Ziya Gökalp’in Türkçülük Düşüncesinin Milli Tarih Ders Kitaplarına Yansıması

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 425 - 443, 25.10.2020

İrem Namlı Altıntaş Zafer Gölen

https://doi.org/10.17497/tuhed.753343

Öz

Bu çalışmada Türk tarih tezine fikirleriyle destek olan Ziya Gökalp ve onun Türkçülük düşüncesinin millî tarih ders kitaplarına etkisi incelenmiştir. 1985-1986 öğretim yılından itibaren ortaokul düzeyinde sosyal bilgiler dersi yerine Millî Tarih dersleri okutulmaya başlanmıştır. Söz konusu ders kitapları, Türk tarih tezi ve Türk İslam sentezinin izlerini taşımaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden dokuman incelemesi ile 1985-1997 arasında okutulan 7 ders kitabı incelenmiştir. Kitapların ilk basımlarına ulaşılmaya özen gösterilmiştir. İncelenen ders kitaplarında konu olarak Eski Türk devletleri ve Türk İslam devletleri ele alınarak araştırmanın sınırlılığı belirlenmiştir. Veriler, içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiş köklü medeniyet, yaşayış tarzı, kahramanlık, dil, din olmak üzere 5 kategori bulunmuştur. Kategoriler, Ziya Gökalp’in Türkçülük düşüncesiyle paraleldir.

Anahtar Kelimeler

Türkçülük, Mill tarih, dokuman incelemesi, Ziya Gökalp, Ziya Gökalp

Turkism Thought of Ziya Gokalp Reflections on National History Course Books

Öz

In this study, Ziya Gökalp, who supported the Turkish history thesis with his ideas, and his influence on Turkish history textbooks were examined. Starting from the 1985-1986 academic year, National History lessons were started to be taught instead of social studies lessons at the secondary school level. The textbooks in question bear the traces of the Turkish history thesis and the Turkish-Islamic synthesis. In the study, 7 textbooks that were taught between 1985-1997 were examined with the document review, one of the qualitative research methods. It was tried to reach the first editions of the books examined within the scope of the research. In the textbooks examined, the limitation of the research was determined by considering the Old Turkish states and Turkish Islamic states. The data were analyzed with the content analysis method, and there were 5 categories: deep-rooted civilization, lifestyle, heroism, language, religion. The categories revealed that the secondary school national history textbooks between 1985-1998 contain elements that strengthen national unity. In this respect, the categories are parallel to Ziya Gökalp's thought of Turkism.

Anahtar Kelimeler

Turkism,, Ziya Gökalp, Ziya Gökalp, National History,, Textbook, Document Analysis

