Etik İlkeler ve Yayın Politikası
Giriş
Eser sahibi, eseri meydana getiren kişidir. Eserin bir kişiye “yazar” (author) sıfatıyla isnat edilebilmesi için, o kişinin hususiyetini taşıması gerekir. Hususiyet, bir eseri fikri açıdan biçimlendiren ve bilimsel nitelik taşıyan katkıdır.
Hukuk alanındaki bir bilimsel çalışmada aşağıdaki aşamalar söz konusu olabilir:
- Makale fikrinin oluşması.
- Makalenin tasarımı. Örneğin bölümlerin, ana başlıkların, giriş, gelişme ve sonuç kısımlarının ana hatları ile tasarlanması,
- Makale verilerinin elde edilmesi. Örneğin yararlanılacak kaynaklar, kararlar ve sair verilerin belirlenmesi ve toplanması.
- Makale fikri, kaynaklar ve plan üzerine görüş alışveriş yapılması.
- Makalenin yazılması. Bu kapsamda makale fikrinin, kaynaklar ve sair veriler ışığında analiz edilmesi ve yorumlanması.
- Makalenin bir bütün halinde gözden geçirilerek tamamlanması.
- Yayım için gönderilen dergi editör veya hakemleri tarafından önerilen değişikliklerin yapılması.
Soyut fikirler eser sahipliğine ve yazarlık hakkına dayanak oluşturmaz. Örneğin, bir konuda hukuki problem bulunduğu ve bunun çözülmesi gerektiği yönündeki düşünce açıklaması soyut bir fikirdir. Bu aşamada kaldığı sürece korunmaz.
Teknik hizmet veya teferruata ait yardımlar eser sahipliğine gerekçe oluşturmaz. Örneğin bir hukuk metnini sadece dil açısından gözden geçirme ve imla hatalarını düzeltme bu niteliktedir.
Dikkate Alınan Araştırma ve Yayın Etiği Setleri
TFM’ye gönderilen tüm çalışmaların orijinal, başka herhangi bir yerde yayımlanmamış ve yayımlanmak üzere gönderilmemiş olması gerekir.
Çalışmalar, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesinin teknik imkanları ölçüsünde benzerlik taramasından geçirilir.
İntihal, usulsüz iktibas, haksız yazarlık, makale dilimleme ve sair telif hakkı ihlalleri etik dışı davranış kabul edilir.
Çalışmaların öncelikle YÖK Üniversiteler Arası Kurul Yayın Etiği Yönergesine uygun olması gerekir. Yönerge için şu bağlantıyı takip ediniz: Üniversiteler Arası Kurul Yönergesi
Çalışmaların uluslararası yayın etiği standartlarına uygunluğu da bir gerekliliktir. TFM, Committee on Publication Ethics (COPE) tarafından Principles of Transparency and Best Practice in Scholarly Publishing altında açıklanan etik ilkelerle uyumlu çalışır. Söz konusu ilkeler için şu bağlantıyı takip ediniz: COPE Principles
TFM ayrıca, Uluslararası Tıp Dergisi Editörleri Komitesi’nin (ICMJE) bilimsel çalışmalar bakımından aradığı kriterleri de gözetir. Kriterlere şuradan ulaşılabilir: ICMJE Criteria
Buna göre, yazarlık;
1. Çalışmanın fikir veya tasarımı ile kullanılan verilerin elde edilmesi, analizi ve yorumlanması bakımından esaslı katkı,
2. Önemli entelektüel içeriği bakımından, çalışmanın ilk metninin (draft) oluşturulması veya bunun eleştirel bir şekilde gözden geçirilmesi,
3. Çalışmanın yayımlanacak metninin nihai onayı,
4. Çalışmanın tüm yönleri bakımından, herhangi bir kısmın doğruluk veya bütünlüğü ile ilgili soruların uygun bir şekilde araştırılması ve çözülmesini sağlamak için sorumluluk kabulü
hallerinde söz konusu olur. Bu kriterlerin tamamının birlikte sağlaması gerekir.
