Batılı Seyyahların Gözünden XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Payitaht İstanbul’da Kişisel Temizlik ve Bakım

Yıl 2022, Sayı: 55, 118 - 127, 30.04.2022

Münife Obuz

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1111824

Cited By: 1

Öz

Kuruluşundan kısa bir süre sonra dünyanın önemli devletlerinden biri haline gelen Osmanlı Devleti’nin payitahtı İstanbul, XVI. ve XVII. yüzyıllarda başta elçilik görevlileri olmak üzere pek çok yabancıyı ağırladı. Bu isimler, Osmanlı Devleti’ne ve İstanbul’a dair çeşitli gözlemlerde bulundu. Bu yabancılar, Osmanlıların gündelik hayatı ile ilgili müşahedelerini bazı durumlarda abartılı, bazen eğlenceli bazen de yanlı ve yanlış bir şekilde kaleme aldı. Her koşulda tüm olumsuzluklara rağmen bu kişilerin gözlemleri ve aktardıkları önemli sayılacak türdendi. Bu çalışmada, XVI. ve XVII. yüzyıllarda yabancıların bakışından payitaht İstanbul’da mütemekkin Türklerin, temizlik kültürü değerlendirilmektedir. Bu bağlamda gerek erkek gerekse kadınların temizlik anlayışları, cilt ve vücut bakımları, güzel görünme adına yapmış oldukları rutinler ele alınmaktadır. Ayrıca bilgilerin el verdiği ölçüde yabancılar ile Türklerin, temizlik ve bakım konusunda benzeyen ve farklılaşan yönleri aktarılmaya çalışılacaktır. Böylece Osmanlı dünyasına dışarıdan bakan, gözlemleyen farklı isimlerin temizlik ve bakım konusundaki anlatıları karşılaştırmalı bir şekilde değerlendirmeye tabii tutulacaktır. Araştırma, yabancıların bakışından Türklerin temizlik ve bakım kültürü üzerine odaklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, seyyahlar, temizlik, bakım, kadın, hamam

Personal Cleaning and Care in Payitaht Istanbul in the XVI. and XVII. Centuries from the Eyes of Western Travelers

Öz

Istanbul, the capital of the Ottoman State, which became one of the most important states of the world shortly after its establishment, hosted many foreigners, especially embassy officials, in the 16th and 17th centuries. These names made various observations about the Ottoman Empire and Istanbul. These foreigners had written about the daily life of the Ottomans, sometimes exaggerating, sometimes in a funny way, and sometimes biasedly and incorrectly. In any case, despite all the negativities, the observations and recounts of these people were of the kind that could be considered important. In this study, the cleaning culture of the Turks who resided in the capital city of Istanbul from the perspective of foreigners in the 16th and 17th centuries is evaluated. In this context, both men and women's understanding of cleanliness, skin and body care, and routines they have performed to look beautiful are discussed. In addition, as far as the information allows, the similarities and differences between foreigners and Turks in terms of cleaning and body care will be explained. Thus, the narratives of different names who observe the Ottoman world from the outside, on cleaning and care will be evaluated comparatively. The research focuses on the cleaning and body care culture of the Turks from the perspective of foreigners.

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, travelers, cleaning, body care, women, bath

