KÜTAHYA DÜĞÜNLERİNE İLİŞKİN BİR ANLATI ARAŞTIRMASI

Yıl 2017, Sayı: 15, 185 - 196, 30.06.2017

Nil Duban , Ramazan Yıldırım

Öz

Düğün ve kutlamalar ait olduğu kültürle ilgili çok sayıda özelliği içerisinde barındıran manevi kültürün en önemli
öğelerindendir. Bu kutlamalardaki âdetler ve uygulamalar ait olunan milletin, benimsenen dinin, yaşanılan
bölgenin, komşu olunan ülkenin özelliklerine göre şekillenmekte, bazen en küçük topluluklar arasında dahi farklılık
göstermektedir. Türklerde düğün törenleri, evlilik ve erkek çocuklarının sünneti için tertiplenen törenler olmak üzere
ikiye ayrılır. Tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış olan Kütahya, korunan tarihi dokusu ve yaşayan
folklorik değerleriyle zengin bir kültürel mirasa sahiptir. Bu çalışmada, Kütahya’nın düğünleri, kaynak kişilerden
toplanan yaşam hikâyeleri doğrultusunda incelenmiştir. Nitel bir araştırma yöntemi olan anlatı araştırmasına (narrative
research) göre desenlenen bu çalışmanın verileri katılımcıların kendi yaşam hikâyelerini anlattıkları yapılandırılmamış
görüşmeler aracılığı ile toplanmıştır. Çalışma grubunu oluşturan katılımcılar kartopu örnekleme yöntemi kullanılarak
belirlenmiştir. Yaşam hikâyeleri dinlenecek kişilerin özellikleri yaşlarının 50 yaş ve üstünde olması, Kütahya’nın
yerli halkından olması ve evli olmalarıdır. Çalışmada bu özelliklere sahip üç erkek ve iki kadın olmak üzere toplam
beş katılımcı ile görüşmeler yapılmış ve yaşam hikâyeleri kaydedilmiştir. Kayıtların yazıya dökümünün ardından
yapılan analizler sonucunda, kültürel mirasın önemli öğelerinden olan ve bu çalışmanın ana temasını oluşturan
düğünler teması altında evlilik ve sünnet törenleri alt temalar olarak ele alınmıştır. Evlilik törenleri için görücülük,
dünürcülük, söz kesme, nişan, nikâh, kına/düğün ve düğün sonrası etkinlikler olmak üzere yedi kategori; sünnet
düğünleri için sünnet öncesi yaşananlar ve sünnet günü yaşananlar olmak üzere iki kategori oluşturulmuştur. Bu
kategoriler anlatıcıların yaşam hikâyelerinden doğrudan alıntılarla sunulmuştur. Çalışmada, Kütahya düğünlerindeki
âdet ve uygulamaların Türk dünyasıyla ve Anadolu’nun çeşitli yörelerindeki topluluklarla çoğunlukla örtüştüğü;
düğünlerdeki âdet ve uygulamaların zaman içerisinde ortadan kalkabileceği veya günün şartlarına göre değişime
uğrayarak süreklilik arz edebileceği sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kütahya düğünleri , kültürel miras , gelenek , evlilik , sünnet merasimi

A NARRATIVE RESEARCH ON KÜTAHYA WEDDINGS AND FEASTS

Öz

As the home of many civilizations over the course of the history, Kütahya have a rich cultural inheritance with its
well-protected historical texture and living folkloric values. This study examined the weddings and circumcision
feasts of Kütahya based on the individual narratives of the participants. This qualitative study was designed as
a narrative research. In the current study, the data were collected through the individual’s lived stories using
unstructured interviews, which are commonly used in narrative research. The study was carried out in Kütahya. The
participants were selected using the snowball sampling technique which is part of purposeful sampling. In the study,
eligibility criteria were developed as follows: older than the age of 50 and being a resident of the city. The number
of the participants was five, three males and two females. At the process of analyzing, the events were grouped and
marked based on the place, date, and topics. Then the codes were compared and the related themes and categories
were developed. According to the results, the seven categories of the weddings were as follows: pre-arrangement for
a possible marriage, asking the girl’s and her family’s hand for marriage, betrothal, engagement, marriage, henna
night/wedding and post-wedding events. For the circumcision feasts, two categories were found: pre-circumcision
events and post-circumcision events. To conclude, the traditions of weddings and circumcision feasts corroborate
with Turkic countries and the most of the regions in Anatolia. Also, some of the traditions disappeared or had a
change, and some of the traditions are continuous.

