Ortaokul Öğrencilerinin İnternet Kullanımına İlişkin Görüşlerinin Dijital Vatandaşlık Kapsamında İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 1, 162 - 193, 15.07.2021

Beyhan Tan Zihni Merey

https://doi.org/10.33711/yyuefd.859561

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı, devlet okulu ve özel okul öğrencilerinin dijital vatandaşlık kavramına yönelik görüşlerini karşılaştırmak, benzerlik ve farklılıklarını ortaya koymaktır. Bu çalışma, nitel yöntemle yapılan bir durum(vaka) çalışmasıdır. Bu çalışma 2018-2019 Eğitim Öğretim yılında yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, Van İli İpekyolu İlçesi’nde eğitim veren Özel Çınar Ortaokulu 8.Sınıf öğrencilerinden 20 öğrenci ile Van İli Edremit İlçesi’nde eğitim veren Mehmet Akif İnan Ortaokulu’nun 8.Sınıf öğrencilerinden 20 öğrenci olmak üzere 40 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma verileri, nitel veri toplama araçlarından görüşme tekniği kullanılarak yarı yapılandırılmış görüşme formu yardımıyla elde edilmiştir. İçerik analizi yöntemi ile araştırma verileri çözümlenmiştir. Devlet okulu ve özel okul öğrencileri arasında belirgin bir farklılık gözlenmemiştir, dijital vatandaşlık boyutlarına yönelik öğrenci görüşleri birbirine benzerlik göstermektedir. Elde edilen verilere göre öğrencilerin tümünün interneti kullandığı, daha çok cep telefonlarıyla erişim sağladıkları, interneti en çok eğlence amaçlı kullandıkları görülmektedir. Öğrencilerin genelinin internetten alışveriş yaptıkları, daha çok bilindik sitelere girdikleri, internette sahip olunan haklar konusunda öğrencilerin tamamının hak ve sorumluluklara uygun davrandıkları, internet aracılığıyla daha çok tanıdıkları kişilerle (akraba ve arkadaş) görüştükleri görülmektedir. Bazı öğrencilerin ise oyunlar vasıtasıyla tanımadıkları kişilerle de görüştüklerini söyledikleri görülmektedir. Öğrenciler özel bilgilerini kimseyle paylaşmadıklarını belirtmişlerdir. Öğrencilerin çoğunun bilişim suçlarından haberdar oldukları belirlenmiştir. İnternetin aşırı kullanımının beraberinde getirdiği sorunlardan haberdar olan öğrenciler, bu durumları, aşırı kilo alma-obezite, bağımlılık, göz rahatsızlıkları, şiddet, çevreye zarar verme, zorbalık, kas-iskelet rahatsızlıkları, baş ağrısı ruhsal bozukluklar, sinir bozuklukları, yorgunluk, tembellik, sosyalleşememe, dikkat dağınıklığı ve odaklanamama, radyasyona maruz kalmak olarak ifade etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Dijital vatandaşlık, dijital vatandaşlığın alt boyutları, sosyal medya, internet

