Analysis of Primary School Teachers' Environmental Literacy Levels Based on Different Variables

Yıl 2023, Cilt: 36 Sayı: 2, 733 - 759, 30.08.2023

Esin Güney , Mustafa Akıllı

https://doi.org/10.19171/uefad.1318538

Cited By: 1

Öz

The purpose of this research is to examine the environmental literacy levels of primary school teachers based on different variables. In this context, the sub-dimensions of environmental literacy, including knowledge, attitudes, behaviors, and affective tendencies, have been examined in relation to variables such as gender, professional seniority, school type, location of the school, and graduated faculty. A non-experimental comparative model has been used in the study. The research sample consisted of 579 primary school teachers who were working in educational institutions affiliated with the Ministry of National Education in Şanlıurfa province. To collect the data, the study utilized the following measurement tools: environmental knowledge test, attitude scale towards environmental issues, behavior scale related to the environment, and affective tendencies scale towards the environment. The data obtained from the scales used in the research were analyzed using the SPSS statistical software package. In cases where the data did not display normal distribution, Mann-Whitney U test was used for analyzing gender-related variables, while Kruskal-Wallis tests were employed for analyzing other variables. In cases where the obtained data exhibited a normal or near-normal distribution, independent samples t-test was used to determine if gender had any significant effect. Additionally, one-way analysis of variance (ANOVA) was applied to examine whether there were any significant effects of other variables. According to the results, significant differences were found in the knowledge and affective tendencies sub-dimensions based on gender, professional seniority, and school type. However, no significant differences were found in the attitude and behavior sub-dimensions. According to the findings, significant differences were identified in the knowledge and behavior sub-dimensions based on the location of the school. However, no significant differences were found in the attitude and affective tendencies sub-dimensions. There was no significant difference in any sub-dimension for the graduated faculty variable.

Anahtar Kelimeler

Environmental knowledge, Environmental behavior, Environmental literacy, Environmental attitude, Affective disposition towards the environment, Primary school teacher

Sınıf Öğretmenlerinin Çevre Okuryazarlık Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi

Öz

Bu araştırmada sınıf öğretmenlerinin çevre okuryazarlık düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda çevre okuryazarlık alt boyutlarından bilgi, tutum, davranış ve duyuşsal eğilim; cinsiyet, mesleki kıdem, görev yapılan okul tipi, görev yapılan yerleşim yeri ve mezun olunan fakülte değişkenlerine göre incelenmiştir. Çalışmada deneysel olmayan karşılaştırmalı model kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Şanlıurfa ilinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı kurumlarda görev yapmakta olan 579 sınıf öğretmeni oluşturmuştur. Verileri toplamak amacıyla çevre bilgi testi, çevre davranış ölçeği, çevreye yönelik duyuşsal eğilimler ölçeği ve çevre sorunlarına yönelik tutum ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan ölçeklerden elde edilen veriler SPSS paket programı kullanılarak çözümlenmiştir. Analiz sonucunda normal dağılım göstermediği durumlarda, cinsiyet ile ilgili yapılan analizlerde Mann-Whitney U testi, diğer değişkenler için de Kruskal Wallis testleri kullanılmıştır. Elde edilen verilerin normal ya da normale yakın dağılım gösterdiği durumlarda ise cinsiyetin herhangi bir etkiye sahip olup olmadığının belirlenmesinde bağımsız gruplar t-testi, diğer değişkenlerin herhangi bir etkisinin bulunup bulunmadığıyla ilgili de tek yönlü varyans analizi (One Way ANOVA) uygulanmıştır. Cinsiyet, mesleki kıdem ve görev yapılan okul tipine göre bilgi ve duyuşsal eğilim alt boyutlarında anlamlı farklılık varken tutum ve davranış alt boyutları için anlamlı farklılık bulunamamıştır. Görev yapılan yerleşim yerine göre bilgi ve davranış alt boyutlarında anlamlı farklılık tespit edilmiş fakat tutum ve duyuşsal eğilim için anlamlı fark bulunamamıştır. Mezun olunan fakülte değişkeni için hiçbir alt boyutta anlamlı farklılık tespit edilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Çevre bilgisi, Çevresel davranış, Çevre okuryazarlığı, Çevresel tutum, Çevreye yönelik duyuşsal eğilim, Sınıf öğretmeni

