Hakem Rehberi

TÜBA-HER Dergisi, akademik yayıncılıkta bilimsel objektiflik, titizlik ve etik değerlere bağlı kalınarak yürütülen hakemlik sürecine büyük önem verir. Hakemler, derginin bilimsel niteliğini ve güvenilirliğini koruyan temel aktörlerdir. Bu rehber, dergiye katkı sunacak hakemler için temel ilkeleri ve iyi uygulamaları özetlemektedir. Dergi, tüm hakemlerden COPE (Committee on Publication Ethics) tarafından belirlenen etik ilkeleri benimsemelerini bekler.

Dergiye gönderilen tüm makaleler çift kör hakemlik (double-blind peer review) sürecine tabi tutulur. Yazar(lar) ve hakemler birbirlerinin kimliğini bilmez. Her makale, ilgili alanda en az iki bağımsız uzman tarafından değerlendirilerek tarafsızlık sağlanır.

Çıkar çatışmalarını önlemek amacıyla, Yayın Kurulu üyelerinin gönderdiği makaleler dış editörler tarafından yürütülür. Bu editörler, nitelikleri ve hakemlik tecrübesi esas alınarak seçilir. Tüm hakemler ve dış editörler için gizlilik esas alınır. Çıkar çatışmaları açıkça bildirilmelidir.

İlk aşamada, gönderilen çalışmalar Editör Kurulu tarafından teknik ön incelemeye alınır. Derginin biçimsel ve gönderim kurallarına uygunluğu denetlenir. Uygun olmayan çalışmalar, teknik düzenleme yapılması talebiyle yazar(lar)a iade edilir. Dergiye gönderilen tüm makaleler hakem değerlendirme ve yayın süreçleri boyunca başta intihal tespit yazılımları (CrossCheck tarafından iThenticate) olmak üzere çeşitli kontrollere tabi tutulur. Benzerlik raporu referanslar (kaynaklar) hariç %20 sınırını aştığı durumda makale yazar(lar)a tekrar iletilir. Hakemler, değerlendirmeleri için kendilerine gönderilen makalelerde intihal fark ettiklerinde editörlere bilgi vermekle sorumludur.

Ön değerlendirmeyi geçen makaleler Baş Editör tarafından derginin kapsamı ve kalite standartlarına göre değerlendirilir. Uygun görülmeyen çalışmalar bu aşamada reddedilebilir.

Uygun bulunan çalışmalar alan editörlerine yönlendirilir. Bu editörler, uygun hakemleri seçmekle yükümlüdür. Alan editörleri, makaleyi reddedebilir, hakem değerlendirmesine gönderebilir veya değerlendirme öncesi revizyon talep edebilir.

Hakem görüşleri toplanarak alan editörleri tarafından değerlendirilir ve öneriler Baş Editöre sunulur. Gerekli durumlarda, revize edilen makaleler aynı hakemlere tekrar gönderilerek nihai kararın verilmesi sağlanır.

Tüm kararların verilmesinde nihai yetki Baş Editöre aittir.

Gecikmeler yaşanması halinde yazar(lar) bilgilendirilir ve çalışmalarını geri çekme hakkı tanınır. Editörler, mevcut kaynaklar dahilinde sürecin zamanında ve etkin yürütülmesi için azami çaba gösterir. Yayına uygun görülen makaleler için hızlı bir değerlendirme ve yayın süreci hedeflenir. Gecikme öngörülüyorsa bu durum yazar(lar)a bildirilir ve karşılıklı bir takvim belirlenir.

Dergi, değerlendirme dışı bırakılan çalışmalar hakkında yazar(lar)a mümkün olan en erken aşamada bilgi verir. Böylece yazar(lar), çalışmayı başka bir dergiye sunma imkânı elde eder.

Yazar(lar)ın gönderim durumu hakkında yaptıkları başvurulara zamanında ve şeffaf bir şekilde yanıt verilmesi hedeflenir.

Dergide hakem değerlendirmesine gerek görülmeksizin yayımlanan içerikler arasında etkinlik değerlendirmeleri gibi yazılar da bulunabilir. Editör, başvurulan makalenin derginin hangi kategorisi altında yayımlanabileceği konusunda yorum ve öneri sunabilir; ancak nihai karar, yazar ve/veya editöre aittir.

