Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Eğitimde Yapay Zekâ Konulu Çalışmaların Betimsel Analizi

Yıl 2024, Sayı: 24, 44 - 60

Öz

Son yıllarda yapay zekâ, eğitim alanında akademik çalışmaların odak noktası haline gelmiş ve özellikle öğrenme süreçlerinin iyileştirilmesi için birçok araştırmaya konu olmuştur. Bu araştırmalar, öğretmenlerin sınıf içindeki zamanlarını daha verimli kullanmalarında ve öğrenci başarısını çeşitli yönlerden artırmalarında rol oynayabilir. Bu bağlamda araştırmanın amacı, yapay zekânın eğitimde kullanımı ile ilgili 2020-2024 (Mart) yılları arasında Türkiye merkezli çalışmaları sistematik olarak incelemektir. Eğitimde yapay zekâ konusu ile ilgili çalışmaları incelemek amacıyla betimsel içerik analizi yöntemi kullanılmış ve alan yazın taraması Google Scholar, YÖKTEZ ve Science Direct veri tabanlarından “yapay zekâ, eğitimde yapay zekâ, artificial intelligence, artificial intelligence in education” anahtar kelimeleriyle gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya belirlenen kriterleri karşılayan toplam 51 çalışma dâhil edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre, belirlenen 51 çalışmanın 6’sı 2020 yılında, 13’ü 2021 yılında 6’sı 2022 yılında, 22’si 2023 yılında ve 4’ü 2024 yılında gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmaların 38’i makale, 12’si yüksek lisans ve 1’i doktora tezi türünde yayınlanmıştır. Çalışmalar, araştırma amacına göre incelendiğinde nitel çalışmalarda çoğunlukla görüş belirleme ve sistematik derleme, nicel çalışmalarda ise ölçek geliştirme çalışmalarının yapıldığı görülmektedir. İncelenen çalışmalarda örneklem grubu olarak çoğunlukla öğretmenler ve üniversite öğrencileri kullanılmış olup örneklem seçim yöntemi olarak çoğunlukla amaca uygun örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. Ayrıca belirlenen araştırmalar yapılan geçerlik-güvenirlik çalışmaları özelinde incelenmiş ve araştırmalarda çoğunlukla uzman görüşüne başvurulması ve verilerin farklı kişiler tarafından yorumlanması gibi geçerlik-güvenirlik çalışmalarının yapıldığı ortaya konmuştur. Araştırmanın sonuçları mevcut literatür çerçevesinde tartışılmış ve bu tartışmalar ışığında öneriler sunulmuştur.