Kaynakça

• Abdullahi, İ.K (2014). Investigation of students’ knowledge and perceptions about environmental problems and management in Nigeria: a case study of Kano state (Yayın No. 368076) [Yüksek Lisans Tezi, Fatih Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Akıllı, M. & Genç, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin çevre okuryazarlığı alt boyutlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 5(2), 81-97. https://doi.org/10.19126/suje.87773
• Aksoy, B. & Karatekin, K. (2013). Farklı programlardaki lisans öğrencilerinin çevreye yönelik duyuşsal eğilimleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15(3), 23-36.
• Aksu, Y. (2009). Fen ve teknoloji ile sınıf öğretmenlerinin çevre sorunlarına yönelik tutumlarının belirlenmesi (Burdur ili örneği) (Yayın No. 256146) [Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Al-Dajeh, H. (2012). Assessing environmental literacy of pre-vocational education teachers in Jordan. College Student Journal, 46(3), 492-507.
• Altınöz, N. (2010). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeyleri (Yayın No. 274704) [Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Atasoy, E. (2005). Çevre için eğitim: İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir çalışma (Yayın No. 188673) [Doktora tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Atasoy, E. & Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan çalışması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105-122.
• Aydemir, Y. (2022). Öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeyleri ve çevreye yönelik görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi). YÖK. https://tez.yok.gov
• Bilim, İ. (2012). Sürdürülebilir çevre açısından eğitim fakültesi öğrencilerinin çevre okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi (Yayın No. 330235) [Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Buhan, B. (2006). Okul öncesinde görev yapan öğretmenlerin çevre bilinci ve bu okullardaki çevre eğitiminin araştırılması (Yayın No. 191635) [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, E.A., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri (29. baskı). Pegem Akademi.
• Cansaran, A. & Yıldırım, C. (2021). Çevre eğitimi ile başlıca terimler ve kavramlar. O. Bozkurt (Ed.), Çevre eğitimi (ss. 1-15). Pegem Akademi.
• Cheng, I.N.Y. & So, W.W.M. (2015). Teachers’ environmental literacy and teaching – stories of three Hong Kong primary school teachers. International Research in Geographical and Environmental Education, 24(1), 58-79. https://doi.org/10.1080/10382046.2014.967111
• Cutter, A. & Smith, R. (2001). Gauging primary school teachers’ environmental literacy: an issue of ‘priority’. Asia Pacific Education Review, 2(2), 45-60. https://doi.org/10.1007/bf03026290
• Deniş, H. & Genç, H. (2007). Çevre bilimi dersi alan ve almayan sınıf öğretmenliği öğrencilerinin çevreye ilişkin tutumları ve çevre bilimi dersindeki başarılarının karşılaştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (13), 20-26.
• Derman, A. & Hacıeminoğlu, E. (2017). Sürdürülebilir gelişme için eğitim bağlamında sınıf öğretmenlerinin çevre okuryazarlığı düzeyleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2), 81-103.
• Digby, C.L.B. (2010). An examination of the impact of non-formal and informal learning on adult environmental knowledge, attitudes and behaviors [Unpublished Doctoral Dissertation]. Unıversıty of Minnesota, Minnesota.
• Disinger, J.F. & Roth, C.E. (1992). Environmental literacy: Its roots, evolution and directions in the 1990s.
• Erbasan, Ö. (2018). Öğretmenlerin çevre okuryazarlıklarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayın No. 509630) [Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Erdoğan, K. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin çevre eğitimi konusundaki görüşleri ve yeterlilikleri (Yayın No. 429364) [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Eroğlu, A. (2006). Çok değişkenli istatistiklerin varsayımları. Ş. Kalaycı (Ed.), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (ss. 212). Asil Yayıncılık.
• Erol, G.H. & Gezer, K. (2006). Sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarına çevreye ve çevre sorunlarına yönelik tutumları. International Journal of Environmental and Science Education, 1(1), 65-77.
• Erten Kozlu, S. (2019). İlköğretim bölümü öğretmen adaylarının aldıkları programlara bağlı olarak çevre okuryazarlıkları bakımından karşılaştırılması (Yayın No. 584034) [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Erten, S. (2005). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 91-100.
• Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır? Çevre ve İnsan Dergisi, (65-66), 1-13.
• Gayford, C. G. (2002). Environmental literacy: towards a shared understanding for science teachers. Research in Science & Technological Education, 20(1), 99-110. https://doi.org/10.1080/02635140220130957
• Genç, M. & Akıllı, M. (2016). Modeling the relationships between subdimensions of environmental literacy. Applied Environmental Education & Communication, 15(1), 58-74. https://doi.org/10.1080/1533015X.2016.1141724
• Genç, M. & Genç, T. (2013). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının belirlenmesi. Asya Öğretim Dergisi, 1(1), 9-19.
• Goldman, D., Yavetz, B. & Pe’er, S. (2006). Environmental literacy teacher training in Israel: environmental behavior of new students. The Journal of Environmental Education, 38(1), 3-22. http://dx.doi.org/10.3200/JOEE.38.1.3-22
• Haftacı, V. & Soylu, K. (2007). Çevre kirlenmesi ve çevre koruma bağlamında çevre muhasebesinin önemi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (33), 102-120.
• Hastürk, G. (2022). Sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik kimlikleri ile çevre okuryazarlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi). YÖK. https://tez.yok.gov
• Karatekin, K. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi (Yayın No. 288404) [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Kaya Durna, D. (2016). İlköğretim okullarında görev yapan sınıf öğretmenlerinin çevre bilinci ve bu okullardaki çevre eğitimi (Yayın No. 480292) [Yüksek Lisans Tezi, Amasya Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Kayan, A. (2018). Kentleşme sorunları kapsamında Şanlıurfa’nın çevre sorunları ve çözüm önerileri. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(32), 299-328.
• Kışoğlu, M. (2009). Öğrenci merkezli öğretimin öğretmen adaylarının çevre okuryazarlığı düzeyine etkisinin araştırılması (Yayın No. 238095) [Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Kışoğlu, M., Gürbüz, H., Sülün, A., Alaş, A. & Erkol, M. (2010). Environmental literacy and evaluation of studies conducted on environmental literacy on Turkey. International Online Journal of Educational Sciences, 2(3), 772-791.
• Kibert, N. C. (2000). An analysis of the correlations between the attitude, behavior, and knowledge components of environmental literacy in undergraduate university students,[electronic resource] (Master's thesis, University of Florida).
• Larijani, M. (2010). Assessment of environmental awareness among higher primary school teachers. Journal of Human Ecology, 31(2), 121-124. https://doi.org/10.1080/09709274.2010.11906302
• Liu, S.Y., Yeh, S.C., Liang, S.W., Fang, W.T., & Tsai, H.M. (2015). A national investigation of teachers’ environmental literacy as a reference for promoting environmental education in Taiwan. The Journal of Environmental Education, 46(2), 114-132. https://doi.org/10.1080/00958964.2014.999742
• Malkoç, H. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarının ve bilişsel farkındalık becerilerinin incelenmesi (Yayın No. 290607) [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• McMillan, J.H., & Schumacher S. (2006). Research in education: Evidence based inquiry (6 th Edition). Allyn and Bacon.
• Morrene, M., Mancl, K. & Carr, K. (2001). Development of a metric to test group differences in ecological knowledge as one component of environmental literacy. The Journal of Environmental Education, 32(4), 33-42. http://dx.doi.org/10.1080/00958960109598661
• Moseley, C. (2000). Teaching for environmental literacy. The Clearing House: A Jaurnal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 74(1), 23-24.https://doi.org/10.1080/00098655.2000.11478633
• Murdoch, M. (2012). Environmental literacy of seventh-day adventist teachers in the parochial schools of the florida conference of seventh-day adventists. The Journal of Applied Christian Leadership, 6(2), 69-87.
• Murphy, T.P. (2002). Minnesota report card on environmental literacy: a benchmark survey of adult environmental knowledge, attitudes and behavior. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED474505.pdf’den alınmıştır.
• Murphy, T. P. & Olson, A. M. (2008). The third minnesota report card on environmental literacy: a survey of adult environmental knowledge, attitudes and behavior. Minnesota Pollution Control Agency.
