Semiotic Analysis of Classical Arabic Linguists’ Definitions Regarding the Concept of Lying

Yıl 2021, Cilt: 30 Sayı: 2, 497 - 515, 27.12.2021

Şeyma Gülsüm Önder Galip Yavuz

https://doi.org/10.51447/uluifd.938372

Cited By: 1

Öz

The definition of the lying is controversial among Arabic linguists. This discussion takes place around three groups. The majority, representing the first group, thinks that the lying is utterances contrary to the reality, while Naẓẓām (d. 231/845) and his followers in the second group argue that the lying is utterances contrary to the faith of the informant. The third and final group formed by al-Jāhiẓ (d. 255/869) and those who followed him combines the opinion of the majority and Naẓẓām, believes that the lying is utterances that is not agreed with the reality and is contrary to the faith of the informant. In this article, these opinions are firstly subjected to semiotic analysis, and then it is discussed whether they fully carry the nature of the concept of the lying. C. S. Peirce (1839-1914), who handles abstract concepts as signs by examining linguistic and non-linguistic signs, has developed an analysis method that takes into account the semiotic elements such as the object they point to, the types of interpretant and the ground. Peirce’s semiotics will be preferred in practice because it is more suitable for concept analysis and gives the terms of semiotics. In this study, a short information about Peirce semiotics is conveyed in the introduction, and then the definitions brought by Arabic linguists to the lying will be given in the first chapter. In the second chapter, the question of how sufficient the linguists’ definitions of lying are to carry out the essence of the concept will be answered by subjecting the definition of lying to semiotic analysis.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Literature, Semiotics, Lying, Analysis of Concept, Charles Sanders Peirce, Naẓẓām, al-Jāhiẓ

Klasik Dönem Arap Dilcilerinin Yalan Kavramına İlişkin Tanımlarının Semiyotik Analizi

Öz

Arap dilcileri arasında yalan kavramının tanımı tartışmalıdır. Bu tartışma, üç grup etra-fında cereyan eder. İlk grubu temsil eden cumhûr, yalanın realiteye aykırı haber olduğunu düşünürken ikinci grupta yer alan Nazzâm (ö. 231/845) ve takipçileri, yalanın muhbirin inancına aykırı haber olduğunu savunur. Câhiz (ö. 255/869) ve onu takip edenlerin oluşturduğu son grup ise cumhûr ve Nazzâm’ın görüşünü birleştirerek yalanın hem realite ile örtüşmeyen hem de haber verenin inancına aykırı bildiri olduğu kanaatini taşımaktadır. Bu makalede, yukarıda bahsi geçen üç farklı görüş, öncelikle semiyotik analize tâbi tutul-muş, ardından bunların yalan kavramının mahiyetini tam olarak taşıyıp taşımadıkları tartışılmıştır. Semiyotiğin kurucusu olarak kabul edilen, dil içi ve dil dışı göstergeleri inceleyerek, soyut kavramları birer gösterge olarak ele alan Charles Sanders Peirce (1839-1914), ayrı ayrı işaret ettikleri nesne, yorumlayan türleri ve kullanıldıkları zemin (bağlam) unsurlarını dikkate alarak bir analiz metodu geliştirmiştir. Bu bağlamda, kavram analizine daha uygun olması ve semiyotiğin terimlerini detaylı olarak vermesi nedeniyle Peirce’ün gösterge teorisi, bilimsel bir tahlil metodu olarak tercih edilmiştir. Buna göre çalışmada öncelikle Peirce semiyotiğine dair girişte kısa bir bilgi aktarıldıktan sonra birinci başlıkta Arap dilcilerinin yalan kavramına getirdiği tanımlar verilecektir. Ardından ikinci başlıkta dilcilerin yalan tanımları, semiyotik analize tabi tutularak yalan kavramının mahiyetini taşımada yeterli olup olmadıkları sorusuna cevap aranacaktır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagati, Semiyotik, Yalan (Kizb), Kavram Analizi, Charles Sanders Peirce, Nazzâm, Câhiz

Kaynakça

• Cengiz, Mehdi. Dilde Kesinlik Sorunu. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2021.
• Cürcânî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Ali Seyyid Şerîf. Hâşiye ʿale’l-Mutavvel: Şerhu Telhîsi’l-Miftâhi’l-ʿulûm fi ʿulûmi’l-Belâga. thk. Raşîd Aʿradî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1390/1971.
• Çelebi İlyas, “Nazzâm”. Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/466-469. Ankara: TDV Yayınları, 1999.
• Çitil, Ahmet Ayhan. “Darwin’in Evrim Kuramından Pragmatizme: Peirce ve Dewey”. Çağdaş Felsefe-I. ed. Semiha Akıncı. 2-26. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını, 2012.
• Fahreddin er-Râzî, Ebû Abdullah (Ebü’l-Fazl) Muhammed b. Ömer b. Hüseyn. Mefâtîḥu’l-ġayb = et-Tefsîru’l-kebîr. Beyrut: Darü’l-Fikr, 1981.
• Frederick Copleston, S. J.. A History of Philosophy: Modern Philosophy: Empiricism, Idealism, and Pragmatism in Britain and America. New York: Image Books, 1994.
• Güdekli, Hayrettin Nebi. “Nazzâm”. İslam Düşünce Atlası-I. ed. İbrahim Halil Üçer. 1/182-185. İstanbul: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 3. Basım, 2019.
• Irmak, Mustafa. Haber ve İnşâ: Klasik Dilbiliminde Bildirim ve Talep İfadeleri. İstanbul: İSAM Yayınları, 2017.
• Kefevî, Ebü’l-Bekâ. Külliyyâtü Ebi’l-Beḳāʾ. thk. Muhammed Muhammed Tâmir - Enes eş-Şâmî. Kâhire: Dârü’l-Hadîs, 1435/2014.
• Kur’ân Yolu. Erişim 15 Temmuz 2021. https://kuran.diyanet.gov.tr
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkī. Kahire: y.y., 1374-75/1955-56.
• Peirce, Charles Sanders. The Collected Papers of Charles Sanders Peirce. ed. John Deely. PDF: Cambridge: Harvard University, 1994.
• Rifat, Mehmet. Açıklamalı Göstergebilim Sözlüğü. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2013.
• Rifat, Mehmet. XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları: Tarihçe ve Eleştirel Düşünceler. 2 Cilt. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 4. Basım, 2013.
• Sekkâkî, Ebû Yaʿkūb. Miftâhu’l-Ulûm: Belâgat. çev. Zekeriya Çelik. İstanbul : Litera Yayıncılık, 2017.
• Teftâzânî, Saʿdeddin Mesʿûd b. Ömer b. Abdullah. el-Mutavvel: Belâgat İlimleri: Meânî. çev. Zekeriya Çelik. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2019.
• Tehânevî, Muhammed Aʿlâ b. Ali el-Fârûkī. Keşşâfü ıṣṭılâḥâti’l-fünûn ve’l-ʿulûm. thk. Ali Dahrûc. 2 Cilt. Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1416/1996.
• Yaylagül, Özen. Göstergebilim ve Dilbilim. Ankara: Hece Yayınları, 2015.