Kaynakça

  • * Betimsel içerik analizine dâhil edilen çalışmaları gösterir.
  • Adaş, E. B., & Erbay, B. (2022). Yapay zekâ sosyolojisi üzerine bir değerlendirme. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 21(1), 326-337. https://doi.org/10.21547/jss.991383
  • *Akçapınar, G., & Kokoç, M. (2020). Analyzing the relationship between student’s assignment submission behaviors and course achievement through process mining analysis. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 11(2), 386-401. https://doi.org/10.16949/turkbilmat.711683
  • *Akdeniz, M., & Özdinç, F. (2021). Eğitimde yapay zeka konusunda Türkiye adresli çalışmaların incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 912-932. https://doi.org/10.33711/yyuefd.938734 *Akkaya, B., Özkan, A., & Özkan, H. (2021). Yapay zeka kaygı (YZK) ölçeği: Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Alanya Akademik Bakış, 5(2), 1125-1146. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.833668
  • Aktaş, A. (2021). Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre yapay zekâ: bir metafor çalışması. 1. Ulusal Eğitimde Yapay Zekâ Uygulamaları Kongresi Tam Metin Bildiri Kitapçığı içinde (ss. 4-36) Şanlıurfa, Türkiye.
  • *Aktaş, G., & Üstün, A. (2024). Eğitim kurumlarında bilgi ve iletişim teknolojilerinin yapay zeka bağlamında öğretim sürecine aktarılmasına yönelik öğretmen görüşleri. Academic Social Resources Journal, 9(1), 1-8. https://doi.org/10.5281/zenodo.10714767
  • Alkayış, A. (2021). Eğitim felsefesi perspektifinden dijitalleşme ve eğitim 4.0. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Busbed), 11(21), 221-237.
  • Alpaydın, E. (2013). Yapay öğrenme. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
  • Ali, S. G. A. (2020). Using an artificial intelligence application for developing primary school pupils’ oral language skills. Journal of Education, 75, 68–110. https://doi.org/10.12816/EDUSOHAG
  • Arık, G. & Seferoğlu, S. S. (2022). Eğitimde yapay zekâ çalışmaları: araştırma eğilimleri, karşılaşılan zorluklar ve çözüm önerileri (V. Nabiyev & A. K. Erümit, Eds.). Eğitimde Yapay Zeka Kuramdan Uygulamaya (3.Baskı) içinde (ss. 259-282). Pegem Akademi.
  • *Arslan, K. (2020). Eğitimde yapay zekâ ve uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 71-88.
  • *Aruğaslan, E., & Çivril, H. (2021). Türkiye’de eğitim alanında yapılan veri madenciliği ve yapay zeka çalışmaları. Uluslararası Teknolojik Bilimler Dergisi, 13(2), 81-89.
  • *Aşık, F., Yıldız, A., Kılınç, S., Aytekin, N., Adalı, R., & Kurnaz, K. (2023). Yapay zekânın eğitime etkileri. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 10(98), 2100-2107. https://doi.org/10.5281/zenodo.8307107
  • *Aydın, F. (2023). Yapay zeka tabanlı EBA akademik destek sisteminin öğrencilerin akademik başarısına etkisinin incelenmesi. (Yayın No: 832845) [Yüksek Lisans Tezi]. Çukurova Üniversitesi, Adana.
  • *Bağır, M. (2022). Fen bilimleri öğretmenlerinin eğitimde yapay zekâ kullanımı ile ilgili görüşleri. (Yayın No: 715987) [Yüksek Lisans Tezi]. Fırat Üniversitesi, Elazığ.
  • *Bayındır, E. (2023). Eğitim alanında yapılan yapay zeka çalışmalarının sosyal ağ analizi ile incelenmesi. (Yayın No: 816991) [Yüksek Lisans Tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
  • *Bayraktar, B., Gülderen, S., Akça, S., & Serin, E. (2023). Yapay zekâ teknolojilerinin eğitimde kullanımına yönelik öğretmen görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(11), 2012-2030. https://doi.org/10.5281/zenodo.10279894
  • Bilgin, K. R. (2020). Yeni Bir Denklem: Uluslararası Sistem, Yapay Zekâ ve Korona Salgını. https://www.academia.edu/43226266/Yeni_Bir_Denklem_Uluslararas%C4%B1_Sistem_Yapay_Zek%C3%A2_Ve_Korona_Salg%C4%B1n%C4%B1_by_K%C4%B1v%C4%B1lc%C4%B1m_Romya_Bilgin (Erişim Tarihi: 09.08.2024)
  • Chassignol, M., Khoroshavin, A., Klimova, A., and Bilyatdinova, A. (2018). Artificial intelligence trends in education: A narrative overview. Procedia Computer Science, 136, 16-24. https://doi.org/10.1016/j.procs.2018.08.233
  • Chen, L., Chen, P. and Lin, Z. (2020). Artificial intelligence in education: A review. IEEE Access, 8, 75264-75278. https://doi.org/10.1109/ACCESS.2020.2988510
  • *Coşkun, F., & Gülleroğlu, H. D. (2021). Yapay zekânın tarih içindeki gelişimi ve eğitimde kullanılması. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 54(3), 947-966. https://doi.org/10.30964/auebfd.916220
  • Cui, Z., & Wang, J. E. (2017). Research of an intelligent experimental teaching platform based on Internet. Procedia Computer Science, 107, 75-79. https://doi.org/10.1007/9783-030-77025-9_7
  • *Çam, M. B., Çelik, N. C., Güntepe, E. T., & Durukan, Ü. G. (2021). Öğretmen adaylarının yapay zekâ teknolojileri ile ilgili farkındalıklarının belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(48), 263-285.
  • *Çelebi, C., Demir, U., & Karakuş, F. (2023). Yapay zekâ okuryazarlığı konulu çalışmaların sistematik derleme yöntemiyle incelenmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 535-560. https://doi.org/10.51119/ereegf.2023.67
  • *Çelik, C. (2020). 3. Sınıf öğrencilerinin yaşadığı okuma güçlüklerinin sebeplerinin yapay zekâ yöntemi ile modellenmesi (Yayın No: 640591) [Yüksek Lisans Tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi, Denizli.
  • *Çetin, M., & Aktaş, A. (2021). Yapay zeka ve eğitimde gelecek senaryoları. OPUS International Journal of Society Researches, 18 (Eğitim Bilimleri Özel Sayısı), 4225-4268. https://doi.org/10.26466/opus.911444