Genel kabul edilen etik standartlara uygun olmadığı anlaşılan tüm çalışmalar editörler tarafından yayın sürecinden çıkarılır.
Editörlere İlişkin Kurallar
TFM Editörler Kurulu, yayımlanması için gönderilen çalışmaları yalnızca yayın etiği ve TFM Yayın Kurulu tarafından belirlenen kriterlere göre inceler. İnceleme, yazarın kimliği, unvanı, cinsiyeti, etnik kökeni, konumu ve sair kişisel özelliklerinden bağımsız yapılır.
TFM’ye yayımlanmak üzere gönderilen bir çalışma editörler ve/veya atanan editör yardımcıları veya yayın sekreterleri tarafından, editörlerin belirlediği iki hakeme iletilir ve hakemler tarafından çift kör değerlendirmeye tabi tutulur.
Hakem raporlarından birinin olumsuz olması halinde bir üçüncü hakem görüşüne başvurulur. Ancak editörler, olumsuz rapor içeriğine göre yazıyı red etme seçeneğine de sahiptir. Aksi halde, üç raporun ikisinin yönüne göre karar verilir.
Hakkında en az bir olumlu hakem raporunun olduğu hallerde bir çalışmanın yayımına editörler kurulu tarafından karar verebilir. Editörler görüşlerini hakem değerlendirme formu ile açıklar.
Dergiye gönderilen ve hakem süreçleri tamamlanan makalelerin yayım sırasını TFM editörler kurulunun önerisiyle TFM Yayın Kurulu belirler.
TFM editörleri, inceledikleri çalışma hakkında hakemler ve yayın kurulunun bilmesi gereken bilgileri bu kişilerle paylaşabilir. Bunların dışında yayım öncesinde kimse ile yazar ve esere ilişkin bilgiler paylaşılmaz.
Çalışma ve hakem süreci, editör tarafından yetkilendirilenler dışında birisi ile paylaşılmaz veya takip edilmez.
Hakeme İlişkin Kurallar
Hakemler, editörler heyeti tarafından belirlenir. Hakem belirlenirken, çalışma alanının, makalenin konusuna uygunluğu dikkate alınır.
Hakem görevini objektiflik ve tarafsızlık esasına göre yerine getirir.
Hakem, makalenin kendi çalışma alanı ile uyumlu olmadığını gördüğü veya incelemeyi belirlenen süre içinde yerine getirmeyeceği kanaatine vardığı takdirde durumdan editörü gecikmeden haberdar ederek, görevden ayrılma isteğini iletir.
Hakem, değerlendirilmek üzere kendisine iletilen her çalışma için gizliliğe riayet eder; çalışma ve içeriği hakkında açıklama yapamaz.
Gönderilen bir makalede açıklanan yayınlanmamış materyaller, yazarın açık yazılı izni olmadan, bilimsel nitelikte de olsa, hakem tarafından kişisel amaçla kullanılamaz.
Hakem incelemesi esnasında elde edilen bilgi veya fikirlerin gizliliği esastır.
Hakemler, aralarında herhangi bir nedenle ve objektifliği zedeleyecek nitelikte yakınlık veya çıkar çatışması olan kişilere ait çalışmaları değerlendiremez.
Hakemler, çalışma üzerinde yaptıkları inceleme sonucu oluşturdukları görüşlerini gerekçe ve delillerle “Hakem Değerlendirme Formu” oluşturur.
Hakemlerin bu raporda kullandıkları üslubun kibar, saygılı ve bilimsel olması, sübjektif ve saldırgan olmaması gerekir. Aksi takdirde, yorumlarını gözden geçirmeleri ve düzeltmeleri için hakemle iletişime geçilebilir.
