Türkiye’de Hanehalklarinin Et Tüketim Kaliplari: Gelirin ve Demografik Faktörlerin Etkisi

Yıl 2020, Sayı: 49, 369 - 402, 30.09.2020

Özer Coşkun Savaş Çevik

Öz

Et ürünleri, içeriğindeki hayvansal proteinlerin yanı sıra, demir ve B12 gibi hayati vitamin ve mineral içerikleriyle sağlıklı beslenme açısından önemli gıda türlerindendir. Ancak, yetersiz arz, yüksek fiyat ve güvenilirlik gibi sorunlar nedeniyle her gelir grubundan insanın et ürünlerini yeterli düzeyde tüketmesi mümkün olmamaktadır. Öte yandan hayvansal proteinlerin tüketiminin sağlık üzerindeki etkisine dair çatışmalı bulgular ve kültürel, demografik farklılıklar da bireylerin et tüketim tercihleri üzerinde etkili olmaktadır. Bu çalışma, temelde et tüketimine dair hanehalkı tercihlerinin, gelir gibi ekonomik faktörlerin yanı sıra çeşitli demografik faktörlerle ilişkisini, TÜİK tarafından yürütülen Hanehalkı Bütçe Anketi mikro veri setine dayanarak incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada, hayvansal proteinler kırmızı et, beyaz et ve deniz ürünleri olmak üzere üç grupta ele alınmakta ve bu ürünlere dair tüketim kalıplarının hanelerin gelir düzeyi, tüketim harcamaları ve fertlerin demografik özellikleri ile ilişkisi ANOVA ve Tukey testleri aracılığıyla araştırılmıştır. Sonuç olarak, kırmızı et ve deniz ürünleri tüketimlerinin gelir, harcama gibi ekonomik faktörlerin yanı sıra eğitim düzeyi ve meslek gibi demografik faktörlerden yüksek oranda etkilendiği, kümes hayvanları etlerinin tüketimlerinin ise nispeten daha ucuz ve ulaşılabilir olmaları sebebiyle bu değişkenlerden fazla etkilenmediği anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kırmızı Et, Kümes Hayvanları Eti, Deniz Ürünleri, Tüketim, ANOVA