  • *Çolak, A. F. (2022). Okullarda yapay zeka öğretimi için geliştirilen kurs planı ve içeriklerin öğrencilerin üstbilişsel davranışlarına etkisi. (Yayın No: 738997) [Yüksek Lisans Tezi]. Trabzon Üniversitesi, Trabzon.
  • *Çöpgeven, N. S., Özkaya, H., & Aydın, S. (2023). Açık ve uzaktan öğrenmede yapay zekâ destekli oyunlaştırma. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 9(1), 386-407. https://doi.org/10.51948/auad.1203700
  • Demirtaş, E. & Türksoy, Ü. E. İlkokul eğitim paydaşlarının yapay zekâya yönelik metaforik algıları. Tam Metinler Kitabı Ufuk Unıversity 2 Nd International Congress on Social Sciences (ss. 194-207).
  • Dinçer, S., & Doğanay, A. (2016). Bilgisayar destekli öğretimi değerlendirme ölçeği uyarlama çalışması. Ondokuz Mays University Journal of Education Faculty, 35(1), 45-62. https://doi.org/10.7822/omuefd.35.1.4
  • *Duran, V., & Aydın, E. (2024). Eğitimde yapay zekanin kapsamli incelenmesi: Web of science veri tabanı üzerinden bir AI destekli bibliyometrik analiz. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 11(104), 468-484. https://doi.org/10.5281/zenodo.10737254
  • *Dülger, E. D., & Gümüşeli, A. İ. (2023). Okul müdürleri ve öğretmenlerin eğitimde yapay zekâ kullanılmasına ilişkin görüşleri. ISPEC International Journal of Social Sciences & Humanities, 7(1), 133-153. https://doi.org/10.5281/zenodo.7766578
  • *Dülger, E. D., & Köklü, M. (2023). Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin eğitimde yapay zekâ kullanımına ilişkin görüşlerini belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. ISPEC International Journal of Social Sciences & Humanities, 7(1), 154-174. https://doi.org/10.5281/zenodo.7767140
  • *Erdurmuş, M. (2023). Yapay zekanın sanat eğitiminde kullanılmasına yönelik bir uygulama örneği. (Yayın No: 806239) [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Fattah, N. E. E. A. (2022). Effectiveness of using the artificial ıntelligence in behavioral disorders management among the third-grade primary students. Eurasian Journal of Educational Research, 101(101), 33-48. https://doi.org/10.14689/ejer.2022.101.003
  • *Ferikoğlu, D. (2021). Öğretmenler için yapay zeka farkındalık düzeyi ölçeği: Güvenilirlik ve geçerlilik çalışması (Yayın No: 684964) [Yüksek Lisans Tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
  • *Gocen, A., & Aydemir, F. (2020). Artificial intelligence in education and schools. Research on Education and Media, 12(1), 13-21. https://doi.org/10.2478/rem-2020-0003
  • *Gücük, G. (2022). Perception of English language learners and teachers towards the use of artificial intelligence in the language classroom. (Yayın No: 752184) [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
  • *Güler, E. (2020). Açık ve uzaktan esnek öğrenme ortamlarında yapay zekâ tekniğiyle strateji karar modelinin oluşturulması. (Yayın No: 641005) [Doktora Tezi]. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
  • *Güngör, E., Sinem, A. K., & Orman, Z. (2021). Makine öğrenmesine dayalı mobil ingilizce öğrenme uygulaması. Bilgisayar Bilimleri ve Teknolojileri Dergisi, 2(2), 58-65.
  • *Güzey, C., Çakır, O., Athar, M. H., & Yurdaöz, E. (2023). Eğitimde yapay zekâ üzerine gerçekleştirilmiş araştırmalardaki eğilimlerin incelenmesi. Bilgi ve İletişim Teknolojileri Dergisi, 5(1), 67-78. https://doi.org/10.53694/bited.1060730
  • *İnal, G. (2021). Yapay zeka, veri madenciliği ve büyük veri kavramlarına karşı okul yöneticilerinin algılarının belirlenmesi (Yayın No: 678586) [Yüksek Lisans Tezi]. Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
  • *İşler, B., & Kılıç, M. (2021). Eğitimde yapay zekâ kullanımı ve gelişimi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 5(1), 1-11. https://doi.org/10.17932/IAU.EJNM.25480200.2021/ejnm_v5i1001
  • *Kaya, B. N. (2023). Yapay zeka tabanlı dil modelleri ile ilgili öğretmen görüşlerinin incelenmesi. (Yayın No: 82394) [Yüksek Lisans Tezi]. Düzce Üniversitesi, Düzce.
  • *Kaya, F., Aydin, F., Schepman, A., Rodway, P., Yetişensoy, O., & Demir Kaya, M. (2024). The roles of personality traits, AI anxiety, and demographic factors in attitudes toward artificial intelligence. International Journal of Human–Computer Interaction, 40(2), 497-514. https://doi.org/10.1080/10447318.2022.2151730
  • Karsenti, T. (2019). Artificial intelligence in education: The urgent need to prepare teachers for tomorrow’s schools. Formation et profession, 27(1), 112-116. https://doi.org/10.18162/fp.2019.a166
  • Kim, C., Kim, M. K., Lee, C., Spector, J. M., & DeMeester, K. (2013). Teacher beliefs and technology integration. Teaching and teacher education, 29, 76-85. https://doi.org/10.1016/j.tate.2012.08.005
  • Korkusuz, M. H., & Kutluk, E. (2022). Siyaset, Kamu Yönetimi ve Uluslararası İlişkiler Bağlamında Yapay Zekâ Tartışmaları. Ekin Yayınevi.
  • *Köse, B. B., Radıf, H., Uyar, B., Baysal, İ., & Demirci, N. (2023). Öğretmen görüşlerine göre eğitimde yapay zekanın önemi. Journal of Socıal, Humanıtıes and Admınıstratıve Scıences (JOSHAS), 9(71), 4203-4209. https://doi.org/10.29228/JOSHAS.74125
  • *Küçükali, R., & Coşkun, H. C. (2021). Eğitimde dijitalleşme ve yapay zekânın okul yöneticiliğindeki yeri. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 4(2), 124-135. https://doi.org/10.52848/ijls.852119
  • *Meço, G., & Coştu, F. (2022). Eğitimde yapay zekânın kullanılması: Betimsel içerik analizi çalışması. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 12(23), 171-193.
  • Nabiyev, V., & Erümit, A. K. (2022). Yapay zekanın temelleri (V. Nabiyev & A. K. Erümit, Eds.). Eğitimde Yapay Zeka Kuramdan Uygulamaya (3.Baskı) içinde (ss. 1-35). Pegem Akademi.
