HAYAT BOYU ÖĞRENME BAĞLAMINDA TÜRKİYE’NİN MODERNLEŞMESİNDE HALKEVLERİ VE HALKODALARI (1932-1951)

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 532 - 549, 20.01.2021

Murtaza Aykac , Necdet Aykaç

https://doi.org/10.24315/tred.737807

Cited By: 1

Öz

Cumhuriyet’in kurulması ile birlikte çağdaş bir ülke yaratma anlamında Türkiye’de eğitim kurumlarına büyük önem verilmiştir. Aydınlanmanın gerçekleşmesi ve bilimin aydınlığının halka götürülmesi için etkili bir eğitim sürecine gereksinim duyulmuştur. Bu nedenle örgün eğitim kadar örgün eğitimin dışında halkın eğitimine de önem verilmiş ve bir kültür sanat evi olan halkevleri 1932 yılında yaşama geçirilmiştir. Cumhuriyetin bakış açısını yansıtan halkevlerinin, bir yandan Cumhuriyetin ilkelerini halka benimsetmeye, diğer yandan da kültürel sanatsal etkinlikleri ile halkın bilinç düzeyini yükseltmeye çalışarak Türkiye’nin modernleşmesinde önemli etkileri olmuştur. Bu araştırmada halkevlerinin hayat boyu öğrenme bağlamında Türkiye’deki etkinlikleri ve modernleşmeye etkileri belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma betimsel bir araştırma olarak desenlemiştir. Bu çalışmada halkevlerinin Türkiye’nin modernleşmesinde nasıl bir rolü olduğu alanyazın taramasına dayalı olarak doküman analizi yoluyla ortaya çıkarılmıştır. Araştırmada, verilerin toplanması ve çözümlenmesinde doküman incelemesi tekniği kullanmıştır. Yapılan çözümleme sonucunda halkevlerinin güzel sanatlar, tiyatro ve temsiller, sinema gösterimleri, sosyal yardımlar, müzelerin gelişimi, okuma-yazma, mesleki kurslar ve yayınlar anlamında önemli katkıları olduğu görülmüştür. Bu yönüyle halkevlerinin örgün eğitim dışında halkın modernleşmesine olanak sağlayan her yaştan kişilerin eğitimini üstlenen hayat boyu öğrenmenin etkili bir örneğini oluşturduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hayat boyu öğrenme, halkevleri, modernleşme

