Investigation of the Opinions of Special Education Vocational School Teachers on Vocational Training

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 3, 694 - 715

Mustafa Celep , Alpaslan Karabulut

https://doi.org/10.33711/yyuefd.1438523

Öz

This study, it was aimed to examine the opinions of special education vocational school teachers on vocational training in special education. The research was conducted based on a qualitative research method. The semi-structured interview form prepared by the researcher was used as the data collection tool. The participants of the study consist of 15 teachers working in special education vocational schools affiliated with the Istanbul Provincial Directorate of National Education. The findings obtained from the research were analyzed using descriptive analysis. As a result of the research, students with special needs can work in many business areas; It was stated that vocational lessons, independent living lessons, and vocational ethics lessons are skills that make it easier to have a job, besides, they have sufficient professional skills when they graduate. It has been concluded that arrangements should be made in EKPSS regarding employment, increase the variety of workshops, and cooperate with the private sector and state institutions. Besides, families should have realistic expectations about their children and teacher-parent cooperation should be provided; It was stated that teachers had expectations from the school administration in the form of material support and opening workshops suitable for employment areas. Teachers working in special education vocational schools should develop themselves in the field of special education and to know the student; It was stated that there are expectations from the ministry in the form of expanding the area of employment and improving physical conditions

Anahtar Kelimeler

Special education, Special education vocational schools, Student with special needs, Vocational training, Employment

Özel Eğitim Meslek Okulunda Görev Yapan Öğretmenlerin Mesleki Eğitime İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi

Öz

Bu araştırmada özel eğitim meslek okulu öğretmenlerinin özel eğitimde mesleki eğitime ilişkin görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, nitel araştırma yöntemine dayalı görüşme tekniği kullanılarak yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcıları, İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı özel eğitim meslek okullarında görev yapan 15 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmadan elde edilen bulgular betimsel analiz kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda özel gereksinimi olan öğrencilerin birçok iş alanında çalışabileceği; meslek dersleri, bağımsız yaşam dersleri ve meslek ahlakı derslerinin iş sahibi olmayı kolaylaştıracak beceriler olduğu, bunun yanında mezun olduklarında yeterli düzeyde mesleki beceriye sahip oldukları ifade edilmiştir. İstihdam ile ilgili EKPSS’ de düzenlemeler yapılması, atölye çeşitliliğinin arttırılması, özel sektör ve devlet kurumlarıyla iş birliği sağlanması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca öğretmenlerin ailelerden çocuklarıyla ilgili gerçekçi beklentiler içinde olmaları ve öğretmen-veli iş birliğinin sağlanması; okul idaresinden materyal desteği ve istihdam alanlarına uygun atölyeler açılması şeklinde beklentileri olduğu belirtilmiştir. Özel eğitim meslek okulunda görev yapan öğretmenlerin, birlikte görev yaptığı meslektaşlarından özel eğitim alanında kendilerini geliştirmeleri ve öğrenciyi tanımaları; Milli Eğitim Bakanlığı’ndan ise istihdam alanının genişletilmesi ve fiziki şartların iyileştirilmesi şeklinde beklentilerinin olduğu ifade edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Özel Eğitim, özel eğitim meslek okulu, Özel gereksinimi olan birey, mesleki eğitim, istihdam