  • *Nalbant, K. G. (2021). The importance of artificial intelligence in education: a short review. Journal of Review in science and engineering, 2021, 1-15. Article ID: JRSE-2106302112361
  • Nilsson, N. J. (2011). Yapay Zeka Geçmişi ve Geleceği. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
  • *Onat, F. (2022). Yapay zeka okuryazarlık becerilerinin gelişimini etkileyen öğretimsel unsurların incelenmesi. (Yayın No: 759426) [Yüksek Lisans Tezi]. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
  • Osetskyi, V., Vitrenko, A., Tatomyr, I., Bilan, S. and Hirnyk, Y. (2020). Artificıal intelligence application in educatıon: Financial implicatıons and prospects. Financial and Credit Activity: Problems of Theory and Practice, 2(33), 574-584. https://doi.org/10.18371/fcaptp.v2i33.207246
  • *Özer, M.. (2024). Potential Benefits and Risks of Artificial Intelligence in Education. Bartın University Journal of Faculty of Education, 13(2), 232-244. https://doi.org/10.14686/buefad.1416087
  • *Özer, S., Akgül, S., & Yıldırım, A. (2023). Okullarda yapay zekâ kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(10), 1776-1794. https://doi.org/10.5281/zenodo.10085758
  • Patton, M.Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (3. Baskıdan Çeviri) (M. Bütün & S.B. Demir, Çev. Eds.). Ankara: Pegem Akademi.
  • *Polatgil, M., & Güler, A. (2023). Yapay zekâ okuryazarlığı ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: Adaptation of artificial intelligence literacy scale into Turkish. Sosyal Bilimlerde Nicel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 99-114.
  • *Saçan, S., Yaralı, K. T., ve Kavruk, S. Z. (2022). Çocukların “yapay zeka” kavramına ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (64), 274-296. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1074024
  • *Sağdıç, Z. A., & Sani Bozkurt, S. (2020). Otizm spektrum bozukluğu ve yapay zeka uygulamaları. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(3), 92-111.
  • *Savaş, S. (2021). Artificial intelligence and innovative applications in education: The case of Turkey. Journal of Information Systems and Management Research, 3(1), 14-26.
  • *Sincar, M. (2023). Yapay zekâ bağlamında okul liderlerini bekleyen zorluklar. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(12), 74-85. https://doi.org/10.56677/mkuefder.1407065
  • *Soylu, E. (2023). Ortaokul öğrencilerine yönelik geliştirilen yapay zekâ eğitim içeriğinin yapay zekâ okuryazarlığına etkisi. (Yayın No: 787389) [Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
  • Sözbilir, M., Kutu, H., & Yaşar, M. D. (2012). Science education research in Turkey: A content analysis of selected features of papers published. In J. Dillon & D. Jorde (Eds). The World of Science Education: Handbook of Research in Europe (pp.341- 374). Rotterdam: Sense Publishers.
  • Tamer, H. Y., & Övgün, B. (2020). Yapay Zekâ Bağlamında Dijital Dönüşüm Ofisi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 75(2), 775-803. https://doi.org/10.33630/ausbf.691119
  • Taşçı, G., & Çelebi, M. (2020). Eğitimde yeni bir paradigma: “Yükseköğretimde yapay zekâ”. OPUS International Journal of Society Researches, 16(29), 2346-2370. https://doi.org/10.26466/opus.747634
  • *Tekin, N. (2023). Eğitimde Yapay Zekâ: Türkiye Kaynaklı Araştırmaların Eğilimleri Üzerine Bir İçerik Analizi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(Özel Sayı), 387-411. https://doi.org/10.51119/ereegf.2023.49
  • *Tosun, A. (2024). Sürdürülebilir eğitim için yapay zekâ modellemesi ile inovasyona teorik bir bakış. Social Mentality and Researcher Thinkers Journal (Smart Journal), 9(78), 5408-5411. https://doi.org/10.29228/smryj.73883
  • Türkiye Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi 2021-2025 (2021). https://cbddo.gov.tr/UYZS (Erişim Tarihi: 26.07.2024)
  • *Yazıcı, S. Ç., & Erkoç, M. (2023). Fen bilimleri grubu öğretmenlerinin uzaktan eğitim sürecinde yapay zekâ kullanma durumlarının analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (58), 2682-2704. https://doi.org/10.53444/deubefd.1316144
  • Yang, S. J., Ogata, H., Matsui, T., & Chen, N. S. (2021). Human-centered artificial intelligence in education: Seeing the invisible through the visible. Computers and Education: Artificial Intelligence, 2, 100008. https://doi.org/10.1016/j.caeai.2021.100008
  • *Yalçın-Çelik, A., & K. Çoban, Ö. (2023). Kimya sorularının cevaplanmasında yapay zekâ tabanlı sohbet robotlarının performansının incelenmesi. TEBD, 21(3), 1540-1561. https://doi.org/10.37217/tebd.1361401
  • Yeşilyurt, M. (2021). Meta-analysis of the effect of technologies on primary school. Temel Eğitim, 3(2), 26-41. https://doi.org/10.52105/temelegitim.3.2.3
  • Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
  • *Yılmaz, F. G. K., Yılmaz, R., & Ceylan, M. (2023). Generative Artificial Intelligence Acceptance Scale: A Validity and Reliability Study. International Journal of Human–Computer Interaction, 1-13. https://doi.org/10.1080/10447318.2023.2288730
  • Wang, S., Wang, F., Zhu, Z., Wang, J., Tran, T., & Du, Z. (2024). Artificial intelligence in education: A systematic literature review. Expert Systems with Applications, 252, 124167. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2024.124167
  • Williams, R., Park, H. W., Oh, L., & Breazeal, C. (2019). Popbots: Designing an artificial intelligence curriculum for early childhood education. Proceedings of the AAAI conference on artificial intelligence içinde. https://doi.org/10.1609/aaai.v33i01.33019729

