Öğretmen Adaylarının Çocuk İstismar ve İhmaline İlişkin Bilgi Düzeyleri ile Çocuğa Yönelik Cinsel İstismarı Bildirme Tutumlarının İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 1, 894 - 925, 25.12.2020

Seda Donat Bacıoğlu Zöhre Kaya

https://doi.org/10.33711/yyuefd.751858

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmada, öğretmen adaylarının çocuk istismar ve ihmaline ilişkin bilgi düzeyleri ile cinsel istismarı bildirmeye yönelik tutumlarının incelenmesi hedeflenmiştir. İlişkisel tarama modeline dayalı olarak yapılan bu çalışma, 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Trakya Üniversitesi ve Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (Van YYÜ) Eğitim Fakültelerinde pedagojik formasyon eğitimi alan toplam 515 öğretmen adayı ile yürütülmüştür. Araştırmanın verileri, Öğretmenler için “Çocuk İstismarı ve İhmali Bilgi Düzeyini Tespit Etme Anketi”, Çocuğa Yönelik Cinsel İstismar Tutum Ölçeği ve “Kişisel Bilgi Formu” aracılığıyla toplanmıştır. Analizlerde; betimsel istatistikler, bağımsız gruplar t-testi, tek yönlü varyans analizi ve Pearson korelasyon analizi teknikleri kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, öğretmen adaylarının %87.5’inin çocuk istismarı ve ihmali konusunda bir eğitim almadığı, ihmal ve istismarda risk tanıma ve çocukların davranışsal belirtileri ile ilgili boyutlarda en yüksek ortalamalara sahip oldukları, Van YYÜ’deki öğretmen adaylarının Trakya Üniversitesi’ndeki öğretmen adaylarına oranla, çocuk istismarı ve ihmali konusundaki bilgi düzeylerinin daha az olduğu, Trakya Üniversitesi’ndeki öğretmen adaylarının ise Van YYÜ’deki öğretmen adaylarına oranla istismara ilişkin çocuğun gösterebileceği davranışsal belirtiler konusunda daha fazla bilgi sahibi oldukları bulgusuna ulaşılmıştır. Öğretmen adaylarının cinsel istismarı bildirmeye yönelik tutumlarının düşük düzeyde olduğu, ancak bilgi düzeyleri arttıkça güvenlerinin arttığı ve çocuğa yönelik cinsel istismarı bildirmeye yönelik negatif tutumlarının azaldığı tespit edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular ilgili alanyazın çerçevesinde tartışılarak öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen Adayları, Çocuk İstismarı ve İhmali

Kaynakça

• Abrahams, N., Casey, K., & Daro, D. (1992). Teachers' knowledge, attitudes, and beliefs about child abuse and ıts prevention. Child Abuse & Neglect, 16(2), 229-238. Akın, A., Aşut, S., Demirci, İ., Akbaş, Ş. Z., Güler, H., Demir, O., & Kaymaz, B. (2013). Çocuğa yönelik cinsel istismar tutum ölçeği Türkçe formu’nun geçerlik ve güvenirliği. VI. Ulusal Lisansüstü Eğitim Sempozyumu Bildiriler Kitabı II, Sakarya, 11-14. Aksel, Ş., & Yılmaz-Irmak, T. (2015). Çocuk cinsel istismarı konusunda öğretmenlerin bilgi ve deneyimleri. Ege Eğitim Dergisi, 2(16), 373-391. Aktepe, E. (2009). Çocukluk çağı cinsel istismarı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar,1, 95-119. American Psychological Association (APA). (2002). Violence and the family: Report of the American Psychological Association Presidential Task Force on violence and the family. Washington, DC. Asuma & İmdat. (2018). Çocuk İstismarına Yönelik Rapor-2. Erişildiği site: http://imdat.org/wp-content/uploads/2018/04/Rapor-Çocuk-İsmarı-tam¬¬ v2_cleancopy.pdf Erişim tarihi:18.09.2019. Aydemir, İ., & Yurtkulu, F. (2012). Çocuğa yönelik cinsel istismarla mücadelede: Çocuk İzlem Merkezi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2), 153-165. Baginsky, M., & Macpherson, P. (2005). Training teachers to safeguard children: Developing a consistent approach. Child Abuse Review, 14(5), 317-330. Beck, K. A., Ogloff, J. R., & Corbishley, A. (1994). Knowledge, compliance, and attitudes of teachers toward mandatory child abuse reporting in British Columbia. Canadian Journal of Education/Revue canadienne de l'education, 15-29. Bishop, A., Lunn, P., & Johnson, K. (2002). ‘I would just like to run away and hide, but I won’t!’ exploring attitudes and perceptions on child protection issues with early years teacher trainees on the threshold of their careers. Westminster Studies in Education, 25(2), 187-199. Burç, A., & Güdücü, T.F. (2015). Hemşirelerin çocuk istismarı ve ihmalinin belirti ve risklerini tanılama düzeyleri. