The REFLECTIONS to SOCIAL STUDIES/HISTORY TEXTBOOK of the CONSTRUCTION PROCESS by the POLITICAL FIELD of the SOCIAL MEMORY

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 60 - 81, 22.05.2019

Mustafa İçen , Gül Tuncel

https://doi.org/10.17497/tuhed.491909

Cited By: 1

Öz

The social memory, which is an increasingly interesting and interdisciplinary field of study in the fields of social sciences, is constructed by political structures by body, space, history and language policies. The social memory, which involves the reckoning and retention of the past, is used to meet the memory of everyone who is the subject of a certain nation-state policy. Each discipline of the social sciences, which is the object of investigation, had to address the issue of memory in a way to understand the human being. Just as in individual memory, repetition is important for forgetting or remembering data in social memory. In this direction, the aim of the study is to examine the reflection of social memory by the political field on the textbooks. For this purpose, the method of the research is designed as a document review and the social studies/ history textbooks we have discussed in this study were analyzed by analyzing the sample of Kut al Amare victory. When the results of the study were evaluated, it is seen that the participants did not remember anything about Kut al Amare victory during their student years and they were not aware of the existence of such information in the textbooks. Most of the participants emphasize that they have learned about Kut al Amare victory from the street posters and some of the mass media such as television and the internet and also most of them think that it is important to include the victory in the textbooks. More than half of the respondents evaluated the political conditions as a reflection on textbooks due to their impact on education.

Anahtar Kelimeler

Social Studies Education, History Education, Social Memory, Textbooks

TOPLUMSAL HAFIZANIN SİYASAL ALAN TARAFINDAN İNŞA SÜRECİNİN SOSYAL BİLGİLER/TARİH DERS KİTAPLARINA YANSIMALARI

Öz

Sosyal bilimlerin çalışma alanlarında giderek dikkat çeken ve
disiplinler arası bir çalışma alanı olarak şekillenen toplumsal hafıza, siyasal
yapılar tarafından beden, mekân, tarih ve dil politikalarıyla inşa
edilmektedir. Geçmişle hesaplaşma ve geçmişe tutunma ikilemini içinde
barındıran toplumsal hafıza, belirli bir ulus devlet politikasının muhatabı
olan herkesin hafızasını karşılamak için kullanılmaktadır. İnceleme nesnesi
insan olan sosyal bilimlerin her disiplini, insanı anlamak adına hafıza
meselesine bir şekilde değinmek durumunda kalmıştır. Tıpkı bireysel hafızada
olduğu gibi toplumsal hafızada da bir veriyi unutmak ya da hatırlamak için
tekrarın önemi haizdir. Bu doğrultuda araştırmanın amacı, toplumsal hafızanın
siyasal alan tarafından inşa sürecinin ders kitaplarına yansımasını
irdelemektir. Bu amaçla araştırmanın yöntemi doküman incelemesi olarak tasarlanmış
ve bu çalışmada ele aldığımız sosyal bilgiler/tarih ders kitapları Kutü’l Amare
Zaferi örneği üzerinden analiz edilerek elde edilen veriler yorumlanmıştır.
Araştırmanın sonuçları değerlendirildiğinde katılımcıların Kutü’l Amare zaferi
ile ilgili öğrencilik yıllarından bir şey hatırlamadığı, ders kitaplarında
böyle bir bilginin varlığından bihaber oldukları görülmektedir. Katılımcıların
çoğu sokak afişlerinden, bir kısmı da televizyon, internet gibi kitle iletişim
araçlarından Kutü’l Amare Zaferini öğrendiklerini vurgulamakta ve yine önemli
bir katılımcı sayısı ders kitaplarında yer almasını önemli görmektedirler.
Görüşmeye katılanların yarısından fazlası ise siyasi koşulların eğitime etkisi
dolayısıyla ders kitaplarına yansıması olarak değerlendirmişlerdir.   

