Traditional education in the 19th century Fergana region through theperspective of the orientalist Russian couple Nalivkins

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 1, 101 - 123, 29.05.2024

Muhammed Bilal Çelik , Hatice Sarıcı Hocayev

https://doi.org/10.17497/tuhed.1368735

Öz

The orientalist Russian couple Vladimir Petrovich Nalivkin and Maria Nalivkina, called the Nalivkins, lived in the Fergana region of Turkestan between 1876 and 1918. The Nalivkin couple, who not only learned the local language and culture during their long years of living in the region, but also established close relations with the people, wrote the work titled “Ocherk Byta Jenşiny Osdlago Tuzemnago Naseleniia Fergany” with the information they acquired. Nalivkins wrote this work 1886, obtaining information about the Turkestan region that no orientalist had before and shared this information with their readers. Especially Maria Nalivkina’s entry into women’s places that would be off-limits to foreign men and her sharing of information she learned from local women contributed greatly to the book. Within the scope of the study, the work “Shkola u Tuzemtsev Sredney Azii” written by Vladimir Petrovich was also examined. The analysis of both books provides information about the traditional education of the Fergana region in the 19th century. In particular, the focus is on the traditional education sites and education program, teachers and students of the Fergana region. As a result of the study, it was determined that the region lagged behind the age in terms of traditional education palces, course contents and the competence of teachers. In addition, it was observed that boys and girls received education in different places, that the education they received was inadequate and that students did not develop themselves after their education.

Anahtar Kelimeler

Vladimir Petrovich Nalivkin, Maria Nalivkina, 19th Century, Fergana Region, Traditional Education.

Oryantalist Rus çift Nalivkinlerin gözünden 19. yüzyıl Fergana bölgesi geleneksel eğitimi

Öz

Nalivkinler olarak adlandırılan oryantalist Rus çift Vladimir Petroviç Nalivkin ve Maria Nalivkina Türkistan’ın Fergana bölgesinde 1876-1918 yılları arasında yaşamışlardır. Bölgede yaşadıkları uzun yıllar boyunca konuşulan dil ile kültürü öğrendikleri gibi halk ile yakın ilişki kuran Nalivkin çifti edindikleri bilgiler ile “Oçerk Bıta Jenşinı Osdlago Tuzemnago Naseleniya Ferganı” adlı eseri yazmışlardır. Nalivkinler Türkistan bölgesi hakkında daha önce hiçbir oryantalistin sahip olmadığı bilgiler edinerek 1886 yılında bu eseri kaleme almış ve bu bilgileri okuyucuları ile paylaşmışlardır. Özellikle Maria Nalivkina’nın yabancı bir erkeğin giremeyeceği kadınlara ait mekânlara girmesi ve yerli kadınlardan öğrendiği bilgileri paylaşması kitaba büyük katkı sağlamıştır. Çalışma kapsamında ayrıca Vladimir Petroviç’in yazdığı “Tuzemtsı Ranşe i Teper” adlı eseri de incelenmiştir. Her iki kitabın incelenmesi sonucunda 19. yüzyılda Fergana bölgesi geleneksel eğitimi hakkında bilgiler verilmiştir. Özellikle Fergana bölgesi geleneksel eğitim mekânları ve eğitim programı, öğretmenleri ve öğrencileri üzerine yoğunlaşılmıştır. Çalışma sonucunda bölgenin sahip olduğu geleneksel eğitim mekânları, ders içerikleri ve öğretmenlerin yeterliliği bakımından çağın gerisinde kaldığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte erkek ve kız çocuklarının farklı mekânlarda eğitim aldıkları, çocukların aldıkları eğitimin yetersiz olduğu ve öğrencilerin eğitim hayatları bittikten sonra kendilerini geliştirmedikleri görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Vladimir Petroviç Nalivkin, Maria Nalivkina, 19. yüzyıl, Fergana Bölgesi, Geleneksel Eğitim

