Kırsal Şehirlerin Coğrafi İşaret Tescili Kapsamında Değerlendirilmesi: Kırıkkale İli Örneği

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 1, 36 - 59, 31.05.2024

Nisa Fazlıoğlu Ayşenur Başalan Emel Güven Tamer Eren

Öz

Coğrafi işaret bir ürünün üretildiği bölgeyi, kendine özgü niteliklerini ve ürünlerin kendine özgü nitelikleri ile bölge arasında bağlantı kuran ve güvencesini sağlayan tescil işaretidir. Bir bölgede coğrafi işaretli ürünlerin sayısının fazla olması kültürel mirasın korunması, kırsal kalkınmanın sağlanması, turizm faaliyetlerinin artması ve ekonomik düzeylerde gelir elde edilmesi gibi faydalar sağlamaktadır. Ayrıca ürünlerin özgünlüğünü, kalitesini ve belirli bir coğrafi bölgeyle ilişkisini vurgular. Özellikle ürünlerin kökenini ve belirli özelliklerini korumak amacıyla kullanılırlar. Bu çalışmada İç Anadolu Bölgesi’nde en az coğrafi işaretli ürüne sahip olan Kırıkkale ilinde coğrafi ürün sayısının artırılarak ilin kalkınmasını desteklemek hedeflenmiştir. Bu kapsamda gerçekleştirilen çalışmada Analitik hiyerarşi Prosesi (AHP) ve Technique For Order Preference By Similarity To An Ideal Solution (TOPSIS) yöntemleri kullanılmıştır. Çalışma sonucunda Kırıkkale’de coğrafi işaret alabilecek ürünler önceliklendirilmiştir. Böylelikle ilde coğrafi işaretli ürünler için başvurulmak istenildiğinde ürünler için öncelik sıralaması gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi İşaret, Geleneksellik, Kültürel Miras, AHP, TOPSIS

Kaynakça

• Aktaş, A. C., Akgül, O., & Gökdemir, S. (2023). Turist rehberlerinin coğrafi işaretli ürünlere yönelik farkındalıkları. Journal of Gastronomy Hospitality and Travel, 6(2): 738-755
• Asoğlu, İ., & Eren, T. (2018). AHP, TOPSIS, PROMETHEE yöntemleri ile bir işletme için kargo şirketi seçimi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16): 102-122.
• Cürebal, A., & Eren, T. (2019). Coğrafi işaretli ürün seçimi için belirlenen kriterlerin çok ölçütlü karar verme yöntemi ile ağırlıklandırılması. Academic Perspective Procedia, 2(3): 1026-1035.
• Çekiç, İ., Bulut, Z., & Yener, O. (2023). Coğrafi işaretli ürünlere ilişkin yerli turist tutumları üzerine bir inceleme. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1): 242-255.
• Dikici, A., Koluman, A., & Aktaş, R. (2013). Gıdaların coğrafi işaretlenmesi. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 39(1): 136-138.
• Doğan, B. (2015). Coğrafi işaret korumasının gelişmekte olan ülkeler için önemi. Social Sciences, 10(2): 58-75.
• Doğanlı, B. (2020). Coğrafi işaret, markalaşma ve kırsal turizm ilişkileri. Journal of Human and Social Sciences, 3(2): 525-541.
• Ekici, F. G. (2021). Türkiye’de coğrafi işaret kavramı ve TRB1 bölgesi incelemesi. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5(1): 159-176.
• Erol, E., Özcan, E., & Eren, T. (2021). Elektrik üretim santrallarında iş güvenliği uzmanı seçiminde hibrit bir karar modeli. Journal of Turkish Operations Management, 5(1): 615-629.
• Hazarhun, E., & Tepeci, M. (2018). Coğrafi işarete sahip olan yöresel ürün ve yemeklerin Manisa’nın gastronomi turizminin gelişimine katkısı. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek1): 371-389.
• Ho, W. (2008). Integrated analytic hierarchy process and its applications–A literature review. European Journal of operational research, 186(1): 211-228.
• https://www.turkpatent.gov.tr/
• Kan, M., & Gülçubuk, B. (2008). Kırsal ekonominin canlanmasında ve yerel sahiplenmede coğrafi işaretler. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2):57-66
• Kantaroğlu, M., & Demirbaş, N. (2018). Türkiye’de coğrafi işaretli gıda ürünleri üretim potansiyelinin değerlendirilmesi. IBANESS Kongreler Serisi, 21(22): 514-520.
• Mercan, Ş. O., & Üzülmez, M. (2014). Coğrafi işaretlerin bölgesel turizm gelişimindeki önemi: Çanakkale ili örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(2):67-94.
• Özbek, A., & Eren, T. (2013). Çok ölçütlü karar verme teknikleri ile hizmet sağlayıcı seçimi. Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi. 36, 1-22
• Özcan, E. C., Ünlüsoy, S., & Eren, T. (2017). ANP ve TOPSIS yöntemleriyle Türkiye’de yenilenebilir enerji yatırım alternatiflerinin değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Mühendislik, Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(2): 204-219.
• Pektaş, G. Ö. E., Kahraman, C., & Alkan, G. (2018). Türkiye’de coğrafi işaretler ve ihracat pazarlaması açısından değerlendirilmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 23(39): 65-82.
• Polat, E. (2017). Turizm ve coğrafi işaretleme: Balıkesir örneği. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 1(1): 17-31.
• Saaty, T. L., & Niemira, M. P. (2006). A framework for making a better decisionhow to make more effective site selection, store closing and other real estate decisions. Research Review, 13(1): 44-48.
• Sarıipek, S., & Çevik, S. (2020). Oraların nesi meşhur: Şehir pazarlamasında coğrafi işaret tescilli ürünler. OPUS International Journal of Society Researches, 16(32): 4907-4938.
• Savaş, S. K. (2017). Türkiye’de coğrafi işaret kavramına genel bakış. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(5): 203-210.
• Shyjith, K., Ilangkumaran, M., & Kumanan, S. (2008). Multi‐criteria decision‐making approach to evaluate optimum maintenance strategy in textile industry. Journal of Quality in Maintenance Engineering, 14(4): 375-386.
• Şahin, A., & Meral, Y. (2012). Türkiye’de coğrafi işaretleme ve yöresel ürünler. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, (2):88-92.
• Tanrıkulu, M. (2007). Türkiye’de coğrafi işaretlerin tespiti ve tescil edilmesinin önemi. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 1(2): 173-184.
• Taş, M., Özlemiş, Ş. N., Hamurcu, M., & Eren, T. (2017). Ankara’da AHP ve PROMETHEE yaklaşımıyla monoray hat tipinin belirlenmesi. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 3(1): 65-89.
• Taş, S. S. K., & Taş, S. (2020). İşletme yöneticilerinin coğrafi işaret tesciline yönelik bakış açıları: Gümüşhane ili örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2):985-994.
• Toklu, İ. T., Ustaahmetoğlu, E., & Küçük, H. Ö. (2016). Tüketicilerin coğrafi işaretli ürün algısı ve daha fazla fiyat ödeme isteği: yapısal eşitlik modellemesi yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 23(1): 145-161.
• Yenipinar, U., Köşker, H., & Karacaoğlu, S. (2014). Turizmde yerel yiyeceklerin önemi ve coğrafi işaretleme: Van otlu peyniri. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 2(2): 13-23.