Descriptive Analysis of Studies on Artificial Intelligence in Education

Yıl 2024, Sayı: 24, 44 - 60

Öz

In recent years, artificial intelligence has become the focus of academic studies in the field of education and has been the subject of many researches, especially for improving learning processes. These studies can play a role in helping teachers use their time in the classroom more efficiently and increasing student success in various aspects. In this context, the aim of the research is to systematically examine Turkey-based studies on the use of artificial intelligence in education between 2020-2024 (March). In order to examine the studies on artificial intelligence in education, descriptive content analysis method was used and the literature review was carried out from Google Scholar, YÖKTEZ and Science Direct databases with the keywords "artificial intelligence, artificial intelligence in education, artificial intelligence, artificial intelligence in education". A total of 51 studies that met the determined criteria were included in the research. According to the results of the research, 6 of the 51 studies determined were carried out in 2020, 13 in 2021, 6 in 2022, 22 in 2023 and 4 in 2024. 38 of these studies were published as articles, 12 as master's thesis and 1 as a doctoral thesis. When the studies are examined according to the research purpose, it is seen that in qualitative studies, opinion determination and systematic compilation are mostly carried out, and in quantitative studies, scale development studies are carried out. In the studies examined, mostly teachers and university students were used as the sample group, and purposeful sampling method was mostly preferred as the sample selection method. In addition, the selected studies were examined specifically in terms of validity-reliability studies and it was revealed that validity-reliability studies were mostly carried out, such as consulting expert opinions and interpreting the data by different people. The results of the research were discussed within the framework of the existing literature and suggestions were presented in the light of these discussions.