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3): 144-151. Choo, W. Y., Walsh, K., Chinna, K., & Tey, N. P. (2013). Teacher reporting attitudes scale (TRAS) confirmatory and exploratory factor analyses with a Malaysian sample. Journal of Interpersonal Violence, 28(2), 231-253. Çatık, A.E., & Çam, O. (2006). Hemşire ve ebelerin çocuk istismarı ve ihmalinin belirti ve risklerini tanıma düzeylerinin saptanması. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 22(2), 103-119. Çeçen, A. R. (2007). Çocuk cinsel istismarı: Sıklığı, etkileri ve okul temelli önleme yolları. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1, 1-17. Çopur, A, Balcı, E., & Günay, O. (2019). Sağlık meslek lisesinde görev yapan öğretmenlerin çocuk ihmal ve istismarı konusundaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(63), 808-813. Dağlı, E.T., & İnanıcı, M.A. (2011). Hastane temelli çocuk koruma merkezleri için başvuru kitabı ihmal ve istismara uğrayan çocuğa bütüncül yaklaşım. 1.Baskı Ankara: UNICEF Demir, H. (2012). Edirne ili aile sağlığı merkezlerinde görevli hekimlerin çocuk istismarı ve ihmali hakkında bilgi, farkındalık ve tutumlarının belirlenmesi. Halk Sağlığı Uzmanlık Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne Dereobalı, N., Karadağ, S. Ç., & Sönmez, S. (2013). Okulöncesi eğitim öğretmenlerinin çocuk istismari ihmali şiddet ve eğitimcilerin rolü konusundaki görüşleri. Ege Eğitim Dergisi, 14(1), 50-66. Dilsiz, H., & Mağden, D. (2015). Öğretmenlerin çocuk istismar ve ihmali konusunda bilgi ve risk tanıma düzeylerinin tespit edilmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 2. Dönmez, Y.E., Soylu, N., Özcan, Ö.Ö., Yüksel, T., Demir, A.Ç., Bayhan, P.Ç., & Miniksar, D.Y. (2014). Cinsel istismar mağduru çocuk ve ergen olgularımızın sosyodemografik ve klinik özellikleri. Journal Of Turgut Özal Medical Center, 21(1), 44-48. Erdoğan, Y., & Aslan, D. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 104-132. Eren-Gümüş, A. (2017). Çocuk cinsel istismarı şüphesinin bildirimi öncesinde çocukla yapılacak ilk görüşme. Klinik Psikiyatri, 20, 45-58. Erermiş, S. (2001). Çocuk ihmali nedir? İzmir Atatürk Hastanesi Tıp Dergisi, 39(2), 710 Erol, D. (2007). Okulöncesi eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin, çocuklardaki fiziksel istismar belirtilerine ilişkin farkındalıkları (Eskişehir İl Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. Ersoy, Ö. A., & Özkan, H. K. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının cinsel istismara ilişkin bilgilerinin incelenmesi: Nitel bir bakış. Cumhuriyet International Journal of Education, 6(1), 123-139. Farrell, A., & Walsh, K. (2010). Working together for Toby: Early childhood student teachers engaging in collaborative problem-based learning around child abuse and neglect. Australasian Journal of Early Childhood, 35(4), 53-62. Fayez, M., Takash, M.H., & Al-Zboon, K.E. (2014). Combating violence against children: Jordanian pre-service early childhood teachers’ perceptions towards child abuse and neglect. Early Child Development and Care, 184(9-10), 1485-1498 Goebbels, A.F.G., Nicholson, J.M., Walsh, K., & De Vries, H. (2008). Teachers’ reporting of suspected child abuse and neglect: Behavior and determinants. Health Education Research, 23(6), 941-951. Goldman, J. D. G., & Padayachi, U. K. (2005). Child