Sosyoekonomik Faktörlerle Okuma Başarısı Arasındaki İlişkide Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Düzenleyici Rolü: PISA 2022 Sonuçlarına Dayalı Bir İnceleme

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 341 - 351, 27.12.2024

Suat Ungan , Pakize Urfalı Dadandı

https://doi.org/10.54979/turkegitimdergisi.1589218

Öz

Sosyoekonomik faktörler kaynaklı başarı farkının gittikçe arttığı günümüzde bilgi ve iletişim teknolojilerine erişimin bu faktörlerin etkisini azaltmada veya engellemede rolü olduğuna dair görüşler bulunmaktadır. Bu bakış açısıyla tasarlanan mevcut araştırmada sosyoekonomik faktörlerle okuma başarı arasındaki ilişkide bilgi ve iletişim teknolojilerinin etkisini incelemek amaçlanmıştır. PISA 2022 Türkiye değerlendirmesinden elde edilen veriler kullanılarak gerçekleştirilen bu çalışmanın örneklemini Türkiye’deki 196 farklı okuldan, 15 yaş grubundaki, 3560’ı (%49,2) kız, 3680’i (%50,8) erkek olmak üzere toplam 7240 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma sonuçları sosyoekonomik düzey ile okuma başarısı arasındaki ilişkinin BİT kaynaklarına erişim tarafından düzenlendiğini, öğrencilerin BİT kaynaklarına erişimlerinin arttıkça sosyoekonomik düzeyin okuma başarısı üzerindeki olumlu etkisinin azaldığını göstermektedir. Bu sonuçlara göre politika yapıcılara, araştırmacılara ve uygulayıcılara birtakım öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okuma başarısı, Sosyoekonomik faktörler, Bilgi ve iletişim teknolojileri, PISA