Kaynakça

  • * Betimsel içerik analizine dâhil edilen çalışmaları gösterir.
  • Adaş, E. B., & Erbay, B. (2022). Yapay zekâ sosyolojisi üzerine bir değerlendirme. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 21(1), 326-337. https://doi.org/10.21547/jss.991383
  • *Akçapınar, G., & Kokoç, M. (2020). Analyzing the relationship between student’s assignment submission behaviors and course achievement through process mining analysis. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 11(2), 386-401. https://doi.org/10.16949/turkbilmat.711683
  • *Akdeniz, M., & Özdinç, F. (2021). Eğitimde yapay zeka konusunda Türkiye adresli çalışmaların incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 912-932. https://doi.org/10.33711/yyuefd.938734 *Akkaya, B., Özkan, A., & Özkan, H. (2021). Yapay zeka kaygı (YZK) ölçeği: Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Alanya Akademik Bakış, 5(2), 1125-1146. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.833668
  • Aktaş, A. (2021). Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre yapay zekâ: bir metafor çalışması. 1. Ulusal Eğitimde Yapay Zekâ Uygulamaları Kongresi Tam Metin Bildiri Kitapçığı içinde (ss. 4-36) Şanlıurfa, Türkiye.
  • *Aktaş, G., & Üstün, A. (2024). Eğitim kurumlarında bilgi ve iletişim teknolojilerinin yapay zeka bağlamında öğretim sürecine aktarılmasına yönelik öğretmen görüşleri. Academic Social Resources Journal, 9(1), 1-8. https://doi.org/10.5281/zenodo.10714767
  • Alkayış, A. (2021). Eğitim felsefesi perspektifinden dijitalleşme ve eğitim 4.0. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Busbed), 11(21), 221-237.
  • Alpaydın, E. (2013). Yapay öğrenme. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
  • Ali, S. G. A. (2020). Using an artificial intelligence application for developing primary school pupils’ oral language skills. Journal of Education, 75, 68–110. https://doi.org/10.12816/EDUSOHAG
  • Arık, G. & Seferoğlu, S. S. (2022). Eğitimde yapay zekâ çalışmaları: araştırma eğilimleri, karşılaşılan zorluklar ve çözüm önerileri (V. Nabiyev & A. K. Erümit, Eds.). Eğitimde Yapay Zeka Kuramdan Uygulamaya (3.Baskı) içinde (ss. 259-282). Pegem Akademi.
  • *Arslan, K. (2020). Eğitimde yapay zekâ ve uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 71-88.
  • *Aruğaslan, E., & Çivril, H. (2021). Türkiye’de eğitim alanında yapılan veri madenciliği ve yapay zeka çalışmaları. Uluslararası Teknolojik Bilimler Dergisi, 13(2), 81-89.
  • *Aşık, F., Yıldız, A., Kılınç, S., Aytekin, N., Adalı, R., & Kurnaz, K. (2023). Yapay zekânın eğitime etkileri. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 10(98), 2100-2107. https://doi.org/10.5281/zenodo.8307107
  • *Aydın, F. (2023). Yapay zeka tabanlı EBA akademik destek sisteminin öğrencilerin akademik başarısına etkisinin incelenmesi. (Yayın No: 832845) [Yüksek Lisans Tezi]. Çukurova Üniversitesi, Adana.
  • *Bağır, M. (2022). Fen bilimleri öğretmenlerinin eğitimde yapay zekâ kullanımı ile ilgili görüşleri. (Yayın No: 715987) [Yüksek Lisans Tezi]. Fırat Üniversitesi, Elazığ.
  • *Bayındır, E. (2023). Eğitim alanında yapılan yapay zeka çalışmalarının sosyal ağ analizi ile incelenmesi. (Yayın No: 816991) [Yüksek Lisans Tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
  • *Bayraktar, B., Gülderen, S., Akça, S., & Serin, E. (2023). Yapay zekâ teknolojilerinin eğitimde kullanımına yönelik öğretmen görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(11), 2012-2030. https://doi.org/10.5281/zenodo.10279894
  • Bilgin, K. R. (2020). Yeni Bir Denklem: Uluslararası Sistem, Yapay Zekâ ve Korona Salgını. https://www.academia.edu/43226266/Yeni_Bir_Denklem_Uluslararas%C4%B1_Sistem_Yapay_Zek%C3%A2_Ve_Korona_Salg%C4%B1n%C4%B1_by_K%C4%B1v%C4%B1lc%C4%B1m_Romya_Bilgin (Erişim Tarihi: 09.08.2024)
  • Chassignol, M., Khoroshavin, A., Klimova, A., and Bilyatdinova, A. (2018). Artificial intelligence trends in education: A narrative overview. Procedia Computer Science, 136, 16-24. https://doi.org/10.1016/j.procs.2018.08.233
  • Chen, L., Chen, P. and Lin, Z. (2020). Artificial intelligence in education: A review. IEEE Access, 8, 75264-75278. https://doi.org/10.1109/ACCESS.2020.2988510
  • *Coşkun, F., & Gülleroğlu, H. D. (2021). Yapay zekânın tarih içindeki gelişimi ve eğitimde kullanılması. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 54(3), 947-966. https://doi.org/10.30964/auebfd.916220
  • Cui, Z., & Wang, J. E. (2017). Research of an intelligent experimental teaching platform based on Internet. Procedia Computer Science, 107, 75-79. https://doi.org/10.1007/9783-030-77025-9_7
  • *Çam, M. B., Çelik, N. C., Güntepe, E. T., & Durukan, Ü. G. (2021). Öğretmen adaylarının yapay zekâ teknolojileri ile ilgili farkındalıklarının belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(48), 263-285.
  • *Çelebi, C., Demir, U., & Karakuş, F. (2023). Yapay zekâ okuryazarlığı konulu çalışmaların sistematik derleme yöntemiyle incelenmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 535-560. https://doi.org/10.51119/ereegf.2023.67
  • *Çelik, C. (2020). 3. Sınıf öğrencilerinin yaşadığı okuma güçlüklerinin sebeplerinin yapay zekâ yöntemi ile modellenmesi (Yayın No: 640591) [Yüksek Lisans Tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi, Denizli.
  • *Çetin, M., & Aktaş, A. (2021). Yapay zeka ve eğitimde gelecek senaryoları. OPUS International Journal of Society Researches, 18 (Eğitim Bilimleri Özel Sayısı), 4225-4268. https://doi.org/10.26466/opus.911444
  • *Çolak, A. F. (2022). Okullarda yapay zeka öğretimi için geliştirilen kurs planı ve içeriklerin öğrencilerin üstbilişsel davranışlarına etkisi. (Yayın No: 738997) [Yüksek Lisans Tezi]. Trabzon Üniversitesi, Trabzon.
  • *Çöpgeven, N. S., Özkaya, H., & Aydın, S. (2023). Açık ve uzaktan öğrenmede yapay zekâ destekli oyunlaştırma. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 9(1), 386-407. https://doi.org/10.51948/auad.1203700
