Farklı Yetiştirme Koşullarının Tritikale Genotiplerinin Bazı Kalite Parametrelerine Etkilerinin Belirlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 2, 32 - 39, 11.07.2024

Berat Demir , Mehmet Şahin , Aysun Göçmen Akçacık , Seydi Aydoğan , Sümeyra Hamzaoğlu , Sadi Gür , Çiğdem Mecitoğlu Güçbilmez , Emel Ozer

Öz

Bu çalışma 2017-2018 yetiştirme döneminde Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Merkez lokasyonundaki bölge verim kademesinde sulu ve kuru koşullarda yetiştirilen bazı tritikale genotiplerinin kalite performanslarının belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Denemede 22 hat ve 3 standart çeşit (Tatlıcak 97, Alperbey, Özer) yer almıştır. Seçilen hatlarda deneme ortalamaları sırasıyla; bin tane ağırlığı 38.42 g, hektolitre ağırlığı 72.82 kg, protein oranı %12.34, sedimantasyon değeri 16.60 ml, selüloz oranı %3.31 olarak tespit edilmiştir. Her iki koşulda da seçilen hatlara ait bin tane ve hektolitre ağırlığı ortalamaları, standart çeşitlerden yüksek bulunmuştur. Bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oranı ve sedimantasyon değeri sulu koşullarda kuru koşullara oranla daha yüksek sonuçlar vermiştir. Standartlar içerisinde Özer kuru koşullarda en yüksek protein oranı (%13.25) ve sedimantasyon (17.5 ml) değerine sahip olurken, Alperbey çeşidi sulu koşullarda en yüksek bin tane (37.88 g) ve hektolitre ağırlığına (73.25 kg) sahip olmuştur. Varyans analizi sonuçlarına göre bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, sedimantasyon, protein ve selüloz oranları üzerinde genotipin p<0.01 düzeyinde önemli olduğu, selüloz oranı üzerinde koşulun önemsiz olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

