Fen Bilgisi Öğretiminde Bilimsel Tutumların İşlevsel Önemi ve Bilimsel Tutum Ölçeğinin Türkçe'ye Uyarlanma Çalışması

Yıl 2006, Cilt: 19 Sayı: 2, 271 - 299, 01.08.2006

Murat Demirbaş , Rahmi Yağbasan

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Fen Bilgisi Öğretiminde Bilimsel Tutumların İşlevsel Önemi ve Bilimsel Tutum Ölçeğinin Türkçe'ye Uyarlanma Çalışması

Öz

Bu çalışmanın amacı, bilimsel tutumların fen bilgisi öğretimindeki
yerine değinerek, Moore ve Foy (1997) tarafından geliştirilen Bilimsel
Tutum Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması aşamasında, geçerlik ve güvenirlik
çalışmasını yapmak olarak belirlenmiştir. Böylelikle ölçeğin, fen bilgisi
öğretiminde bilimsel tutumlarla ilgili yapılacak çalışmalara, bir envanter
olarak kaynaklık etmesi düşünülmüştür. Özgün ölçek İngilizce olup, 6 farklı
alt ölçekten meydana gelmiş ve 40 maddeden oluşmuştur. Ölçek öncelikle,
Türkçe’ye çevrilmiş, ardından dil, içerik ve kapsam yönünden yeterliği için
uzman görüşüne sunulmuştur. Yapılan değerlendirme sonucunda, alt
ölçekteki başlıklar yeniden oluşturulmuştur. Ölçeğin uygulaması, ilköğretim
6.7. ve 8. sınıflarda bulunan toplam 300 öğrenci üzerinde gerçekleş-
tirilmiştir. Yapılan geçerlik ve güvenirlik analizleri sonucunda, ölçeğin
Cronbach Alfa güvenirlik katsayısı 0.76, Spearman Brown iki yarı test
korelasyonu ise 0.84 olarak bulunmuştur. Açıklanan değerler, ölçeğin
güvenirliği için yüksek değerler olarak belirlenmiş ve bilimsel tutumla ilgili
yapılacak çalışmalarda kullanılabileceğine yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bilimsel Tutum, Bilimsel Tutum Ölçeği, Fen Bilgisi Öğretimi.

