.17755/esosder.11595
• Balcı, A. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Yöntem, teknik ve ilkeler (12. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32, 470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (17. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Çapık, C. (2014). Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(3), 196-205.
• Chen, G. M. ve Starosta, W. J. (1998). Foundations of intercultural communication. Boston, MA: Allyn and Bacon.
• Çokluk, O., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LİSREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Denson, N., Ovenden, G., Wright, L., Paradies Y., & Priest, N. (2017). The development and validation of intercultural understanding (ICU) instruments for teachers and students in primary and secondary schools, Intercultural Education, 28(3), 231-249, doi:10.1080/14675986.2017.1333346
• Demir, S. ve Üstün, E. (2017). Öğretmen adaylarının kültürlerarası duyarlılık ve etnik merkezcilik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 182-204.
• Den Brok, P. ve Levy, J. (2005). Teacher-student relationships in multicultural classes: Reviewing the past, preparing the future. International Journal of Education 43, 72–88.
• Department of Education and Training. (2015). End of year summary of international student enrolment data Australia. Canberra: Australian Government. Field, A., (2005). Discovering statistics using SPSS. London: Sage.
• Göç İdaresi. (2019). Biyometrik verileri alınarak kayıt altına alınan Suriyelilerin yaş ve cinsiyete göre dağılımı. http://www.goc.gov.tr/icerik6/gecici-koruma_363_378_4713_icerik adresinden 24 Temmuz 2019 tarihinde erişilmiştir.
• Güclüçan, N. (2016). Psikolojik danışmanların kültürel duyarlılık algılarının demografik ve mesleki değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Güriş, S., & Astar, M. (2015). Bilimsel araştırmalarda SPSS ile istatistik. İstanbul: DER Yayınları.
• Jöreskog, K. G. ve Sörbom, D. (1993). LISREL 8: Structural equation modeling with the SIMPLIS command language. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Karataş, K. ve Oral, B. (2017). Kültürel değerlere duyarlı eğitime hazırbulunuşluk ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(2), 257-268.
• Karagöz, Y. (2017). SPSS ve AMOS uygulamalı nitel, nicel, karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği. Ankara: Nobel Akademi.
• Karaman, M. A., Amaç, Z., Doğan, Y. ve Bektaş, F. (Ed.). (2020). Panik yok!!! Ben mülteciyim: Hikâyeleriyle mülteci öğrencilere yönelik etkinlik örnekleri. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. New York, NY: Routledge.
• Ogbu, J. U. (1992). Understanding cultural diversity and learning. Educational Researcher, 21(8), 5-14.
• Onur-Sezer, G. ve Bağçeli-Kahraman, P. (2017). Sınıf ve okul öncesi öğretmen adaylarının çokkültürlü eğitime yönelik tutumları ile kültürlerarası duyarlılıkları arasındaki ilişki: Uludağ Üniversitesi örneği. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 550-560. doi:10.17860/mersinefd.336742
• Özdamar, K. (2016). Eğitim, sağlık ve davranış bilimlerinde ölçek ve test geliştirme yapısal eşitlik modellemesi: IBM SPSS, IBM SPSS AMOS ve MINITAB uygulamalı. Eskişehir: Nisan Kitabevi.
• Perry, L. B. ve L. Southwell. (2011). Developing intercultural understanding and skills: Models and approaches. Intercultural Education, 22(6). 453–466.
• Rengi, Ö. ve Polat, S. (2014). Sınıf öğretmenlerinin kültürel farklılık algıları ve kültürlerarası duyarlılıkları. Journal of World of Turks, 6 (3), 136-156.
• Saygılı, D. ve Kana, F. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğreten öğretmenlerin kültürlerarası duyarlılığı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 1041-1063.
• Spitzberg, B. H. ve Changnon, G. (2009). Conceptualizing intercultural competence. D. K. Deardorff (Yay. haz.). The SAGE handbook of intercultural competence içinde (s. 2–52). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Şentuna, A. B. (2011). Okul öncesi eğitim alan 48-60 aylık çocukların farklı kültürleri tanımalarının, dünyadaki farklı kültürlere karşı bakış açılarında yaratacağı farkların incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Tabachnick, B.G. ve Fidell, L.S., 2001. Using multivariate statistics (4th Ed.). Boston, MA: Allyn and Bacon.
• Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Taylor, M. ve Fox, D. L. (1996). Valuing cultural diversity. The English Journal, 85(8), 87-90.
• Toprak, G. (2008). Öğretmenlerin Çokkültürlü Tutum Ölçeği’nin (Teacher Multicultural Attitude Survey) Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• UNICEF. (2017). Over 40 per cent of Syrian refugee children in Turkey missing out on education, despite massive increase in enrolment rates https://www.unicef.org/media/media_94417.html 10 Nisan 2017 tarihinde adresinden erişilmiştir.
• Walton, J., N. Priest ve Y. Paradies. (2013). Identifying and developing effective approaches to foster intercultural understanding in schools. Intercultural Education, 24(3), 181–194.
• Yaşar, M. R. ve Amaç, Z. (2018a). Teaching Syrian students in Turkish schools: Experiences of teachers. Sustainable Multilingualism, 13, 232-244. doi:10.2478/sm-2018-0019
• Yaşar, M. R. ve Amaç, Z. (2018b, Eylül). Inclusive education for Syrian asylum-seekers in Turkey: School leaders’ perceptions [Öz]. European Conference on Educational Research (ECER2018) Konferansında sunulan bildiri. Unibz Üniversitesi, Bolzano, İtalya. Erişim adresi: https://eera-ecer.de/ecer-programmes/conference/23/contribution/43626/
• Yıldırım, S. ve Tezci, E. (2017). Öğretmenlerin çok kültürlü eğitime yönelik kavramsal bilgileri, bilgi düzeyleri ve sınıf içi uygulamaları: Bir ölçek geliştirme. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(18), 719-736.
• Yılmaz, F. ve Göçen, S. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının kültürlerarası duyarlılık hakkındaki görüşlerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 373-392. doi:10.14520/adyusbd.649.