tritikale, bin tane, sedimantasyon, selüloz, kalite

Destekleyen Kurum

TAGEM

Proje Numarası

TAGEM/TBAD/16/A12/P08/001

Kaynakça

• Akgün, İ., Kaya, M., Altındal, D. (2007). Isparta ekolojik koşullarında bazı tritikale hat/çeşitlerinin verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Akdeniz University Journal of the Faculty of Agriculture, 20(2), 171-182.
• Alp, A. (2009). Diyarbakır kuru koşullarında bazı tescilli tritikale (X Triticosecale Wittmack) çeşitlerinin tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 19(2), 61-70.
• Anonymous, (2000). Approved Methods of American Association of Cereal Chemists. 10th ed.
• Anonymous, (2014). JMP-11. JSL Syntax Reference. SAS Institute. ISBN:978-1-62959-560-3.
• Aydoğan, S., Şahin, M., Akçacık, A. G., Demir, B., Hamzaoğlu, S., Özer, E. (2021). Tritikale ıslah materyalinin bazı kalite özellikleri açısından değerlendirilmesi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 10(1), 29-39.
• Barutcular, C., Yildirim, M., Koc, M., Dizlek, H., Akinci, C., EL Sabagh, A., Saneoka, H., Ueda, A., Islam, M S., Toptas, I.,Albayrak, O., Tanrikulu, A. (2016). Quality traits performance of bread wheat genotypes under drought and heat stress conditions. Fresenius Environmental Bulletin, 25(10),1-7
• Boru, K. (2020). Bazı ileri kademe tritikale hatlarının Bursa ekolojik koşullarında verim ve kalite yönünden araştırılması, Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Yüksek lisans tezi, 45 sf.
• Çengel, A. (2001). Ankara koşullarında yetiştirilen bazı triticale hatlarının verim ve verim öğelerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Ankara.
• Çifçi, E. A., Kınabaş, S., Yelbey, S., Yağdı, K.. (2010). Bazı tritikale hatlarının kalite özellikleri ve ekmek yapımında kullanılma olanaklarının araştırılması. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 24, 93-102.
• Çiftçi, İ., Yenice, E., Eleroğlu, E., (2003), Use of Triticale alone and combination with wheat or maize: effect of diet type and enzyme supplementation on hen performance, egg quality, organ weights, intestinal viscosity and digestive system characteristics. Animal Feed Science and Technology, 105,149-161.
• Doğan, Y., Kendal, E. (2012). Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. GOÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 29 (1), 113-121.
• Duğan, S. (2010). Tritikalenin farklı toprak koşullarına uyum yeteneğinin belirlenmesi ve diğer serin iklim tahılları ile verim ve kalite yönünden karşılaştırılması. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 158 Sf.
• Elgün, A., Ertugay, Z., Certel, M., Kotancılar, H.G. (2002) Tahıl ve ürünlerinde analitik kalite kontrolü ve laboratuvar uygulama klavuzu. Atatürk Üniversitesi Yayın no: 867, Ders kitapları serisi No: 82, Erzurum Elgün, A., Türker,S., Bilgiçli, N. (2014). Tahıl ve ürünlerinde analitik kalite kontrolü. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Gıda Mühendisliği. Konya.
• Esposito, F., Arlotti, G., Bonifati, A.M., Napolitano, A., Vitale, D. And Fogliano, V. (2005). Antioxidant activity and dietary fibre ın durum wheat bran by-products. Food Research International, 38, 1167-1173.
• Erekul, O., Köhn, W. (2006). Effect of weather and soil conditions on yield components and bread-making quality of winter wheat (Triticum aestivumL.) and winter triticale (Triticosecale Wittm.) varietes in north-east Germany, J. Agron. Crop Sci., 192(6), 452.
• Ferrero, C., (2016). Hydrocolloids in wheat breadmaking: A concise review. Food Hydrocolloids, 68, 15-22. Fras, A., Golebiewski, D., Golebiewska, K., Mankowski, D. R., Gzowska, M., Boros, D., (2018). Triticale-oat bread as a new product rich in bioactive and nutrient components. Journal of Cereal Science, 82, 146-156.
• Geren, H., Geren, H., Soya, H., Ünsal, R., Kavut, Y.T., Sevim, Ġ., Avcıoğlu, R. (2012). Menemen koşullarında yetiştirilen bazı tritikale çeşitlerinin tane verimi ve diğer verim özellikleri üzerinde araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2, 195-200.
• Gıl Z., Narkıewıcz-Jodko M. (1997).Milling and baking quality of spring and winter triticale in relation to nitrogen fertilization and forecrop, Biul. Inst. Hod. Aklim. Rośl. 201, 133.
• Jones, J.M. (2007). Whole grain and dietary fiber continue to win honor ın preventing various diseases. Cereal Foods World 52(5), 286-288.
• Kindred, D. R., Verhoeven, T. M., Weightman, R. M., Swanston, J. S., Agu, R. C., Brosnan, J. M., Sylvester-Bradley, R. (2008). Effects of variety and fertiliser nitrogen on alcohol yield, grain yield, starch and protein content, and protein composition of winter wheat. Journal of Cereal Science, 48(1), 46–57. https://doi.org/10.1016/j.jcs.2007.07.010
• Knapowski, T., Ralcewicz, M., Barczak, B., Kozera, W. (2009). Effect of nitrogen and zinc fertilizing on bread-making quality of spring triticale cultivated in noteć valley. Polish Journal of Environmental Studies, 18(2).
• Kutlu, İ. (2008). Sulu ve kuru kosullara uygun tritikale genotiplerinde tarımsal özelliklerin belirlenmesi. Eskisehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitkisel Üretim Anabilim Dalı, Yüksek lisans tezi, 99 sf.
• Kutlu, İ., Kınacı, G. (2011). Sulu ve kuru koşullara uygun tritikale genotiplerinde tarımsal özelliklerin belirlenmesi. Anadolu Unıversıty Journal Of Scıence And Technology C Life Sciences and Biotechnology, 1 : 71-82
• Mut, Z., N. Aydın, H. Özcan, Bayramoğlu, H. O. (2005). Orta Karadeniz Bölgesi’nde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. GOP Üniversitesi Zir. Fak. Dergisi, 22 (2), 85-93.
• Mut, Z., Albayrak, S., Töngel, Ö. (2006). Tritikale hatlarının tane verimi ve bazı özelliklerinin belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi. 12(1), 65-64.
• Özer, E., Taner, S., Akçacık, A. G. (2010). Konya şartlarında Tritikale’nin (Triticosecale Witt.) yeşil ot potansiyeli ile bazı tarımsal özellikleri. Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü. Bitkisel Araştırma Dergisi, 1, 17-22.
• Pycia, K., Jaworska, G., Telega, J., Sudol, I., Kuzniar, P. (2018). Effect of adding potato maltodextrins on baking properties of triticale flour and quality of bread. LWT - Food Science and Technology, 96, 199-204.
• Sakin, M. A., Naneli, İ., İsmailoğlu, A. Y., Dirik, K. Ö. (2017). Tokat Kazova koşullarında bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin kuru ve sulu şartlarda verim ile kalite özelliklerinin belirlenmesi. Journal of Agricultural Faculty of Gaziosmanpaşa University (JAFAG), 34(Ek Sayı), 87-96.
• Schuler, S. F., Bacon, R. K., Finney, P. L., Gbur, E. E. (1995). Relationship of test weight and kernel properties to milling and baking quality in soft red winter wheat. Crop Science, 35(4), 949–953. https://doi. org/10.2135/cropsci1995.0011183X003500040001x Sertakan, S. G., 2006. Bisküvi ve kraker üretiminde tritikale ununun kullanım olanakları. Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Shipak, G.V., Tsupko, Yu V, Shipak, V.G., (2013). Bread-making qualities ofthe cultivars of winter hexaploid Triticale. Russ. Agric. Sci. 1,3-8.
• Swanston, J. S., Smith, P. L., Gillespie, T. L., Brosnan, J. M., Bringhurst, T. A., Agu, R. C. (2007). Associations between grain characteristics and alcohol yield among soft wheat varieties. Journal of the Science of Food and Agriculture, 87(4), 676–683. https://doi.org/10.1002/ jsfa.2767
• Tan, M., Serin, Y. (2013). Kaba Yem Olarak Kullanılan Tahılların Besleme Değerine Yaklaşımlar. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 28(1).
• Ünay, E., Yaman, S., Karakaş, V. (2008). Ruminantlarda selülozun sindirimi (Derleme). Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 48(2), 93-99.
• Vansoest,P.J.,Robertson,J.B.,Lewis,B.A. (1991). Method for Dietary Fiber,Neutral Detergent Fiber, and Nostarch Polysaccharides in Relation to Animal Nutrition. J. Dairy Sci.,74,3583-3597.
• Zecevic, V., Knezevic, D., Boskovic, J., Milenkovic, S. (2010) Effect of nitrogen and ecological factors on quality of winter triticale cultivars. Genetika 42(3), 465-474.