Kaynakça

• Adetunji, M. O., ve Rauf, M. O. (2012, January). Analysis of Household Demand for Meat, in Southwest, Nigeria. Gloabl Journal of Science Frontier Research Agriculture & Biology, 12(1), 14-22.
• Aepli, M., ve Finger, R. (2013). Determinants of Sheep and Goat Meat Consumption in Switzerland. Agricultural and Food Economics, 1-11.
• Akbay, C., ve Bilgiç, A. (2011). Türkiye'de 2003-2008 Dönemlerinde Tüketim Harcamaları ile Gıda Harcamalarında Meydana Gelen Değişimler. Tarım Ekonomisi Dergisi, 17(2), 73-79.
• Alimi, R. S. (2013, December). Household Expenditure Pattern on Beef and Chicken of Selected Households in Akoko South-West Lga of Ondo State. Munich Personal RePEc Archive, MPRA Paper No. 52153, 1-9.
• Aydın, H., Dilek, M. K., ve Aydın, K. (2011). Trends in Fish and Fishery Products Consumption in Turkey. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 11, 499-506.
• Bachand, N., Arsenault, J., ve Ravel, A. (2015). Urban Household Meat Consumption Patterns in Gabon, Central Africa, with a Focus on Bushmeat. Human Dimesions of Wildlife, 20(2), 147-158.
• Davis, C. G., ve Lin, B. H. (2005). Factors Affecting U.S. Pork Consumption. Economic Research Service / USDA.
• Dilek, M. K., Aydın, H., ve Aydın, K. (2011). Red Meat, White Meat and Seafood Consumption Patterns in Turkey. Journal of Animal and Veterinary Advances, 10(7), 858- 864.
• Guerrero, I. R., Berges, M., ve Casellas, C. (2015). An Analysis of Meat Demand in Argentina using Household Survey Data. 29th International Conference of Agricultural Economists, (1-19). Milan, Italy.
• He, Y., Yang, X., Xia, J., Zhao, L., ve Yang, Y. (2016). Consumption of Meat and Dairy Products in China: A Review. Proceedings of the Nutrition Society. 75, 385-391. Nottingham: University of Nottingham.
• Kayser, M., Nitzko, S., ve Spiller, A. (2013). Analysis of Differences in Meat Consumption Patterns. International Food and Agribusiness Management Review, 16(2), 43-56.
• Malabayabas, M. M., Yorobe, J. J., ve de Castro, N. L. (2009). Household Demand Analysis For Fresh Meat in the Fillippines. Philipp J Vet Anim Sci, 35(2), 168-176.
• Maria, M. V., Danielle, B., Tibor, V., ve Stefano, M. (2017). Household Behavior wtih Respect to Meat Consumption: Differences between Households with and without Children. Veterinary Sciences, 4(53), 1-10.
• Nga, N. T., Lapar, L., Unger, F., Van Hung, P., Nam Ha, D., Thi Thu Huyen, N., . . . Thi Be, D. (2015). Household Pork Consumption Behavior in Vietnam: Implications for Pro-Smallholder Pig Value Chain Upgrading. Conference on International Research on Food Security, Natural Resource Management and Rural Development (1-10). Berlin, Germany: Humboldt-Universität zu Berlin and the Leibniz Centre for Agricultural Landscape Research (ZALF).
• Nkegbe, E., Bediako, N. A., Wilson, S. A., ve Hagan, A. (2013, October). Meat Consumption Trends in Some Selected Households in Accra Ghana. Asian Journal of Agriculture and Food Sciences, 1(4), 151-157.
• OECD-FAO. (2018). MEATS - OECD-FAO Agricultural Outlook 2018-2027. OECD Agricultural Outlook: https://stats.oecd.org (Erişim Tarihi: 26.09.2018)
• Russo, V., Nanni Costa, L., ve Sermoneta, C. (2016). Estimation of Real Per Capita Consumption of Meat in Italy. ICAS VII Seventh International Conference on Agricultural Statistics, (493-498). Rome.
• Terin, M., Bilgiç, A., ve Güler, İ. O. (2017). Türkiye'de hanelerin Tavuk Eti Tüketim Harcamalarına Etki Eden Faktörlerin İkili Bağımlı Heckman Örneklem Seçicilik Modeli ile Analizi. 4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi (198-206). BESD-BİR.
• Terin, M., Hamamcı, G., Gül, T., ve Terin, S. (2016). Determination of households fish consumption structure and purchase behaviors in urban areas of Van. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 33(3), 241-249.
• TÜİK. (2018a). Hanehalkı tüketim harcamasının dağılımı, Türkiye, 2002-2017. TÜİK, Konularına Göre İstatistikler: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1012 (Erişim Tarihi: 29.09.2018)
• TÜİK. (2018b). Tablo-6: Hanehalkı büyüklüğüne göre tüketim harcamalarının dağılımı, Türkiye, 2016, 2017. TÜİK Hanehalkı Tüketim Harcaması, 2017 Haber Bülteni: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27840 (Erişim Tarihi: 14.08.2018)
• TÜİK. (2018c). En fazla gıda harcaması “et, balık ve deniz ürünleri” için yapıldı. TÜİK Basın Odası Haberleri: http://www.tuik.gov.tr/basinOdasi/haberler/2018_16_20180814.pdf (Erişim Tarihi: 14.08.2018)
• TÜİK. (2018d). Kırmızı Et Üretimi. TÜİK Konularına Göre İstatistikler - Tarım - Hayvancılık İstatistikleri - Dinamik Sorgulama: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1002 (Erişim Tarihi: 15.08.2018)
• TÜİK. (2018e). Kümes Hayvancılığı Üretimi. TÜİK Konularına Göre İstatistikler - Tarım - Hayvancılık İstatistikleri - Dinamik Sorgulama: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do? alt_id=1002 (Erişim Tarihi: 15.08.2018)
• TÜİK. (2018f). Su Ürünleri İstatistikleri. TÜİK Konularına Göre İstatistikler - İstatistiksel Tablolar: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1005 (Erişim Tarihi: 14.08.2018)
• Uzmay, A., ve Çınar, G. (2017). The Likelihood of Sheep Meat Consumption in Turkey. Italian Journal of Food Science, 29, 209-221.
• Van, P. N., ve Mergenthaler, M. (2013). Meat Consumption Patterns in Vietnam: Effects of Household Characteristics on Pork and Poultry Consumption. German Association of Agricultural Economists (GEWISOLA) 53rd Annual Conference. Berlin.
• Vougat, R. B., Chouto, S., Foyet, H. S., Garabed, R., Ziebe, R., ve Zoli, A. P. (2016, August). Beef Consumption and Consumers' Knowledge on Meat Quality in Maroua in the Far North of Cameroon. African Journal of Food Science, 10(8), 122-131.
• Yen, S. T., Lin, B. H., ve Davis, C. G. (2008). Consumer Knowledge and Meat Consumption at Home and away from Home. Food Policy, 33, 631-639.
• Zhang, H., Wang, J., ve Martin, W. (2018). Factors Affecting Households' Meat Purchase and Future Meat Consumption Changes in China: A Demand System Approach. Journal of Ethnic Foods, 5, 24-32.