Anahtar Kelimeler

Kütahya weddings and circumcision feasts , cultural heritage , traditions , marriage , circumcision ceremony

Kaynakça

• ABİK, Y., 2005. “Nişanlanma ve Nişanlılık.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 54.2: 65-152.
• AKPINAR, M., 2009. “Kızılcahamam Yöresi Düğün Gelenekleri ve Kına Türküleri.” Milli Folklor Üç Aylık Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi: 127-133.
• ARAZ, N., 1997. 21. Yüzyılın Eşiğinde Örf ve Âdetlerimiz (Türk Töresi). Düz. Necat Birinci ve Kazım Yetiş. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları.
• ARTUN, E., 2006. “Halk Kültüründe Değişimin Topluma Etkisi ve Sonuçları.” Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi. (http://turkoloji.cu.edu.tr).
• AYNAKULOVA, G., 2006. “Kırgızlarda Evlilik ve Evlenme Törenleri.” Milli Folklor Üç Aylık Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi: 95-106.
• AYTÜRK, N., 2013. Sosyal Davranış ve Protokol. Dü. Nihat Aytürk ve Adili Sadık Bahçe. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını.
• CLANDININ, D. J. / CONNELLY, F. M., 2000. Narrative inquiry: Experience and story in qualitative research. San Francisco: Jossey-Bass.
• CONNELLY, F. M. / CLANDININ, D. J., 1990. “Stories of Experience and Narrative Inquiry”. Educational Researcher 19.5: 2-14.
• CRESWELL, J. W., 2012. Educational Research. Boston: Pearson Education.
• CRESWELL, J. W., 2013. Research Design (Araştırma Deseni). Çev. Selçuk Beşir Demir. Ankara: Eğiten Kitap Yayınları.
• ÇETİN, Ç. Z., 2005. “Tatar Türklerinin Düğün Geleneği.” Modern Türklük Araştırmaları Dergisi: 92-119.
• GÖNEN, S., 2006. “Dede Korkut Hikâyeleri’nden Günümüze Yansıyan Evlilik Âdetleri.” Milli Folklor Üç Aylık Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi: 62-71.
• KEAR, T. M., 2012. “The use of narrative analysis to study transformative learning in associate degree nursing students: A focus on the methodology.” Teaching and Learning in Nursing 7: 32–35.
• KIRIMLI, Y., 2010. “Yetişkin Olmaya İlk Adım “Sünnet”.” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi: 19-35.
• KOÇ, A., 2006. “Kütahya Merkezinde Giyim-Kuşam Kültüründeki Değişmelerin Çözümlenmesi.” (yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.)
• KÖSE, N., 2003. “Türk Düğünlerinde Gerdek Sonrası Duvak Geleneği.” Milli Folklor Üç Aylık Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi : 92-109.
• KÜTAHYA VALİLİĞİ, 2016. (http://www.kutahya.gov.tr/tarihce).
• ÖĞÜT-EKER, G., 1998. “Türk Kültürü İçinde Geleneksel Bolu Evlenme Âdetlerinin Yeri.” Milli Folklor Uluslararası Halkbilimi Dergisi: 15-30.
• ÖLMEZ, F. N. / SÖKMEN, S., 2012. “Isparta-Gönende Geçmişten Günümüze Evlenme Âdetleri.” Milli Folklor Üç Aylık Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi: 333-344.
• ÖRNEK, S. V., 2014. Türk Halkbilimi. Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• PEKER, G., 2008. “Misis’te Geçiş Dönemi Adetleri.” (yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Niğde Üniversitesi.)
• RIESSMAN, C. K., 2008. Narrative methods for human sciences. Sage: Thousand Oaks, 2008.
• TEDDLIE, C. / TASHAKKORI, A., 2015. Foundations of Mixed Methods Research (Karma Yöntem Araştırmalarının Temelleri). Çev. Edit. Yüksel Dede ve Selçuk Beşir Demir. Ankara: Anı Yayıncılık.
• TEMÜR, N., 2009. “Salar Türklerinde Evlilikle İlgili Âdetler.” Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi: 483-501.
• TÜRK DİL KURUMU, 2017. (http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.591d7e91c76bf0.47075567).
• VARDAR, M., 2010. “Çankırı’da Kına, Nişan ve Düğün Gelenekleri.” (yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.)