Kaynakça

• Allen, K., Burke, R., Howard, M., Wallace, D., & Bowen, S. (2012). Use of audio cuing to expand employment opportunities for adolescents with Autism Spectrum Disorders and Intellectual Disabilities. Journal of Autism and Developmental Disorders, 42(11), 2410- 2419. https://doi.org/10.1007/s10803-012-1519-7
• Aslan, Y., & Eratay, E. (2009). Zihin engelli bireylere kumaş üzerine çizilen desene pul işleme becerisinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği [Effectiveness of teaching with simultaneous prompting in teaching the skill of sequin embroidering on a pattern drawn on fabric for individuals with mental disability]. Özel Egitim Dergisi, 10(2), 15-34. http://dx.doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000138
• Balta, M. (2018). Zihin engelli bireylere orta öğretim düzeyinde verilen mesleki eğitimde yaşanan sorunlar [Problems in professional education provided at middle teaching level of mental disabled people]. (Thesis Number: 502200) [Master thesis, Istanbul Zaim University]. Yuksekogretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Baran, N. & Cavkaytar, A. (2007). İşverenlerin zihin engelli bireylerin istihdamlarına ilişkin görüş ve önerileri [Vocational employment of individuals with special needs the case of çorum]. İlköğretim Online, 6(2), 213-225.
• Bereznak, S., Ayres, K. M., Mechling, L. C., & Alexander, J. L. (2012). Video self-prompting and mobile technology to increase daily living and vocational independence for students with autism spectrum disorders. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 24(3), 269-285. https://doi.org/10.1007/s10882-012-9270-8
• Carter, E. W., Austin, D., & Trainor, A. A. (2012). Predictors of postschool employment outcomes for young adults with severe disabilities. Journal of disability policy studies, 23(1), 50-63. https://doi.org/10.1177/1044207311414680
• Cooper, J. O., Heron, T. E., & Heward, W. L. (1987). Applied behavior analysis. Merrill.
• Çolak, Ü., & Hergüner, B. (2016). Zihinsel engellilerin istihdamı ve korumalı işyeri projesinin işverenler açısından uygulanabilirliği: Trabzon örneği [Learning disabled people’s employment and applicability of sheltered workshops for employers: the case of trabzon]. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 5(8), 2436-2455
• Değirmenci, H. (2010). Zihinsel yetersizliği olan bireylere otel kat hizmetleri becerilerinin öğretiminde videoyla model olma stratejisinin etkililiği [The effect of computer aided video instruction in teaching money withdrawal skill from atm to individuals with intellectual disabilities]. (Thesis Number: 263149) [Master Thesis, Anadolu University]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Eripek, S. (2002) Özel gereksinimi olan çocuklar ve özel eğitim (Eds. Eripek, S) [Children with Special Needs and Special Education]. Özel Eğitim (ss. 1-14). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Yayınları.
• Gönülaçan, A. (2016). Engelli istihdamına yönelik işveren tutumları: Trabzon örneği [Employment of people with disabilities in Turkey and employers ' attitudes towards people with disabilities employment: Trabzon example]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), 111-130. https://doi.org/10.11616/basbed.vi.455300
• Gündoğdu, A. (2010). Bir ilköğretim okulu ve iş okulunda çalışan okul yöneticisi ve öğretmenlerin zihin engelli bireylerin işe yerleştirilmelerine ilişkin görüşleri [Investigation the opinions of mothers of children with special needs about their participation in vocational training and employment] (Thesis Number: 258111) [Master thesis, Anadolu University]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Güneş, N. & Akçamete, G. (2014). Özel gereksinimi olan bireylerin mesleki istihdamı Çorum ili örneği [Vocational employment of individuals with special needs the case of çorum]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(3), 1-15. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000211
• Gürsel, O., Ergenekon, Y. & Batu, S. (2007). Gelişimsel geriliği olan bireylere okuldan işe geçiş kazandırılmasına ilişkin öğretmenlerin ve yöneticilerin görüşleri [Teachers’ and administrators’ opinions regarding teaching transition skills to individuals with developmental disabilities]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 61-85.
• İnce, M. & Karabulut, H. A. (2023). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde çalışan öğretmenlerin iş memnuniyetlerinin belirlenmesi [Determination of Job Satisfaction of Teachers Working in Special Education and Rehabilitation Centers]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 732- 747. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1287457
• Karabulut, A., İnce, M., & Yıldırım, H. H. (2023). Employers views on problems encountered by individuals with intellectual disabilities at workplace. Türk Akademik Yayınlar Dergisi (TAY Journal), 7(1), 44-60.