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler Eğitimi, Tarih Eğitimi, Toplumsal Hafıza, Ders Kitapları

Kaynakça

• And, M. (2003). Oyun ve bügü Türk kültüründe oyun kuramı. Yapı Kredi Yayınları. İstanbul.
• Aytaçlı, B. (2012). Durum çalışmasına ayrıntılı bir bakış. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, Haziran 2012, 3 (1), s. 1-9.
• Budak, S. (2017). Psikoloji sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat.
• Çeviker, L. (2009). Şiddet ve toplumsal hafıza (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi Ve Siyaset Bilim Anabilim Dalı, Ankara.
• Dinç, E., Dinç, F. T. & Üztemur, S. S. (2016). Birinci Dünya Savaşı’nda Irak Cephesi ve Kutü’l Amare Zaferi’nin ortaokul, lise ve üniversite düzeyinde okutulan ders kitaplarına yansımaları. Kûtü’l-Amâre Zaferi’nin 100. Yılı Münasebetiyle I. Dünya Savaşı’nda Irak Cephesi Uluslararası Sempozyumu 28-29 Nisan 2016 Mardin. Atatürk Araştırma Merkezi.
• Doyuran, L. (2016). Tarih içerikli belgesel filmlerde kolektif belleğin inşası (II. Abdülhamid Belgeselleri Örneği). Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (20), s. 29-58.
• Halbwachs, M. (1992). On collective memory. Chicago: University of Chicago.
• İlhan. M. E. (2015). Gelenek ve hatırlama: belleğin kültürel olarak yeniden inşası üzerine bir tartışma. Turkish Studies. Volume 10/8 Spring 2015, s. 1395-1408.
• Karaarslan. F. (2014). Modern dünyada toplumsal hafıza ve dönüşümü (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Karataş, G. E. (2014). Siyasal belleğin kuruluşunda bellek ve mekân ilişkisi: Ulucanlar cezaevi müzesi örneği. Uluslararası Kültürel Mirasın ve Kültürel Bellek Kurumlarının Yönetimi Kongresi 17-20 Eylül 2014. İstanbul.
• Kolukırık, S. (2011). Sürgün, toplumsal hafıza ve göç: ABD’deki Ahıska Türkleri üzerine bir araştırma. Bilig. Güz 2011. Sayı 59, s. 167-190.
• Küçükvatan, M. (2013). İngiliz Basınında Osmanlının Kut’ül-Amare Zaferi. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 13(26), s. 55-85.
• Metin, B. (2016). Türk basınına göre Birinci Dünya Savaşı’nda Kutü’l Amare Zaferi: birinci dünya savaşı’nda Irak Cephesi ve Kutü’l Amare Zaferi’nin ortaokul, lise ve üniversite düzeyinde okutulan ders kitaplarına yansımaları. Kûtü’l-Amâre Zaferi’nin 100. Yılı Münasebetiyle I. Dünya Savaşı’nda Irak Cephesi Uluslararası Sempozyumu 28-29 Nisan 2016 Mardin. Atatürk Araştırma Merkezi.
• Murtezaoğlu, S. (2012). Kültürel belleğin ritüel yoluyla kuruluşu. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 2012/2 (Temmuz/Aralık) Balkan Özel Sayısı II, s. 344-350.
• Özçelik, M. (2015). Kut’ül Amare zaferinin Türk basınına yansımaları. Turkish Studies, C. 10/9, Summer, s. 367-388.
• Sabancılar, D. (2016). Bireysel ve toplumsal hafızanın sanat eserlerinde "kıyafet" aracılığı ile kurgulanması: Gülsün Karamustafa ve Gülçin Aksoy. Sanat ve Tasarım Dergisi, (18), s. 133-145.
• Schudson, M. (2007). Kolektif bellekte çarpıtma dinamikleri. Cogito, 50, s. 179-199.
• Susam, A. (2015). Toplumsal bellek ve belgesel sinema. İstanbul: Ayrıntı.
• Torun. A. T. (2014). Medya çalışmaları bağlamında kültürel bellek: basında kültürel belleğin şekillendirilmesinin ve sunumunun balkan savaşları haberleri örneğinde incelenmesi. Uluslararası Kültürel Mirasın ve Kültürel Bellek Kurumlarının Yönetimi Kongresi Bildiri Kitabı, 17-20 Eylül 2014. İstanbul.
• Tuğrul, S. (2014). AVM'li hatırlama ve unutma. Moment, Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi 1(2), s. 16-33.