Kaynakça

• Abaşin, S. N. (2015). Krizis oriyentalizma v Rossiyskoy imperii. S. N. Abaşin vd. (Edt.), Polveka v Turkestane V. P. Nalivkin: Biografiya, Dokumentı, Trudı, (p.17-64). Izdatel’skiy dom Mardzhani.
• Alpargu, M. (2002). Türkistan Hanlıkları. H. C. Güzel, K. Çiçek, S. Sarı (Edt.), Türkler, 8 (p.557-605). Yeni Türkiye.
• Arapov, D. Y. (2015). Vladimir Petroviç Nalivkin (Biografiçeskaya Spravka). S. N. Abaşin vd. (Edt.), Polveka v Turkestane V. P. Nalivkin: Biografiya, Dokumentı, Trudı (p.11-17). Izdatel'skiy dom Mardzhani.
• Bababekov, H. (2003). Fergana and The Khanete of Kokand. C. Adle, I. Habib, (Edt.), History of civilizations of Central Asia, (p.71-83). Unesco.
• Bonvalot, G. (2015). Orta Asya’ya seyahat-Moskova’dan Türkistan’a (M. R. Uzmen, Trans.). Bilge Kültür Sanat.
• Campell, E. I. (2015). The Muslim question and Russian Imperial governance. Indiana University.
• Çelik, M. B. (2016). Hokand Hanlığı, Hayrunnisa Alan, İlyas Kemaloğlu, (Edt.), Avrasya’nın Sekiz Asrı Çengizoğuları, (p.528-571). Ötüken.
• Çelik, M. B. (2016). Hokand Hanlığı siyaset ve kültür hayatında bir kadın: Mahlar Ayim, Geçmişten Günümüze Şehir ve Kadın Sempozyumunda sunulan bildiri, Samsun. Güven.
• Egamberdiyev, M. (2005). Çarlık Rusya’sının Türkistan’daki eğitim politikası (1870-1917), Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), p.103-108.
• Fathi, H. (1997). The unknown women clerics of Central Asian Islam. Central Asian Survey, 16(1), p.27-43, https://doi.org/10.1080/02634939708400967
• Hızlı, M. (2008). Osmanlı medreselerinde okutulan dersler ve eserler. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(1), p.25-46.
• Kamalova, Z. (2019). Hüdayar Han döneminde Hokand Hanlığı (1845-1875) (Unpublished Doctoral Thesis). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kamalova, Z. (2019). Türk kültür mirasında kılıç ve kalem tutan hanımlar. Cağaloğlu.
• Kamalova, Z. (2022). Hokand Edebî Muhiti’nde Kadınların Yeri (Dilşâd Berna ve “Tarih-i Muhacirân” eseri örneğinde). Türk Dünyası Araştırmaları, 131(259), p.309-326.
• Kariev, A. (2018). Hokand Hanlığının eğitim geleneği ve medreseler. Diyanet İlmi Dergi, 54(3), p. 149-166.
• Konukçu, E. (1998). Hokand Hanlığı. TDV İslam Ansiklopedisi, 18, p.215-216.). Türkiye Diyanet Vakfı.
• Kotyukova, T. V. (2015). Antipod çeloveka v futlyare vospotinaniya o B. P. Nalivkin, S. N. Abaşin vd. (Edt.), Polveka v Turkestane V. P. Nalivkin: Biografiya, Dokumentı, Trudı, (p.146-164). Izdatel'skiy dom Mardzhani.
• Kutyukova T. V. (2016). Oherk byta zhenshchiny osedlogo tuzemnogo naseleniya Fergany, V. P. I. M. V. Nalivkinykh, Neopublikovannyye Retsenzii. Vostochnyy Arkhiv, 1(33), p.62-66.
• Şen, H. (2021). Türkistanlı bir kadın şairin otobiyografisi: Dilşad Berna ve târih-i muhâcirân. Türk Dünyası Araştırmaları, 127(250), p.151-164.
• Schuyler, E. (2007). Türkistan, Batı Türkistan, Hokand, Buhara ve Kulca notları (F. Çetin & H. Çetin, Trans.). Paradigma.
• Somuncuoğlu, B. T. (2006). Türkistan’da eğitim (1865-1917) ve Çarlık Rusyası’nın sosyo-politik açıdan eğitime yaklaşımı (Unpublished Doctoral Thesis). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Nalivkin, V. P. (1913). Tuzemtsı ranşe i teper. Elektriç. Tipo-lit. Turk. Т-vа Peçatnago Dılya.
• Nalivkin, V. P., Nalivkina, M. (1886). Oçerk bıta jenşinı osedlogo tuzemnogo naseleniya ferganı. Tipografiya İmperatorskago Universiteta.
• Nalivkin, V. P., Nalivkina, M. (2016). Muslim women of the Fergana Valley (M. Markova and M. Kamp, Trans.). Indiana University.
• Nazarov, F. (1891). Zapiski o nekotorıh narodah i zemlyah credney çasti Azii. Peçatano pri İmperatorskoy Akademii Nauk.
• Tagaev, M. (2017). Hokand Hanlığı’nın (1709-1876) sosyal ve kültürel tarihi (Unpublished Doctoral Thesis). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Vurgun, S. Y. (2015). XVIII. yüzyılın ilk yarısından XX. yüzyılın ilk yarısına kadar Türkistan’da kadın. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 214, p.187-200.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Seçkin.