sexual abuse reporting behaviour by school counsellors and their need for further education. Health Education Journal, 64, 302-322. Goldman, D.G.J., & Grimbeek, P. (2008). Student teachers’ understanding of policy behavioural directives concerning the reporting of child sexual abuse: Findings from one Australian state. Educational Research, 50(3), 291-305. Goldman, D.G.J., & Grimbeek, P. (2011). Sources of knowledge of departmental policy on child sexual abuse and mandatory reporting identified by primary school student teachers. Educational Review, 63(1), 1-18. Goldman, J.D., & Bradley, G.L. (2011). Assessing primary school student-teachers’ pedagogic implementations in child sexual abuse protection education. European Journal of Psychology of Education, 26(4), 479-493. Gümüş, A. E. (2017). Çocuk cinsel istismarı şüphesinin bildirimi öncesinde çocukla yapılacak ilk görüşme. Klinik Psikiyatri Dergisi, 20(1), 45-58. Gündüz, H. Ç., & Yıldız, A. D. (2016). Cinsel İstismarın Önlenmesinde Cinsel Eğitimin Önemi. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/323657089_Cinsel_Istismarin_ Onlenmesinde_Cinsel_Egitiminin_Onemi. Hornor, G. (2010). Child sexual abuse: Consequences and ımplications. Journal of Pediatric Health Care, 24(6), 358-364. İbiloğlu, A.O., Atlı, A., Oto, R., & Özkan, M. (2018). Çocukluk çağı cinsel istismar ve ensest olgularına çok yönlü bir bakış. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10(1),84-98. İşeri, E. (2008). Cinsel istismar. İçinde F.Ç. Çetin, B. Pehlivantürk, F.Ünal ve ark.(Ed.), Çocuk ve ergen psikiyatrisi temel kitabı (ss:470-477). Ankara: Hekimler Yayın Birliği. Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi (21. baskı).Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Kenny, M. C. (2004). Teachers’ attitudes toward and knowledge of child maltreatment. Child Abuse & Neglect, 28(12), 1311-1319. Kenny, M.C. (2001). Child abuse reporting: Teachers’ perceived deterrents. Child Abuse & Neglect, 25(1), 81-92. Keser, N., Odabaş, E., & Elibüyük, S. (2010). Ana-babaların çocuk istismarı ve ihmali konusundaki bilgi düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, 4(3), 150-157. Koçtürk, N., & Bilge, F. (2017). Social support of adolescent survivors of childhood sexual abuse and sexual revictimization in Turkey. Journal of Child Sexual Abuse, 27(1), 38-52. McKee, B.E., & Dillenburger, K. (2012). Effectiveness of child protection training for preservice early childhood educators. International Journal of Educational Research, 53, 348-359. O’Toole, R., Webster, S. W., O’Toole, A. W., & Lucal, B. (1999). Teachers’ recognition and reporting of child abuse: A factorial survey. Child Abuse & Neglect, 23(11), 1083-1101. Ovayolu, N., Uçan, Ö., &, Serindağ, S. (2007). Çocuklarda cinsel istismar ve etkileri. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(4), 13-22. Özyürek, A., & Çetin, A. (2018). Aile hekimi ve öğretmenlerin çocuk ihmal ve istismarı konusundaki görüş ve tutumları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(1), 436-453. Pala, B. (2011). Geleceğin öğretmenlerinin çocuk istismarı ve ihmali konusunda bilgi ve farkındalık düzeyleri. Aile Hekimliği Anabilim Dalı Tıpta Uzmanlık Tezi, Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Eskişehir. Polat, O. (2001). Çocuk ve şiddet. İstanbul: Der Yayınları. Sağır, M., & Gözler, A. (2013). Sınıf öğretmenlerinin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik görüşleri ve farkındalık düzeyleri. Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, 3(5), 67-102. Sarıbaş, K.A. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin çocuk istismarına yönelik farkındalıklarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale Üniversitesi, Çanakkale. Savi Çakar, F., & Yazıcı Okuyan, H. (2017). Öğretmen adaylarının çocuk istismarı ve ihmaline ilişkin görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 250-275. Simonelli, A. (2013). Posttraumatic stress disorder in early childhood: classification and diagnostic issues. European Journal of Psychotraumatol. 4, doi: 10.3402/ejpt.v4i0.21357 Taner, Y., & Gökler, B.(2004). Çocuk istismar ve ihmali: Psikiyatrik yönleri. Hacettepe Tıp Dergisi, 35,82-86. Taner, H.A., Çetin, F.H., Işık, Y., & İşeri, E.(2015) Cinsel istismara uğrayan çocuk ve ergenlerde psikopatoloji ve ilişkili risk etkenleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16,294-300. Tekin, U., & Özgül, D. (2015). Çocuğun cinsel istismar uğradığı durumlarda öğretmen ve okul yöneticilerinin tutum ve davranışları. İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-29. Toros, K., & Tirik, R. (2016). Preschool teachers' perceptions about and experience with child abuse and neglect. Early Childhood Education Journal, 44(1), 21-30. Tugay, D. (2008). Öğretmenlerin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik farkındalık düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi, İstanbul. Türk Ceza Kanunu. Kanun numarası: 5237. Kabul Tarihi: 26/9/2004. Resmi Gazetede Yayımlanma Tarihi: 12/10/2004. Resmi Gazetede Yayımlanma Sayısı: 25611. Türk, S. (2010). Öğretmen adayları ile ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin çocuk istismarı potansiyeli açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak. Waid-Lindberg, , C.A., & Mohr, N.L. (2019). Child sexual abuse. The Encyclopedia of Women and Crime, 1-7 Walker, H. E., Freud, J. S., Ellis, R. A., Fraine, S. M., & Wilson, L. C. (2017). The prevalence of sexual revictimization. Trauma, Violence, & Abuse. Advance doi:10.1177/1524838017692364 Walsh, K., Bridgstock, R., Farrella, A., Rassafianib, M., & Schweitzer, R. (2008). Case, teacher and school characteristics influencing teachers’ detection and reporting of child physical abuse and neglect: Results from an Australian survey. Child Abuse & Neglect, 32(10), 983-993. Walsh, K., Mathews, B., Rassafiani, M., Farrell, A., & Butler, D. (2012). Understanding teachers’ reporting of child sexual abuse: Measurement methods matter. Children and Youth Services Review, 34, 1937-1946. Webster, S.W., O’Toole, R., O’Toole, A.W., & Lucal, B. (2005). Over reporting and under reporting of child abuse: Teachers’ use of professional discretion. Child Abuse & Neglect, 29(11), 1281-1296. Yaşar, M. C., Erbasan, Ö., Akçeşme, B., Korkmaz, Ç., & Gedik, H. (2018). Sınıf öğretmenlerinin çocuğa yönelik cinsel istismar tutumlarının incelenmesi, Jass Studies-The Journal of Academic Social Science Studies, (73), 1-16. Yaşar, M.C., Şenol, F. B., & Akyol, T. (2015). Öğretmen adaylarının çocuğa yönelik cinsel istismar tutumlarının incelenmesi. Hacettepe University Faculty of Health and Sciences Journal, 1(2), 228-241. Yetiş, O. & Ziyalar, N. (2018). Çocuk istismarı ve ihmalinin bildirimine yönelik öğretmen tutumları. Turkiye Klinikleri Journal of Forensic Medicine and Forensic Sciences, 15(1), 10-23.
• İnternet Kaynakçası:
• İHA (2017, 13 Temmuz). “Saadet Öğretmen sağolsun! Tacizciye ceza”. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/saadet-ogretmen-sagolsun-tacizciye-ceza-40519093
• İHA (2017, 30 Ekim). “Öğretmenin yaptığı anket, cinsel istismarı ortaya çıkardı.” Erişim adresi:https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/ogretmenin-yaptigi-anket-cinsel-istismari-ortaya-cikardi-856307
• Saymaz, İ. (2018, 09 Temmuz). “Utanç mektubu: Amcasının tecavüz ettiği 12 yaşındaki kız çocuğu okul koridoruna bıraktı.” Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/utanc-mektubu-amcasinin-tecavuz-ettigi-12-yasindaki-kiz-cocugu-okul-koridoruna-birakti-40890509