Kaynakça

• Allington, R. L., & McGill-Franzen, A. M. (2021). Reading volume and reading achievement: A review of recent research. Reading Research Quarterly, 56, S231-S238. https://doi.org/10.1002/rrq.404
• Aslanoğlu, A. E. (2007). PIRLS 2001 Türkiye verilerine göre 4. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerileriyle ilişkili faktörler (Tez No: 234226) [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Aypay, A. (2010). Information and communication technology (ICT) usage and achievement of Turkish students in PISA 2006. TOJET: The Turkish Online Journal of Educational Technology, 9(2), 116-124.
• Avvisati, F. (2020). The measure of socio-economic status in PISA: A review and some suggested improvements. Large-Scale Assessments in Education, 8(1), 1-37. https://doi.org/10.1186/s4053602000086x
• Baştuğ, M. & Keskin, H. K. (2012). Akıcı okuma becerileri ile anlama düzeyleri (basit ve çıkarımsal) arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 227-244.
• Bradley, R. H. & Corwyn, R. F. (2002). Socioeconomic status and child development. Annual Review of Psychology, 53(1), 371-399. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.53.100901.135233
• Calhoon, M. B. (2005). Effects of a peer-mediated phonological skill and reading comprehension program on reading skill acquisition for middle school students with reading disabilities. Journal of Learning Disabilities, 38(5), 424-433. https://doi.org/10.1177/00222194050380050501
• Can, R., Türkyilmaz, M. & Karadeniz, A. (2010). Ergenlik dönemi öğrencilerinin okuma alışkanlıkları. Journal of Kirşehir Education Faculty, 11(3), 1-21.
• Chiao, C. & Chiu, C. H. (2018). The mediating effect of ICT usage on the relationship between students’ socioeconomic status and achievement. The Asia-Pacific Education Researcher, 27(2), 109-121. https://doi.org/10.1007/s40299-018-0370-9
• Chiu, M. M. & Chow, B. W. Y. (2015). Classmate characteristics and student achievement in 33 countries: Classmates’ past achievement, family socioeconomic status, educational resources, and attitudes toward reading. Journal of Educational Psychology, 107(1), 152-169. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/a0036897
• Crowe, E. C., Connor, C. M. & Petscher, Y. (2009). Examining the core: Relations among reading curricula, poverty, and first through third grade reading achievement. Journal of School Psychology, 47(3), 187-214. https://doi.org/10.1016/j.jsp.2009.02.002
• Çelenk, S. & Çalışkan, M. (2004). Bazı sosyoekonomik faktörlerin okuduğunu anlama başarısına etkisinin incelenmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 29(309), 24-33.
• Delen, E. & Bulut, O. (2011). The Relationship between Students' Exposure to Technology and Their Achievement in Science and Math. Turkish Online Journal of Educational Technology-TOJET, 10(3), 311-317.
• Eriksson, K., Lindvall, J., Helenius, O. & Ryve, A. (2021). Socioeconomic status as a multidimensional predictor of student achievement in 77 societies. Frontiers in Education, 6(731634). https://doi.org/10.3389/feduc.2021.731634
• Eskil, M., Ozgan, H. & Balkar, B. (2010). Students’ opinions on using classroom technology in science and technology lessons – A case study for Turkey (Kilis City). TOJET: The Turkish Online Journal of Educational Technology, 9(1), 165-175.
• Espinosa, L. M., Laffey, J. M., Whittaker, T. & Sheng, Y. (2006). Technology in the home and the achievement of young children: Findings from the early childhood longitudinal study. Early Education and Development, 17(3), 421-441. https://doi.org/10.1207/s15566935eed1703_5
• Fluss, J., Ziegler, J. C., Warszawski, J., Ducot, B., Richard, G. & Billard, C. (2009). Poor reading in French elementary school: The interplay of cognitive, behavioral, and socioeconomic factors. Journal of Developmental &
• Behavioral Pediatrics, 30(3), 206-216. https://doi.org/10.1097/DBP.0b013e3181a7ed6c
• Guthrie, J. T., Wigfield, A., Metsala, J. L. & Cox, K. E. (1999). Motivational and cognitive predictors of text comprehension and reading amount. Scientific Studies of Reading, 3(3), 231-256. https://doi.org/10.1207/s1532799xssr0303_3
• Gülleroğlu, H. D., Bilican Demir, S. & Demirtaşlı, N. (2014). Türk öğrencilerinin PISA 2003-2006- 2009 dönemlerindeki okuma becerilerini yordayan sosyoekonomik ve kültürel değişkenlerin araştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 47(2). 201-222.
• Hayes, A. F. (2018). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach (2nd Ed.) The Guilford Press.
• Johnson, B. & Christensen, L. (2008). Educational research: Quantitative, qualitative and mixed approaches (3rd ed.). Sage.
• Kılıç-Depren, S. & Depren, Ö. (2022). Cross-cultural comparisons of the factors influencing the high reading achievement in Turkey and China: Evidence from PISA 2018. The Asia-Pacific Education Researcher, 31(4), 427-437. https://doi.org/10.1007/s40299-021-00584-8.
• Michael, D. & Kyriakides, L. (2023). Mediating effects of motivation and socioeconomic status on reading achievement: a secondary analysis of PISA 2018. Large-scale Assessments in Education, 11(1), 31. https://doi.org/10.1186/s40536-023-00181-9
• Millî Eğitim Bakanlığı (2024). PISA 2022 Türkiye raporu. https://pisa.meb.gov.tr/www/raporlar/icerik/5
• OECD. (2009). PISA data analysis manual: SAS (2nd Ed.). OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/9789264056251-7-en
• OECD (2017). PISA 2015 Technical report. OECD Publishing. http://www.oecd.org/pisa/sitedocument/PISA-2015-technical-report-final.pdf
• OECD (2023). PISA 2022 Technical report. OECD. https://www.oecd-ilibrary.org/education/pisa-2022-technical-report_01820d6d-en
• Suskind, D. (2023). Otuz milyon kelime. Buzdağı Yayınları.
• Şirin, S. R. (2005). Socioeconomic status and academic achievement: A meta-analytic review of research. Review of Educational Research, 75(3), 417–453.
• Ungan, S. (2008). Okuma alışkanlığımızın kültürel altyapısı. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 218-228.
• Urfalı Dadandı, P., Dadandı, İ. & Koca, F. (2018). PISA 2015 Türkiye sonuçlarına göre sosyoekonomik faktörler ile okuma becerileri arasındaki ilişkiler. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(2), 1239-1252.
• Urfalı Dadandı, P. & Ungan, S. (2023). The role of cognitive-motivational factors in reading comprehension of informative and narrative texts: Which is more effective? Reading & Writing Quarterly, 39(2), 137-154. https://doi.org/10.1080/10573569.2022.2070564
• Xiao, F. & Sun, L. (2022). Profiles of student ICT use and their relations to background, motivational factors, and academic achievement. Journal of Research on Technology in Education, 54(3), 456-472. https://doi.org/10.1080/15391523.2021.1876577
• Xiao, Y. & Hu, J. (2019). The moderation examination of ICT use on the association between Chinese mainland students’ socioeconomic status and reading achievement. International Journal of Emerging Technologies in Learning (Online), 14(15), 107-120. https://doi.org/10.3991/ijet.v14i15.10494
• Yang, Z., Barnard-Brak, L. & Siwatu, K. (2019). How does the availability of information and communication technology (ICT) resources mediate the relationship between socioeconomic status and achievement? Journal of Technology in Behavioral Science, 4, 262-266. https://doi.org/10.1007/s41347-018-0079-x
• Yeung, S. S., King, R. B., Nalipay, M. J. N., & Cai, Y. (2022). Exploring the interplay between socioeconomic status and reading achievement: An expectancy‐value perspective. British Journal of Educational Psychology, 92(3), 1196-1214. https://doi.org/10.1111/bjep.12495
• Zheng, J. Q., Cheung, K. C., Sit, P. S., & Lam, C. C. (2024). Unraveling the relationship between ESCS and digital reading performance: A multilevel mediation analysis of ICT-related psychological needs. Education and Information Technologies, 29, 15067-15085. https://doi.org/10.1007/s10639-024-12458-9