Kaynakça

• Referans1 Akbaş, Ö. ve Özdemir, S. M. (2002). Avrupa Birliğinde yaşam boyu öğrenme. Millî Eğitim Dergisi, 155(156), 112-126. Referans2 Akter, A. (2016). Kocaeli’nde halkevleri ve halkodalarının kurulması. III. Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu, 25-27 Mart, Kocaeli. Referans3 Arslan, M. (1998). Aydınlanma, cumhuriyet ve halkevleri. Atatürkçü Düşünce Derneği Kayseri Merkez Şubesi Aylık Bülteni. (36), 26-27. Referans4 Ayhan, S. (2005). Dünden bugüne yaşam boyu öğrenme. F. Sayılan ve A. Yıldız (Yay. Haz.), Yaşam Boyu Öğrenme: Sempozyum Bildiriler ve Tartışmalar içinde (s. 2-14). Ankara: Pegem A Yayıncılık. Referans5 Aykaç M., Aykaç N. ve Sarıkaya H.S. (2018). Bir modernleşme öyküsü: Köy enstitüleri. Turkish Studies, 13(27), 183-201. Referans6 Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), 490.01.1125.107.1. Referans7 Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), 490.01.990.833.1. Referans8 Canlı, C. (2014). Halkevleri belgeseli yolu bu yoldan geçenler. Mülkiye Dergisi, 25(227), 253-258. Referans9 CHP (1932). C.H.F. Halkevleri talimatnamesi. On Beşinci Yıl Kitabı. Hâkimiyeti Milliye Matbası.11-14, S.15-17. Referans10 CHP (1940). Halkevleri. Ankara: Ulusal Matbaa. Referans11 Çavdar, T. (1983). Halkevleri cumhuriyet dönemi Türkiye ansiklopedisi. İletişim Yayınları, (4), 877-884. Referans12 Çeçen, A. (2018). Atatürk’ün kültür kurumu halkevleri. İstanbul: Tarihçi Kitabevi. Referans13 Çukur, D. (2008). Köy enstitüleri eğitim modelinin hedeflediği insan tipi ve Türkiye’de yapılmış tezlerde köy enstitüleri. Toplum ve Demokrasi, 2 (4), 151-152. Referans14 Durak, G. (2014). Atatürk’ün halkçılık anlayışı ve halkevleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(8), 420-435. Referans15 Eric, J. Z. (2010). Modernleşen Türkiye tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları. Referans16 European Comission (2001). Making a European area of lifelong learning a reality Brussels: European Commission. Referans17 Eurydice. (2018). Eurydice. Erişim adresi:https://eacea.ec.europa.eu/national-policies/eurydice/ content/main-types-provision-63_en adresinden alındı. Referans18 Eurydice. (2019). Eurydice. Erişim adresi: https://eacea.ec.europa.eu/national-policies/eurydice/content/ slovakia_en adresinden alındı. Referans19 Giddens, A. (1994). Modernliğin sonuçları (Çev. E. Kuşdil). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Referans20 Gurallar, Y. N. (2003). Halkevleri: İdeoloji ve mimarlık. İstanbul: İletişim Yayınları. Referans21 İnan, S. (2000). Denizli’deki halkevleri ve faaliyetleri (1932-1951). Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 13(7), 135-157. Referans22 Karadağ, N. (1998). Halkevleri tiyatro çalışmaları (1932-1951). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Referans23 Karaömerlioğlu, M. A. (1998). “The peoople’s houses and the cult of the peasant in Turkey” Middle Eastern studies, Turkey before and after Atatürk: Internal and external affairs, Taylor and Francis, 34(4)67-91 Referans24 Kardaş, A. (2014). Cumhuriyet döneminde bir modernleşme hareketi olarak Siirt Halkevleri ve halkodaları. Turkish Studies. 9(7), 411-444. Referans25 Kaynakhan, S. (2007). Bazı Avrupa ülkelerinde yaygın eğitim uygulamalarına ilişkin halk eğitim merkezi yönetici görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale. Referans26 Kısıklı, E. (2012). Atatürk döneminde cumhuriyet kültürünü yerleştirme çabaları çerçevesinde halkevleri ve millet mektepleri. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 331-340. Referans27 Kongar, E. (1979). İmparatorluktan günümüze Türkiye’nin toplumsal yapısı. Ankara: Bilgi Yayınevi. Referans28 Non-Formal Adult Education (2018). Ministry of children and education: Erişim adresi: https://eng.uvm.dk/adult-education-and-continuing-training/non-formal-adult-education adresinden alındı. Referans29 Ortaş, İ. (2005). “Ülkemizin kaçırdığı en büyük eğitim projesi: Köy enstitüleri”. Pivolka, 17(4), 3-5. Referans30 Özdemir, Y. ve Aktaş, F. ( 2011). Halkevleri (1932’den 1951’e). A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (45), 235-262. Referans31 Özsarı, M. (2002). “Ege Bölgesi Ege Bölümü halkevleri ve yayın çalışmaları.” Halkevlerinin Kuruluşunun 70. Yıldönümü Anma Programında Sunulan Tam metin Bildiri. 401-415. Referans32 Özsoy, S. (2009). “Türk modernleşmesi”, demokrasi ve eğitim: Dewey perspektifinden bir çözümleme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 9(4), 1895-1931. Referans33 Sertel, S. (2013). Tunceli’de açılan halkevleri ve halkodaları (1937-1951). Tarih Okulu Dergisi, (15), 205-260. Referans34 Stanford, J. S. (1983). Osmanlı İmparatorluğu ve modern Türkiye. İstanbul; E yayınları. Referans35 Şener, M. (2015). 1923-1945 burjuva uygarlığının peşinde, Osmanlıdan günümüze Türkiye’de siyasal hayat. İstanbul: Yordam Kitap Yayınları. Referans36 Turan, Ş. (2006). İsmet İnönü. Ankara: Bilgi Yayınevi. Referans37 Türkoğlu, P. (2004). Tonguç ve enstitüleri (2. Basım). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Referans38 Yavuz, H. (1977). Felsefe ve ulusal kültür. Ankara: Bilgi Yayınevi. Referans39 Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Referans40 Yılmaz, D. ve Akhan, N. E. (2011). İlk dönem halkevlerinin eğitim faaliyetleri. “Konya Halkevi örneği”. Karadeniz Araştırmaları, (29), 59-95. Referans41 Yılmaz, M. (2018). Bir modernleşme projesi olarak halkevleri: Ünye Halkevi ve faaliyetleri (1932-1950). Ankara Üniversitesi Türk İnkılap tarihi enstitüsü Atatürk Yolu dergisi, (62), 399-416.