  • Demirtaş, E. & Türksoy, Ü. E. İlkokul eğitim paydaşlarının yapay zekâya yönelik metaforik algıları. Tam Metinler Kitabı Ufuk Unıversity 2 Nd International Congress on Social Sciences (ss. 194-207).
  • Dinçer, S., & Doğanay, A. (2016). Bilgisayar destekli öğretimi değerlendirme ölçeği uyarlama çalışması. Ondokuz Mays University Journal of Education Faculty, 35(1), 45-62. https://doi.org/10.7822/omuefd.35.1.4
  • *Duran, V., & Aydın, E. (2024). Eğitimde yapay zekanin kapsamli incelenmesi: Web of science veri tabanı üzerinden bir AI destekli bibliyometrik analiz. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 11(104), 468-484. https://doi.org/10.5281/zenodo.10737254
  • *Dülger, E. D., & Gümüşeli, A. İ. (2023). Okul müdürleri ve öğretmenlerin eğitimde yapay zekâ kullanılmasına ilişkin görüşleri. ISPEC International Journal of Social Sciences & Humanities, 7(1), 133-153. https://doi.org/10.5281/zenodo.7766578
  • *Dülger, E. D., & Köklü, M. (2023). Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin eğitimde yapay zekâ kullanımına ilişkin görüşlerini belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. ISPEC International Journal of Social Sciences & Humanities, 7(1), 154-174. https://doi.org/10.5281/zenodo.7767140
  • *Erdurmuş, M. (2023). Yapay zekanın sanat eğitiminde kullanılmasına yönelik bir uygulama örneği. (Yayın No: 806239) [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Fattah, N. E. E. A. (2022). Effectiveness of using the artificial ıntelligence in behavioral disorders management among the third-grade primary students. Eurasian Journal of Educational Research, 101(101), 33-48. https://doi.org/10.14689/ejer.2022.101.003
  • *Ferikoğlu, D. (2021). Öğretmenler için yapay zeka farkındalık düzeyi ölçeği: Güvenilirlik ve geçerlilik çalışması (Yayın No: 684964) [Yüksek Lisans Tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
  • *Gocen, A., & Aydemir, F. (2020). Artificial intelligence in education and schools. Research on Education and Media, 12(1), 13-21. https://doi.org/10.2478/rem-2020-0003
  • *Gücük, G. (2022). Perception of English language learners and teachers towards the use of artificial intelligence in the language classroom. (Yayın No: 752184) [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
  • *Güler, E. (2020). Açık ve uzaktan esnek öğrenme ortamlarında yapay zekâ tekniğiyle strateji karar modelinin oluşturulması. (Yayın No: 641005) [Doktora Tezi]. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
  • *Güngör, E., Sinem, A. K., & Orman, Z. (2021). Makine öğrenmesine dayalı mobil ingilizce öğrenme uygulaması. Bilgisayar Bilimleri ve Teknolojileri Dergisi, 2(2), 58-65.
  • *Güzey, C., Çakır, O., Athar, M. H., & Yurdaöz, E. (2023). Eğitimde yapay zekâ üzerine gerçekleştirilmiş araştırmalardaki eğilimlerin incelenmesi. Bilgi ve İletişim Teknolojileri Dergisi, 5(1), 67-78. https://doi.org/10.53694/bited.1060730
  • *İnal, G. (2021). Yapay zeka, veri madenciliği ve büyük veri kavramlarına karşı okul yöneticilerinin algılarının belirlenmesi (Yayın No: 678586) [Yüksek Lisans Tezi]. Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
  • *İşler, B., & Kılıç, M. (2021). Eğitimde yapay zekâ kullanımı ve gelişimi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 5(1), 1-11. https://doi.org/10.17932/IAU.EJNM.25480200.2021/ejnm_v5i1001
  • *Kaya, B. N. (2023). Yapay zeka tabanlı dil modelleri ile ilgili öğretmen görüşlerinin incelenmesi. (Yayın No: 82394) [Yüksek Lisans Tezi]. Düzce Üniversitesi, Düzce.
  • *Kaya, F., Aydin, F., Schepman, A., Rodway, P., Yetişensoy, O., & Demir Kaya, M. (2024). The roles of personality traits, AI anxiety, and demographic factors in attitudes toward artificial intelligence. International Journal of Human–Computer Interaction, 40(2), 497-514. https://doi.org/10.1080/10447318.2022.2151730
  • Karsenti, T. (2019). Artificial intelligence in education: The urgent need to prepare teachers for tomorrow’s schools. Formation et profession, 27(1), 112-116. https://doi.org/10.18162/fp.2019.a166
  • Kim, C., Kim, M. K., Lee, C., Spector, J. M., & DeMeester, K. (2013). Teacher beliefs and technology integration. Teaching and teacher education, 29, 76-85. https://doi.org/10.1016/j.tate.2012.08.005
  • Korkusuz, M. H., & Kutluk, E. (2022). Siyaset, Kamu Yönetimi ve Uluslararası İlişkiler Bağlamında Yapay Zekâ Tartışmaları. Ekin Yayınevi.
  • *Köse, B. B., Radıf, H., Uyar, B., Baysal, İ., & Demirci, N. (2023). Öğretmen görüşlerine göre eğitimde yapay zekanın önemi. Journal of Socıal, Humanıtıes and Admınıstratıve Scıences (JOSHAS), 9(71), 4203-4209. https://doi.org/10.29228/JOSHAS.74125
  • *Küçükali, R., & Coşkun, H. C. (2021). Eğitimde dijitalleşme ve yapay zekânın okul yöneticiliğindeki yeri. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 4(2), 124-135. https://doi.org/10.52848/ijls.852119
  • *Meço, G., & Coştu, F. (2022). Eğitimde yapay zekânın kullanılması: Betimsel içerik analizi çalışması. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 12(23), 171-193.
  • Nabiyev, V., & Erümit, A. K. (2022). Yapay zekanın temelleri (V. Nabiyev & A. K. Erümit, Eds.). Eğitimde Yapay Zeka Kuramdan Uygulamaya (3.Baskı) içinde (ss. 1-35). Pegem Akademi.
  • *Nalbant, K. G. (2021). The importance of artificial intelligence in education: a short review. Journal of Review in science and engineering, 2021, 1-15. Article ID: JRSE-2106302112361
  • Nilsson, N. J. (2011). Yapay Zeka Geçmişi ve Geleceği. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
  • *Onat, F. (2022). Yapay zeka okuryazarlık becerilerinin gelişimini etkileyen öğretimsel unsurların incelenmesi. (Yayın No: 759426) [Yüksek Lisans Tezi]. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