Kaynakça

• Ajzen, I., Fisbein, M. Understanding Attitudes And Predicting Social Behavior. New Jersey: Englewood Cliffs, Prentice-Hall, 1980.
• Akbaş, O. Türk Milli Eğitim Sisteminin Duyuşsal Amaçlarının İlköğretim II. Kademedeki Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2004. Derecesinin Değerlendirilmesi.
• Bacanlı, H. Duyuşsal Davranış Eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 1999.
• Başaran, İ. E. Eğitim Psikolojisi. Ankara: Bilim Matbaası, 1978.
• Baykul, Y. İlkokul Beşinci Sınıftan Lise ve Dengi Okulların Son Sınıflarına Kadar Matematik ve Fen Derslerine Karşı Tutumda Görülen Değişmeler. ÖSYM Yayınları. Ankara, 1990.
• Bıkmaz, F. H. İlköğretim 4. ve 5. Sınıf Öğrencilerinin Fen Bilgisi Dersindeki Başarılarını Etkileyen Faktörler. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2001.
• Bilen, M. Kurumlarda İnsan İlişkilerinin Başarıya Etkisi. 2000 Yılında Türk Eğitim Örgütü ve Yönetimi Ulusal Sempozyumu, Ankara, 2001.
• Büyüköztürk, Ş. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: PegemA Yayıncılık, 2002.
• Byrne, M. S., Johnstone, A. H. Critical Thinking And Science Education. Studies In Higher Education, 1988: 25, (8), 325.
• Çilenti, K. Fen Bilgisi Öğretimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi, 1988.
• Demirbaş, M., Yağbasan, R. Fen Bilgisi Öğretiminde, Duyuşsal Giriş Özelliklerinin Değerlendirilmesinin İşlevi ve Öğretim Süreci İçinde, Öğretmen Uygulamalarının Analizi Üzerine Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 2004: 5, 2, 177-193.
• Dewey, J. Demokrasi ve Eğitim. (Çev. M. Salih Otoran). İstanbul: Başarı Yayınları, 1996.
• Freedman, M.P. Relationship Among Laboratory Instruction, Attitude Toward Science and Achievement in Science Knowledge. Journal of Research In Science Teaching, 1997: 34, 4, 343-357.
• Hamurcu, H. Fen Bilgisi Öğretiminde Etkili Tutumlar. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2002: 8, 144-152.
• Karasar, N. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2000.
• Kılıç, A. Duyuşsal Alan Özellikleri ve Bireye Kazandırılması. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2002: 8, 153-164.
• Koballa, R. T., Crawley E. F. The Influence of Attitude on Science Teaching and Learning. School Science And Mathematics, 1985: 85, 3, 222-232.
• Koballa, R. JR. Attitude and Related Concepts in Science Education. Science Education, 1988: 72, (2), 115-126.
• Moore, R. The Development Field Test and Validation of Scales to Assess Teachers’ Attitudes Toward Teaching Elemetary School Science. Science Education, 1973: 57, 271-278.
• Moore, W. R, Foy, R. The Scientific Attitude Inventory: A Revision(SAI II) Journal of Research in Science Teaching, 1997: 34, 4, 327-336.
• Oruç, M. İlköğretim Okulu II. Kademe Öğrencilerinin Fen Tutumları İle Fen Başarıları Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1993.
• Regis, A., Albertazzi, P. G., Roletto, E. Concept Maps In Chemistry Education. Journal of Chemistry Education, 1996: 73, (11), 1084-1088.
• Rennie, J.L., Punch, F. K. The Relationship Between Affect and Achievement in Science. Journal of Research in Science Teaching. 1991: 28, (2), 193-209.
• Safran, M. Değişik Öğretim Basamaklarında Tarih Dersine İlişkin Tutumlar Üzerine Bir Araştırma. 1993: Eğitim Dergisi, Ankara.
• Schibeci, R.A. Selecting Appropriate Attitudinal Objectives for School Science. Science Education, 1983: 67, (5), 595-603.
• Selçuk, Z. Eğitim Psikolojisi. Ankara: Pegem Yayıncılık, 1996.
• Selvi, K. Tutumların Ölçülmesi ve Program Değerlendirme. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1996: 6 (2), 39-53.
• Senemoğlu, N. Gelişim Öğrenme ve Öğretim, Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Gazi Kitabevi, 2001.
• Stephens, K.R. Factors Affecting Science Related Attitudes In Academically Talented Youth. Unpublished Doctoral Dissertation. The University Of Southern Mississippi, 1999.