• Kim, R. & Dymond, S.K. (2010). Special education teachers’ perceptions of benefits, barriers, and components of community-based vocational instruction. Intellectual and Developmental Disabilities, 48(5), 313- 329. https://doi.org/10.1352/1934-9556-48.5.313
• Koçak, E. (2006). Zihin engelliler iş okullarındaki öğretmenlerin mesleğe hazırlık etkinlikleri ve öğrencilerin mesleki yeterliklerine ilişkin görüşleri [The opinions of teachers working in vocational schools for children with mental retardation about the job preparation activities and vocational competencies of students]. (Thesis number: 257131) [Master thesis, Anadolu University]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Landmark, L. J., Song Ju, & Dalun Zhang. (2010). Substantiated best practices in transition: fifteen plus years later. Career Development for Exceptional Individuals, 33(3), 165–176. https://doi.org/10.1177/0885728810376410
• Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2017) Erasmus+ "Engelli Bireylerin İstihdamında Öğretmen Yeterliklerinin Geliştirilmesi Projesi/EBİS" (Proje No: 2017-1-TR01-KA102-043675) :http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_03/01115319_tanitim_ebis.pdf
• MEB (2018). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. Resmi Gazete, 30471, 07.07.2018.
• MoNE (2013). Mesleki Eğitimde Bütünleştirme Uygulamaları Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü
• Öz, C.S. & Orhan, S. (2012). Özürlü istihdam yöntemlerinin uygulanabilirliği üzerine bir değerlendirme [An Evaluation of Applicability of Disability Employment Methods]. Çalışma İlişkileri Dergisi, 3(2), 36-48.
• Özbey, F. (2018). Türkiye'de Engellilerin Eğitimi (Genel-Mesleki). İçinde S. Arıkan & E. Ayyıldız (Eds.), Engelli Bireylerin Destekli İstihdamı (ss. 39-59). Akademik Kitaplar.
• Özdemir, S. (2008). Türkiye’de hafif düzeyde zihin engelli bireylere meslek edindirme ve istihdamlarına ilişkin politikaların değerlendirilmesine yönelik yönetici, işveren ve veli görüşleri [The views of managers, employers and parents on evaluation of the politics of slightly mentally retarded’s hiring for job and employment in Turkey]. (Thesis number: 234666) [Master thesis, Ankara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Özkan, Ş. & Gürsel, O. (2006). Zihin yetersizliği olan öğrencilere fotokopi çekme becerisinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği [The effectiveness of simultaneous prompting on teaching photocopy skills to students with mental disabilities]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 7(2), 29-45. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000102
• Pickens, J. L. & Dymond, S.K. (2015). Special education directors’ views of community-based vocational instruction. Research and Practice for Persons with Severe Disabilities, 39(4), 290-304. https://doi.org/10.1177/1540796914566713
• 5378 Engelliler Hakkında Kanun (2005, 7 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 25868).
• 4857 İş Kanunu (2003, 10 Haziran). Resmi Gazete (Sayı: 25134). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2003/06/20030610.htm
• Sönmez, M. (2017). Zihin yetersizliği olan bireylerin iş yaşamına geçiş sürecinin incelenmesi [Investigation of the views of teachers and school administrators on the transition process of individuals with intellectual disability]. (Thesis number: 486211) [Master thesis, Abant Izzet Baysal University]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Şen, M. (2018). Türkiye’de engellilere yönelik istihdam politikaları: sorunlar ve öneriler [The Employment Policies for People with Disabilities in Turkey: Issues and Recommendations]. Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(2), 129-152.
• Topsakal, M. & Düzkantar, A. (Topsakal, M. & Düzkantar, A. (2010). Zihin özürlü çocuklara oto yıkama becerisi öğretiminde hata düzeltmesi yapılarak gerçekleştirilen eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği [The effectiveness of simultaneous prompting in teaching car washing to children with mental retardation by correcting error]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(2), 79-94.
• TUIK (2020). İşgücü İstatistikleri, Temmuz 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-Temmuz-2020-33791
• Uçar, A. S. (2016). Zihin yetersizliği olan bireylerin istihdam sürecinde yer alan paydaşların istihdam sürecine yönelik görüş ve önerileri [Opinions and suggestions of the stakeholders involved in the employment process of individuals with intellectual disabilities for the employment process]. [Master thesis, Anadolu University]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Uçar, K. (2020). Kafede garson olarak çalışan zihin yetersizliği olan bireylerin mesleğe ilişkin matematik becerilerinin iyileştirilmesi [Improving the mathematical skills related to the profession of individuals with intellectual disabilities working as waiters in cafes.]. (Thesis number: 647266) [PhD thesis, Anadolu University]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş 10. Baskı) [Qualitative research methods in the social sciences]. Seçkin Yayıncılık.