Kaynakça

• Ahmet Vefik Paşa. (2011). Fezleke-i tarih-i osmanî. (Ş. Babacan, Yay. Haz.), İstanbul: Boğaziçi.
• Akşit, N. (1987). Milli tarih ortaokul 1. İstanbul: Milli Eğitim.
• Akşit, N. (1996). Milli tarih I, İstanbul: Milli Eğitim.
• Akyüz, Y. (2010). Türk eğitim tarihi M.Ö 1000- M.S 2010. Ankara: Pegem Akademi.
• Alaca, E.(2017). Cumhuriyet Dönemi Ortaokul Tarih Ders Kitapları Üzerine Bir Değerlendirme. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4), s.49-65.
• Alsan, Z. M. (2002). Mustafa’nın romanı. memleket çocuğu. Ankara: Vadi.
• Anderson, B. (2011). Hayali cemaatler: milliyetçiliğin kökenleri ve yayılması (İ. Savaşır, Çev.). İstanbul: Metis.
• Arıkan, R. (2013). Araştırma yöntem ve teknikleri. Ankara: Nobel.
• Atay, F. R. (2003). Zeytindağı. İstanbul: Bateş Atatürk Dizisi.
• Behar, E. B. (1996). İktidar ve tarih. İstanbul: Afa.
• Bilgili, A. S. (2017). Küreselleşme sürecinde millî tarih eğitimi meselesi. Milli Eğitim Dergisi, 46(216), s.21-32.
• Bircan, U. Ziya Gökalp’in “felsefe dersleri” üzerine. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (14), 37-53.
• Deliorman, A. (1996). İlköğretim milli tarih 6. İstanbul: Bayrak.
• Demir, A. (2018). Ziya Gökalp’in küçük mecmua’daki şiirlerinde milli mücadele. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, (13), s.1-26
• Ergezer, N. (1997). İlköğretim milli tarih 6. Ankara: Ocak.
• Gökalp, Z. (1976a). Türkleşmek, islamlaşmak, muasırlaşmak. (Haz. İbrahim Kutluk). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Gökalp, Z. (1976b). Türkçülüğün esasları (Haz. Müjgan Cunbur). İstanbul: Kültür Bakanlığı.
• Gökalp, Z. . (1976c). Türk medeniyet tarihi. (Haz. İsmail Aka, Kazım Yaşar Kopraman). İstanbul: Kültür Bakanlığı.
• Gökalp, Z. (1987). Türk töresi. İstanbul: Toker.
• Gökalp, Z. (2007), Altın ışık, Denizli: Sembol.
• Gölen, Z. (2000). Reisülküttap Raşid Efendi’ye göre ihtilal sonrasında Fransa’nın politik yaklaşımları. Toplumsal Tarih, (83), s.12-15.
• Gürses, F. (2011). Kul tebaa yurttaş. Ankara: Ütopya.
• Hali, S. (2014). Tarih öğretimi ve ders kitapları. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (3), s.158-166.
• İnan, A. (1930). Medeni bilgiler ve M. Kemal Atatürk’ün el yazıları. İstanbul: Maarif Vekaleti Müdürlüğü.
• İnan, A. (1998). Türkiye cumhuriyeti ve Türk devrimi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Kafadar, C. (2017). Kendine ait bir roma. İstanbul: Metis.
• Kalaycı, Ş. Can, E. ve Gül, A., (1993). İlköğretim milli tarih 6. İstanbul: Başarı.
• Kara, K. (1993). Milli tarih ortaokul 1. İstanbul: Serhat.
• Karakuş, N. ve Ökten, C. (2018). Söylem geliştirme: Türk çocuğunun kitabı Altın Işık. Tarih Okulu Dergisi, 37(2), s. 681-703.
• Karlı, G., ve Karlı, E. (1995). İlköğretim milli tarih 6. İstanbul: Salan.
• Karpat, K. (2009). Osmanlı’dan günümüze kimlik ve ideoloji. Ankara: Timaş.
• Kerimoğlu, H. T. (2019). İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e bir Rum aydını: Yorgaki Effimianidis ve eserleri. Belgi. (18), s.1545-1562.
• Kodaman, B. (2005). Cumhuriyet’in tarihi ve fikri temelleri. Ankara: Alter.
• Kymlicka, W. (1998). Çokkültürlü yurttaşlık azınlıkların liberal teorisi. (A. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Mahmud Cevad İbnü’ş Şeyh Nâfi. (2001). Maârif-i umûmiye nezâreti târihçe-i teşkîlât ve icrââtı- XIX. asır osmanlı maârif tarihi (T Kayaoğlu, Haz.). Ankara: Yeni Türkiye.
• Metehan, O. (1977). Ziya Gökalp ve din. İstanbul: Dede Korkut.
• Mustafa Celâlettin Paşa. (2014). Eski ve modern Türkler.(Güven Beker, Çev) İstanbul: Kaynak.
• Pamuk, A. (2014). Kimlik ve tarih: Kimliğin inşasında tarihin kullanımı. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Şahin, H. (2019). Ziya Gökalp masallarında “kolsuz kız” motifi bağlamında oğuz ve turan ülküsünden Mustafa Kemal’e... Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 21(21), s.177-197.
• Tanpınar, A. H., (2001). 19 uncu asır Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: Çağlayan.
• “Tarih IV”. (1932). Tarih IV: Türkiye Cumhuriyeti (1931-1941). İstanbul: Devlet.
• Tekşan, K., ve Çelenk, B. (2018). Altun Işık ve Kızılelma kitaplarındaki masalların çocuk edebiyatı açısından değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Arastirmalari Dergisi, 8(2), s.327-338.
• Tokluoğlu, C., (2013). Ziya Gökalp ve Türkçülük. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 3(68), s. 113- 139.
• Turan, Ş. (2010). Atatürk’ün düşünce yapısını etkileyen olaylar, düşünürler, kitaplar. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Türk, H. (2017). Ziya Gökalp ve yeni hayat. Electronic Turkish Studies, 12(30), s.463-474
• Vurgun, A. (2017). Tarihçilerin ve tarih eğitimcilerinin bakışıyla milli tarihin öğretimi. Electronic Turkish Studies, 12(33), s.523-536.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı) Ankara: Seçkin.
• Yıldırım, T. (2016). Tarih ders kitaplarında kimlik söylemi. İstanbul:Yeni İnsan
• Zavotçu, G. (2012). Ziya Gökalp'in manzûmeleri ve ala geyik hakkında. Electronic Turkish Studies, 7(4), s.601-609.