Hakemler, yazıyı öncelikle, yayımlanmış literatürün tam ve yeterli ölçüde değerlendirilmiş olup olmadığı açısından inceler. Gerektiği halde yazarlar tarafından atıfta bulunulmayan eserleri raporunda belirtir.
Hakem, değerlendirilen makale ile kişisel bilgi sahibi olduğu yayımlanmış başka bir yazı arasında önemli benzerlik ya da normal sayılamayacak ölçüde kesişmelerin varlığı halinde editörün dikkatini çekmelidir.
Editör, TFM’de yayımlanmasını istediği kendi makalesinin hakem veya hakemlerini belirleyemez. Makaleyi diğer editörlere teslim eder. Hakem süreci bunlar tarafından hakemlerin gizliliği için azami dikkati göstermek ve gerekli tedbirleri almak suretiyle yerine getirilir
Hakem, değerlendirmelerini kendilerine tanınan süre içinde tamamlar.
Yazarların Sorumluluğu
Makalelerin telif hakları ve etik kurallara uygunluğu tamamen yazarların sorumluluğundadır. Herhangi bir şekilde ihlal niteliği taşıyan çalışmalardan kaynaklanan tüm sorumluluk yazarına aittir.
Bir özgün araştırma makalesinin, çalışmanın doğru ve ayrıntılı bir açıklaması ile önemini belirten objektif bir tartışma içermesi beklenir. Çalışmanın temelini oluşturan veriler makalede doğru olarak yansıtılmalıdır.
Yazar/yazarlar, yayımlanması için TFM’ye gönderilen çalışmalarına ilişkin varsa çıkar çatışması hallerini ve aldıkları finansal desteği editöre/editör kuruluna bildirmekle yükümlüdür.
Çeşitli Durumların Yazarlığa Etkisi
Lisansüstü eğitimi dolayısıyla yazılan tezlerden üretilen çalışmalar bakımından, ilgili tezin danışmanlığını üstlenen kişinin eserde ortak yazar olarak yer alabilmesi, eser sahibi olabilmek için aranan şartların sağlanmasına bağlıdır. Tez danışmanlığı, tez (tezlerden üretilen makaleler ve diğer çalışmalar) üzerinde ortak yazarlığa tek başına gerekçe oluşturmaz.
Bir lisans veya lisansüstü ders kapsamında yapılan ödev, proje, sunum vb. herhangi bir çalışmadan üretilen makalelerde yazar sıfatıyla yer alabilmek, eser sahipliği için gereken şartların sağlanmasına bağlıdır.
Editörlük hizmeti kapsamında makale için yapılan öneri ve eleştiriler telif hakkına gerekçe oluşturmaz.
Hakemlik hizmeti kapsamında makale için yapılan öneri ve eleştiriler telif hakkına gerekçe oluşturmaz.
Bir hakem TFM’de yayımlanmasını istediği bir makale konusunda diğer herhangi bir yazardan farklı muameleye tabi tutulamaz.
Yazar, makalenin hakemlerini öneremez, belirleyemez ve kendi makalesine hakemlik yapamaz.
TFM süreçlerinde görev alanlar, TFM’de yayımlanmasını istediği bir makale konusunda diğer herhangi bir yazardan farklı muameleye tabi tutulamaz. Makalenin hakemlerini öneremez, belirleyemez ve kendi makalesine hakemlik yapamaz. Böyle bir çalışma, yazarından gizli bir şekilde işleme tabi tutulur.
İntihal ve Etik Dışı Davranışlar
TFM’ye gönderilen tüm makalelerin hakem sürecinden önce benzerlik programları aracılığıyla benzerlik tespiti yapılır. Bu tarama sonucuna göre yazılar hakem inceleme sürecine geçer veya bu konuda editör/editörlerce yazarlarla iletişim kurulur, düzeltme istenebilir ve gerekli görülürse gözden geçirilmesi ya da düzeltilmesi için yazarlara geri gönderilebilir, intihal ya da etik dışı davranışlar tespit edilirse yayımlanması reddedilebilir.