Kaynakça

• Akkuş, D.E. (2017). Türkiye’deki azınlıkların dijital vatandaşlık pratikleri. Marmara Üniversitesi: Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Başarmak, U. Yakar, H. Güneş, E.ve Kuş, Z. (2019). Ortaöğretim programlarının dijital vatandaşlık konu içeriklerinin analizi. Turkish Online Journals of Qualitative Inquiry (TOJQI), 10, 26-51.
• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (2019). Elektronik haberleşme sektörüne ilişkin il bazında yıllık istatistik bülteni, Ankara.
• Camadan, F. Karataş, Z. Bozali, S. (2017). Aile içinde yaşanan anlaşmazlıklar: Ebeveynlerin ve çocukların görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 1510-1530.
• Ceyhan, E. (2008). Ergen ruh sağlığı açısından bir risk faktörü: internet bağımlılığı. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 15(2), 109-116.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri. Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni(M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi. Derin, S. , Bilge, F. (2016). Ergenlerde internet bağımlılığı ve öznel iyi oluş düzeyi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 6, 35-51.
• Erten P. (2019).Z kuşağının dijital teknolojiye yönelik tutumları. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(1), 190- 202.
• EU Kids Online II Türkiye (2010). Avrupa çevrimiçi çocuklar araştırma projesi Türkiye sonuçları. [Çevrim-içi: http://eukidsonline.metu.edu.tr/], Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2019. Gökçearslan, Ş. ve Günbatar, M. S. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinde internet bağımlılığı. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama Dergisi,2 (2), 10-24.
• Gökçearslan, Ş. ve Seferoğlu, S. S. (2016). Ortaokul öğrencilerinin internet kullanım biçimleri riskli davranışlar ve fırsatlar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24, 383-404. Görmez, E. (2017). Öğretmenlerin dijital vatandaşlık ve alt boyutları hakkındaki düzeyleri(Van ili örneği). Akademik Bakış Dergisi, 6.
• Güneş, A. (2017). 21. Yüzyıl vatandaşlığının geliştirilmesinde açık ve uzakta öğrenme: Bir Metafor Analizi Araştırması. Anadolu Üniversitesi: Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Karaduman, H.(2011). 6.Sınıf sosyal bilgiler dersinde dijital vatandaşlığa dayalı etkinliklerin öğrencilerin dijital ortamdaki tutumlarına etkisi ve öğrenme öğretme sürecine yansımaları. Marmara Üniversitesi: Yayımlanmış Doktora Tezi.
• Karahisar, T. (2014). İnternette çocukları bekleyen riskler ve medya okuryazarlığı The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication – TOJDAC, 4(4). Kır, G. (2008). İnternet ve gençlik. İzmir: Şenocak Yayınları.
• Kırık, A.M. (2014). Aile ve çocuk ilişkisinde internetin yeri: nitel bir araştırma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1). 337-347.
• Koyuncu, T. Ünsal, A. ve Arslantaş, D. (2012). İlköğretim ve lise öğrencileri arasında internet bağımlılığı ve yalnızlık. 15. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi’nde Sunulmuş Bildiri, 2-6 Ekim 2012, Bursa, Türkiye.
• Neuman, W.L. (2014). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar. (Çev. S. Özge), 1, 7 Ankara: Yayın Odası Yayınları. Önür, Z. (2018). Ortaokul öğrencilerinin 21. yüzyıl öğrenme becerileri ile eğitim teknolojisi yeterlikleri arasındaki ilişki. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi: Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Ribble, M. (2011). Digital citizenship in schools. [Çevrim-içi: https://www.iste.org/docs/excerpts/DIGCI2-excerpt.pdf], Erişim tarihi: 15 Haziran 2019. RTÜK (Radyo Televizyon Üst Kurulu) (2016). Medya Okuryazarlığı Araştırması, [Çevrim-İçi: https://www.rtuk.gov.tr/assets/Icerik/AltSiteler/medya-okuryazarligi-arastirmasi.pdf], Erişim Tarihi: 23 Haziran 2019.
• Sönmez, Ö.F. ve Kocadağ Ünver, T. (2020). Sosyal bilimlere uzaktan eğitimde bakış. Sosyal bilimlerde uzaktan eğitimin kuramlar açısından analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları
• Tarı Cömert, I. ve Kayıran, S. M. (2010). Çocuk ve ergenlerde internet kullanımı. Çocuk Dergisi, 10(4), 166-170.
• Tatlı, A.(2018). Öğretmenlerin dijital vatandaşlık düzeylerinin bilgi okuryazarlığı ile internet ve bilgisayar kullanım özyeterlikleri bağlamında değerlendirilmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi: Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Tavşancıl E. ve Aslan, A. E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Tenkoğlu, H. (2017) Fen bilimleri dersinde teknoloji entegrasyon matrisi modelinin öğrencilerin teknoloji standartları, yansıtıcı düşünme becerileri ve akademik başarılarına etkisi. Amasya Üniversitesi: Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Toran, M. Ulusoy, Z. Aydın, B. Deveci, T. ve Akbulut, A. (2016). Çocukların dijital oyun kullanımına ilişkin annelerin görüşlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24, 2263-2278.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2019). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması,[Çevrim-içi:https://data.tuik.gov.tr/tr/display-bulletin/?bulletin=hanehalki-bilisim-teknolojileri-bt-kullanim-arastirmasi-2019-30574], Erişim Tarihi: 15.09.2019.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu)(2019). İstatistik verileri. [Çevrim-içi: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1028], Erişim Tarihi: 15.09.2019. UNICEF (2017). Dijital bir dünyada çocuklar. Dünya Çocuklarının Durumu Raporu, Newyork.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yücel, G. ve Şan, Ş. (2018). Dijital oyunlarda bağımlılık ve şiddet: Blue Whale (Mavi Balina) oyunu üzerinde bir inceleme. Online Academic Journal of Information Technology, 9 (32), 87-100