Yazar(lar), iyi niyetle geri çekme talebinde bulunmuş ancak belirli bir süre içinde resmî yanıt alamamışlarsa, çalışmayı geri çekilmiş sayabilirler. Ancak bu durumda da yazılı olarak dergiye bilgi vermeleri ve onay için makul bir süre tanımaları önerilir. Akran değerlendirme süreci, bilimsel yayınların kalitesinin korunması için çok önemlidir. Hakemler değerlendirmelerini objektif ve yapıcı bir şekilde yapmalıdır.

1. Hakemin Sorumluluğu
- Makaleyi tarafsız ve bilimsel bütünlüğe uygun biçimde incelemek.
- Değerlendirmeyi zamanında ve eksiksiz tamamlamak.
- Gizlilik ilkesine uymak, içerikleri üçüncü kişilerle paylaşmamak.
- Çıkar çatışması varsa bunu editöre bildirmek.
- Yapıcı, saygılı ve bilimsel temelli geri bildirimlerde bulunmak.
2. Daveti Kabul Etmeden Önce
- Alan Uygunluğu: Makale sizin akademik uzmanlık alanınıza giriyor mu?
- Çıkar Çatışması: Yazar(lar)la herhangi bir akademik, idari ya da kişisel bağınız bulunuyor mu?
- Zamanlama: İncelemeyi belirtilen süre (genellikle 2–4 hafta) içinde tamamlayabilir misiniz?
- Uygun değilseniz alternatif hakem önermeniz teşvik edilir.
- Hakem adayları, daveti kabul etmeden önce olası çıkar çatışmalarını bildirmekle yükümlüdür. Bu şeffaflık, sürecin güvenilirliğini korur.
3. Etik ve Gizlilik
- Makaleler gizli belgeler olarak değerlendirilmelidir.
- Yazar(lar)ın izni olmadan içerik kopyalanmamalı veya üçüncü kişilerle paylaşılmamalıdır.
- İntihal, veri uydurma ya da yayın etiği ihlali durumlarında editöre bilgi verilmelidir.
- Hakem raporları kamuya açık değildir ve gizli tutulur. Eğer bir hakem tarafından fikir veya veri hırsızlığı şüphesi oluşursa, Yayın Kurulu COPE yönergelerine göre hareket eder. Editörler ile hakemler arasındaki tüm yazışmalar gizlidir ve paylaşılmamalıdır.
4. Değerlendirme Kriterleri
- Bilimsel Katkı: Makale kültürel miras, envanter çalışmaları ya da beşerî bilimler alanına özgün katkı sağlıyor mu?
- Kuramsal temeller ve araştırma soruları açık mı?
- Özet, yöntem, bulgular ve kaynaklar yeterli ve düzenli mi?
- Dil ve anlatım akademik mi, dergi yazım kurallarına uygunluk sağlanmış mı?
5. Hakem Raporu Hazırlama
- Genel Değerlendirme: Çalışmanın amacına dair kısa yorum.
- Ana Yorumlar: Kuramsal, yöntemsel, yapısal eksiklikler.
- İkincil Notlar: Dil, yazım, kaynak, görsel kullanımı.
- Yazar(lar) tarafından gönderilen makale, en az iki alanında uzman hakem tarafından incelenir, gerekli durumlarda atanan üçüncü hakem ile karar süreci belirlenir. Yayın Kararı Seçenekleri: Yayına kabul / Küçük düzeltmeler / Büyük düzeltmeler / Yayına uygun değil.
6. Zamanlama
- Davet süresi: 7 gün.
- Kabul/ret bildirimi: 15 (+15) gün.
- Değerlendirme süresi: 15 (+15) gün.
- Hatırlatma bildirimi sonrası ek süre: +15 (+5) gün.
7. Performans ve Geri Bildirim
- Hakemlerin değerlendirme süresi ve kalitesi düzenli olarak izlenir.
- Gerekli durumlarda geri bildirim ve eğitim sağlanır.
8. Çift Kör Hakemlik (double-blind peer review)
- Hakemlerin ve yazar(lar)ın kimlikleri gizli tutulur.
- Yazar(lar)la doğrudan iletişim kurulmaz.
- Yazar(lar), çalışmayı gönderirken hakem önerisinde bulunabilir. Ancak önerilen hakemlerin davet edilip edilmeyeceği tamamen editörün takdirindedir.
9. Revizyon Değerlendirmeleri
- Makalesi "minör" ya da "majör" revizyon gerektiren yazar(lar), Baş Editör tarafından hazırlanmış ayrıntılı bir karar mektubu alır. Bu mektupta hakem yorumları ve düzeltilmiş dosyaların teslimi için bir son tarih bulunur.
- Revize edilen makaleler hakemler talep ederse tekrar hakeme gönderilir.
- Yazar(lar), makaleyi yeniden gönderirken her bir hakem yorumuna ayrıntılı ve madde madde yanıt vermeli; yapılan değişiklikleri açıklamalı ve güncellenen metindeki satır numaralarına atıfta bulunmalıdır. İletilen belgede yapılan değişiklikler renklendirilmelidir.
- Güncellenen makaleler, belirtilen süre içerisinde teslim edilmelidir, aksi takdirde yayın değerlendirme süreci süreci devam ettirilmeyecektir.
- Bilimsel sürecin bütünlüğü açısından önemlidir.
10. Üretken Yapay Zekâ (YZ) Kullanımı
- Hakemler için üretken yapay zekâ kullanımına ilişkin kapsamlı ilke ve sorumlulukların yer aldığı detaylı bilgiye Üretken Yapay Zekâ Politikası sayfasından ulaşabilirsiniz.
11. Katkının Tanınması
- Hakemlere teşekkür sertifikası sunulur.
- Yıllık hakem listesi yayımlanır.