Kaynakça

• Akgündüz, A. (1990). Osmanlı kanunnâmeleri ve hukuku tahlilleri, ıı. kitap, ıı. Bayezid devri kanunnâmeleri. Hilal Matbaası.
• Aksulu, N. M. (1998). Mohaç esiri Bartholomaeus Georgievic (1505-1566) ve Türklerle ilgili yazıları. Kültür Bakanlığı.
• Aybet-Üçel, G. (2010). Avrupalı seyyahların gözünden Osmanlı dünyası ve insanları (1530-1699). İletişim Yayınları.
• Bassano, L. (2015). Kanunî dönemi Osmanlı İmparatorluğu’nda gündelik hayat. ( S. Cangi, Çev.). Yeditepe Yayınevi.
• Boyar, E., Fleet, K. (2017). Osmanlı İstanbul’unun toplumsal tarihi. (S. Çağlayan, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Busbecq, O. G. (2005). Türk mektupları Kanuni döneminde Avrupalı bir elçinin gözlemleri (1555-1560). (D. Türkömer, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Breüning, H. J. (2020). Breüning seyahatnamesi doğu ülkelerine yolculuk; İstanbul 1579. (S. Noyan-Türkis, Çev.). Kitap Yayınevi.
• Belon, P. (2020). Pierre Belon seyahatnamesi İstanbul ve Anadolu gözlemleri (1546-1549), Antakya, Adana, Konya, Afyon, Kütahya, Bursa. (H. Yalın, Çev.). Kitap Yayınevi.
• Crailsheimli Adam Werner. (2019). Padişahın huzurunda elçilik günlüğü, 1616-1618. (T. Noyan, Çev.). Kitap Yayınevi.
• Çağrıcı, M. (2011). Temizlik. DİA içinde ( C. 40, s. 40, 427). TDV Yayınları.
• Derschwam, H. (1992). İstanbul ve Anadolu’ya seyahat günlüğü. (Y. Önen, Çev.). Kültür Bakanlığı.
• Du Loir Seyahatnamesi IV. Murad Döneminde Bir Fransız Seyyahın Maceraları. (2021). (M. Daş, Çev.). Yeditepe Yayınevi.
• Ebû Zekeriyya Muhyiddin Yahya İbn-i Şeref En-Nevevî. (1986) Riyazü’s-salihîn tercemesi. (2. Cilt). (S. Uçan, Ter.). İkra Yayıncılık.
• Emiroğlu, K. (2016). Gündelik hayatımızın tarihi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Fresne-Canaye, P. (2017). Fresne-Canaye seyahatnamesi 1573. (T. Tunçdoğan, Çev.). Kitap Yayınevi.
• Gerlach, S. (2007). Türkiye günlüğü 1573-1576 I. Beydilli, K. (Ed.). (T. Noyan, Çev.). Kitap Yayınevi.
• Grelot, J. (1998). İstanbul seyahatnamesi. (M. Selen, Çev.). Pera Turizm ve Ticaret A.Ş.
• Işın, E. (2014). İstanbul’da gündelik hayat. Yapı Kredi Yayınları.
• Kanuni Devrinde İstanbul. (1964). (F. Carım, Çev.). Yeni Savaş Matbaası.
• Lewis, B. (1975). İstanbul ve Osmanlı uygarlığı. (N. Önol, Çev.). Varlık Yayınevi.
• Nicolay, N. (2014). Muhteşem Süleyman’ın imparatorluğunda. M. C. Gomez ve G. S. Yerasimos (Ed.). Kitap Yayınevi.
• Ralamb C. (2017). İstanbul’a bir yolculuk 1657-1658. (A. Arel, Çev.). Kitap Yayınevi.
• Reinhold Lubenau Seyehatnamesi Osmanlı Ülkesinde 1587-1589. (2016). (S. Türkis Noyan, Çev.). Kitap Yayınevi.
• Sultan Fatih’in sarayında bir esir Giovanni Maria Angiolello gözünden Türk tarihi, (2022). (P. Gökpar, Çev.). Profil Kitap.
• Schweigger, S. (2004). Sultanlar Kentine Yolculuk 1578-1581. (T. Noyan, Çev.). Kitap Yayınevi.
• Şirin, V. (2002). Ana hatlarıyla siyasî ve kültürel Osmanlı tarihi. Marifet Yayınları.
• Tekin, R. (2014). İstanbul’da gayrimüslimlerin gündelik yaşamı 1520-1670. Birleşik Yayınevi.
• W.Wratislaw, B. (1996). Baron W. Wratislaw'ın anıları "16. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğundan Çizgiler". (M. S. Dilmen, Çev.). AD Yayıncılık.
• Yazır, E. M. H. (2011). Kur’ân-ı Kerîm Türkçe Meali. (K. Yusufoğlu, Sad.). Kilim Matbaacılık Bas. Yay.