• O'Brien, S. R. M. (2007). Indications of environmental literacy: using a new survey instrument to measure awareness, knowledge, and attitudes of university-aged students [Unpublished Master's thesis, Iowa State University].
• Owens, M. A. (2000). The environmental literacy of urban middle school teachers [Doctoral dissertation, Emory University].
• Özdemir, O. (2017). Sürdürülebilir okuryazarlık ve çevre eğitimi. Pegem Akademi.
• Özgün, B.B. (2018). Öğretmen adaylarının eko-okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi (Yayın No. 531667) [Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Özgürler, S. (2014). Öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeyleri ile ekolojik ayak izlerinin incelenmesi (Yayın No. 380580) [Yüksek Lisans Tezi, Amasya Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Palta, Ç., Gönülal, E., & Çarkacı, D.A. (2013). Sürdürülebilir arazi yönetimi: Karapınar örneği. Ulusal Kop Bölgesel Kalkınma Sempozyumu, 209-213.
• Sakçı, G. (2022). Sınıf öğretmenlerinin çevre sorunlarına ilişkin tutumlarının ve çevresel duyarlılıklarının incelenmesi (Yayın No. 658056) [Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Sarıbaş, D., Tekgöz, G. & Ertepınar, H. (2013). The relationship between environmental literacy and self-efficacy beliefs toward environmental education. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 3664-3668. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.01.820
• Selvi, M. (2007). Biyoloji öğretmeni adaylarının çevre kavramları ile ilgili algılamalarının değerlendirilmesi (Yayın No. 207130) [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Sever, R. & Yalçıkaya, E. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının çevresel tutumlarının incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, (26), 1-15.
• Sezer Başaran, E. (2022). Eğitim araştırmalarında istatistik. M. Akıllı (Ed.), Eğitimde araştırma yöntemleri ve proje hazırlama (ss. 157-229). Vizetek.
• Shobeiri, S.M., Omidvar, B. & Prahallada, N.N. (2006). Influence of gender and type of school on environmental attitude of teachers in Iran and India. International Journal of Environmental Science&Technology, 3(4), 351-357.
• Swanepoel, C. H., Loubser, C. P., & Chacko, C. P. C. (2002). Measuring the environmental literacy of teachers. South African Journal of Education, 22(4), 282-285.
• Şahinpınar, D. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin çevre eğitimi konusundaki görüşleri ve yeterlilikleri (Yayın No. 533694) [Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Şerenli, E. (2010). Geleceğin çevre eğitimcilerinin çevre okuryazarlık bileşenlerine sahip olma düzeylerinin belirlenmesi (Muğla Üniversitesi örneği) (Yayın No. 274874) [Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Tombul, F. (2006). Türkiye’de çevre eğitimine verilen önem (Yayın No. 186051) [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Trudi L. Volk & Mcbeth W. (2001). Environmental literacy in the United States, H. R. Hungerford, W. J. Bluhm, T. L. Volk, J. M. Ramsey (Editors) In Essential readings environmental education (pp. 73-86). Stipes Publishing L.L.C.
• Türkeli, Ö. (2022). Öğretmen adaylarının çevre okuryazarlığı kavramına ilişkin tutum ve davranışlarının incelenmesi (Yayın No. 729809) [Yüksek Lisans Tezi, Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Uyar, A. & Temiz A. (2019). Sınıf öğretmenlerinin çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(66), 954-961.
• Uzun, N. & Sağlam, N. (2006). Ortaöğretim öğrencileri için çevresel tutum ölçeği geliştirme ve geçerliliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2006(30), 240-250.
• Ünlü, E. (2016). Öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık farkındalık düzeylerinin incelenmesi (Yayın No. 421617) [Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov
• Yıldız, K., Sipahioğlu, Ş. & Yılmaz, M. (2000). Çevre bilimi. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Yiğit, S. (2023). Öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayın No. 806663) (Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi). YÖK. https://tez.yok.gov
• Yüksel, S. & Tokay, S. (2004). Çevre ve insan. Milli Eğitim Yayınları: 3842.
• Zak, K. M. & Munson, B. H. (2008). An exploratory study of elementary preservice teachers’ understanding of ecology using concept maps. Journal of Environmental Education, 39(3), 32-46. 10.3200/JOEE.39.3.32-46
• Williams, D. R. (2017). An assessment of environmental literacy among Oklahoma public high school students and the factors affecting students’ environmental literacy. Master's Thesis, Harvard University, Cambridge.