Son Güncelleme Zamanı: 2.09.2025

Yayıncı

34633
Vedat Dalokay Caddesi No: 112 Çankaya 06670 ANKARA

(+90) (212) 513 48 24
tuba-her@tuba.gov.tr 

     34636  34637  34638   34988

Yükseköğretim Dergisi / TÜBA Higher Education Research/Review (TÜBA-HER), dergide yayımlanan makalelerde ifade edilen görüşleri resmî olarak benimsememekte ve derginin basılı ya da çevrim içi sürümlerinde yer alan herhangi bir ürün veya hizmet reklamı konusunda garanti vermemektedir. Yayımlanan makalelerin bilimsel ve hukuki sorumluluğu yazar(lar)a aittir.

Makalelerle birlikte gönderilen resim, şekil, tablo vb. materyaller özgün olmalı ya da daha önce yayımlanmışlarsa, hem basılı hem de çevrim içi sürümlerde yayımlanmak üzere eser sahibinden alınmış yazılı izinle birlikte sunulmalıdır. Yazar(lar), dergide yayımlanan çalışmalarının telif hakkını saklı tutar. Makale dergide yayımlandığında, mali haklar ve umuma iletim hakları, işleme, çoğaltma, temsil, basım, yayın ve dağıtım hakları TÜBA’ya devredilecektir. Yayımlanan tüm içeriklerin (metin ve görsel materyaller) telif hakları dergiye aittir. Dergide yayımlanmak üzere kabul edilen makaleler için telif hakkı ya da başka bir ad altında ödeme yapılmaz ve yazar(lar)dan makale işlem ücreti alınmaz; ancak yeniden baskı (reprint) talepleri yazarın sorumluluğundadır.

Bilimsel bilgi ve araştırmalara küresel açık erişimi teşvik etmek amacıyla TÜBA, çevrim içi olarak yayımlanan tüm içeriklerin (aksi belirtilmedikçe) okuyucular, araştırmacılar ve kurumlar tarafından serbestçe kullanılmasına izin vermektedir. Bu kullanım, eserin kaynağının belirtilmesi koşuluyla ve ticari amaç dışında, herhangi bir değişiklik yapılmaksızın Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) Uluslararası Lisansı kapsamında mümkündür. Ticari kullanım için lütfen yayıncı ile iletişime geçiniz.