• Şeker, H., Deniz, S., Görgen, İ. Öğretmen Yeterlikleri Ölçeği. Milli Eğitim Dergisi, 2004: 164, 105-118.
• Tekin, H. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Yargı Yayınları, 1996.
• Turgut, M.F. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Metotları. Ankara, 1997.
• Türkmen, L. Sınıf Öğretmenliği 1. Sınıf Öğrencilerinin Fen Bilimleri ve Fen Bilgisi Öğretimine Yönelik Tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2002: 23, 218-228.
• Ülgen, G. Eğitim Psikolojisi, Kavramlar, İlkeler, Yöntemler, Kuramlar ve Uygulamalar. Ankara: Kurtiş Matbaası, 1997.
• Weinburgh, M. Gender Differences In Student Attitudes Toward Science: A Meta Analysis of The Literature From 1970 to 1991. Journal of Research In Science Teaching, 1995: 32, 4, 387-398. EK-1: Bilimsel Tutum Ölçeği Maddeleri
• Kesinlikle Katılıyorum Katılıyorum Kararsı Katılmıyorum Kesinlikle
• Fen bilimleri çalışmaktan hoşlanırım.
• Bilmemiz gereken her şeye fen bilimleri ile ulaşılabilir.
• Yeni fikir üzerinde herkes uzlaşmadıkça, o fikri dinlemek faydasızdır.
• Bilim adamları daima etrafımızdaki olay ve nesnelerin daha
• iyi açıklamaları ile ilgilenirler.
• Eğer bir bilim adamı, bir fikrin doğru olduğunu söylüyorsa,
• diğer tüm bilim adamları buna inanacaktır.
• Fen bilimlerini sadece eğitim seviyesi yüksek bilim
• adamları anlayabilir.
• Bizler sorularımızın cevaplarını daima bir bilim adamına sorarak alabiliriz.
• İnsanların çoğu fen bilimlerini anlama yeteneğinden yoksundur.
• Elektronik ürünler, bilimin gerçekten değerli ürünlerinin örnekleridirler.
• Bilim adamları, kendi sorularına her zaman cevap bulamayabilirler.
• Bilim adamlarının bilimsel bir olay hakkında iyi bir
• açıklamaları varsa, o açıklamayı geliştirmeye gerek duymazlar.
• Çoğu insan fen bilimlerini anlayabilir.
• Bilimsel bilgiyi araştırma sıkıcı olabilir.
• Bilimsel çalışma benim için çok zor olabilir.
• Bilim adamları, bize doğada tam olarak neyin olup
• bittiğini anlatan kanunları keşfederler.
• Bilimsel fikirler değiştirilebilirler.
• Bilimsel sorular çevredeki olay ve nesneler gözlemlenerek cevaplandırılırlar.
• İyi bilim adamları, fikirlerini değiştirmeye isteklidirler.
• Bazı sorular, fen bilimleri tarafından cevaplandırılamaz.
• Bir bilim adamı yeni fikirler üretmek için, iyi bir hayal
• gücüne sahip olmalıdır.
• Fikirler bilimin en önemli sonuçlarıdırlar.
• Bilim adamı olmak istemiyorum.
• İnsanlar fen bilimlerini anlamak zorundadırlar, çünkü fen
• bilimleri onların hayatlarını etkilemektedir.
• Fen bilimlerinin en önemli amaçlarından birisi, yeni ilaçlar
• üretmek ve bu yolla hayat kurtarmaktır.
• Bilim adamları gözlemlediklerini rapor etmelidirler.
• Eğer bir bilim adamı bir soruyu cevaplayamıyorsa, bir
• diğer bilim adamı da cevaplayamaz.
• Bilimsel problemleri çözmek için, diğer bilim adamları ile çalışmak isterim.
• Fen bilimleri, olayların nasıl oluştuğunu açıklamaya çalışır.
• Her vatandaş fen bilimlerini anlamalıdır.
• Çok büyük keşifler yapamayabilirim, ama fen bilimleri ile
• uğraşmak eğlenceli olabilir.
• Fen bilimlerinin en önemli amaçlarından birisi, insanların
• daha iyi yaşamalarına yardım etmektir.
• Bilim adamları, birbirinin çalışmalarını
• eleştirmemelidirler.
• Duyular, bir bilim adamının sahip olduğu en önemli
• araçlardan birisidir.
• Bilim adamları hiç bir şeyin kesin olarak doğru olduğuna inanmazlar.
• Bilimsel kanunlar tüm muhtemel şüphelere rağmen kanıtlanmışlardır.
• Bilim adamı olmak isterim.
• Bilim adamlarının ailelerine veya eğlenceye ayıracak
• yeterli zamanları yoktur.
• Bilimsel çalışmalar sadece bilim adamları için faydalıdır.
• Bilim adamları çok fazla çalışmak zorundadır.
• Bir fen bilimleri laboratuarında çalışmak eğlenceli olabilir.
• The Functional Importance of Scientific Attitudes in Science Teaching
• and Adoptation of Scientific Attitude Scale Into Turkish