  • Osetskyi, V., Vitrenko, A., Tatomyr, I., Bilan, S. and Hirnyk, Y. (2020). Artificıal intelligence application in educatıon: Financial implicatıons and prospects. Financial and Credit Activity: Problems of Theory and Practice, 2(33), 574-584. https://doi.org/10.18371/fcaptp.v2i33.207246
  • *Özer, M.. (2024). Potential Benefits and Risks of Artificial Intelligence in Education. Bartın University Journal of Faculty of Education, 13(2), 232-244. https://doi.org/10.14686/buefad.1416087
  • *Özer, S., Akgül, S., & Yıldırım, A. (2023). Okullarda yapay zekâ kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(10), 1776-1794. https://doi.org/10.5281/zenodo.10085758
  • Patton, M.Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (3. Baskıdan Çeviri) (M. Bütün & S.B. Demir, Çev. Eds.). Ankara: Pegem Akademi.
  • *Polatgil, M., & Güler, A. (2023). Yapay zekâ okuryazarlığı ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: Adaptation of artificial intelligence literacy scale into Turkish. Sosyal Bilimlerde Nicel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 99-114.
  • *Saçan, S., Yaralı, K. T., ve Kavruk, S. Z. (2022). Çocukların “yapay zeka” kavramına ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (64), 274-296. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1074024
  • *Sağdıç, Z. A., & Sani Bozkurt, S. (2020). Otizm spektrum bozukluğu ve yapay zeka uygulamaları. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(3), 92-111.
  • *Savaş, S. (2021). Artificial intelligence and innovative applications in education: The case of Turkey. Journal of Information Systems and Management Research, 3(1), 14-26.
  • *Sincar, M. (2023). Yapay zekâ bağlamında okul liderlerini bekleyen zorluklar. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(12), 74-85. https://doi.org/10.56677/mkuefder.1407065
  • *Soylu, E. (2023). Ortaokul öğrencilerine yönelik geliştirilen yapay zekâ eğitim içeriğinin yapay zekâ okuryazarlığına etkisi. (Yayın No: 787389) [Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
  • Sözbilir, M., Kutu, H., & Yaşar, M. D. (2012). Science education research in Turkey: A content analysis of selected features of papers published. In J. Dillon & D. Jorde (Eds). The World of Science Education: Handbook of Research in Europe (pp.341- 374). Rotterdam: Sense Publishers.
  • Tamer, H. Y., & Övgün, B. (2020). Yapay Zekâ Bağlamında Dijital Dönüşüm Ofisi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 75(2), 775-803. https://doi.org/10.33630/ausbf.691119
  • Taşçı, G., & Çelebi, M. (2020). Eğitimde yeni bir paradigma: “Yükseköğretimde yapay zekâ”. OPUS International Journal of Society Researches, 16(29), 2346-2370. https://doi.org/10.26466/opus.747634
  • *Tekin, N. (2023). Eğitimde Yapay Zekâ: Türkiye Kaynaklı Araştırmaların Eğilimleri Üzerine Bir İçerik Analizi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(Özel Sayı), 387-411. https://doi.org/10.51119/ereegf.2023.49
  • *Tosun, A. (2024). Sürdürülebilir eğitim için yapay zekâ modellemesi ile inovasyona teorik bir bakış. Social Mentality and Researcher Thinkers Journal (Smart Journal), 9(78), 5408-5411. https://doi.org/10.29228/smryj.73883
  • Türkiye Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi 2021-2025 (2021). https://cbddo.gov.tr/UYZS (Erişim Tarihi: 26.07.2024)
  • *Yazıcı, S. Ç., & Erkoç, M. (2023). Fen bilimleri grubu öğretmenlerinin uzaktan eğitim sürecinde yapay zekâ kullanma durumlarının analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (58), 2682-2704. https://doi.org/10.53444/deubefd.1316144
  • Yang, S. J., Ogata, H., Matsui, T., & Chen, N. S. (2021). Human-centered artificial intelligence in education: Seeing the invisible through the visible. Computers and Education: Artificial Intelligence, 2, 100008. https://doi.org/10.1016/j.caeai.2021.100008
  • *Yalçın-Çelik, A., & K. Çoban, Ö. (2023). Kimya sorularının cevaplanmasında yapay zekâ tabanlı sohbet robotlarının performansının incelenmesi. TEBD, 21(3), 1540-1561. https://doi.org/10.37217/tebd.1361401
  • Yeşilyurt, M. (2021). Meta-analysis of the effect of technologies on primary school. Temel Eğitim, 3(2), 26-41. https://doi.org/10.52105/temelegitim.3.2.3
  • Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
  • *Yılmaz, F. G. K., Yılmaz, R., & Ceylan, M. (2023). Generative Artificial Intelligence Acceptance Scale: A Validity and Reliability Study. International Journal of Human–Computer Interaction, 1-13. https://doi.org/10.1080/10447318.2023.2288730
  • Wang, S., Wang, F., Zhu, Z., Wang, J., Tran, T., & Du, Z. (2024). Artificial intelligence in education: A systematic literature review. Expert Systems with Applications, 252, 124167. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2024.124167
  • Williams, R., Park, H. W., Oh, L., & Breazeal, C. (2019). Popbots: Designing an artificial intelligence curriculum for early childhood education. Proceedings of the AAAI conference on artificial intelligence içinde. https://doi.org/10.1609/aaai.v33i01.33019729
Toplam 79 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Eğitim Teknolojisi ve Bilgi İşlem
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Taha Oruç 0000-0001-9503-3240

Mustafa Yeşilyurt 0000-0003-4108-7467

Murat Kurt 0000-0003-1155-9339

Erken Görünüm Tarihi 2 Eylül 2024
Yayımlanma Tarihi
Gönderilme Tarihi 5 Nisan 2024
Kabul Tarihi 12 Ağustos 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024 Sayı: 24

Kaynak Göster

APA Oruç, T., Yeşilyurt, M., & Kurt, M. (2024). Eğitimde Yapay Zekâ Konulu Çalışmaların Betimsel Analizi. Temel Eğitim(24), 44-60.

24007          Open_Access_logo_with_dark_text_for_contrast%2C_on_transparent_background.png                      240px-Cc-nc.svg.png No APCs or Submission Charges           Copyright.svg Authors Hold Copyright without Restrictions