Bilim Sanat Merkezlerine Devam Eden Özel Yetenekli Öğrencilerin Müdür Kavramına İlişkin Metaforik Algıları

Yıl 2021, Sayı: 39, 104 - 116, 30.06.2021

Ümit Doğan Aysu Doğan

Öz

Bu çalışma okul öncesi, ilköğretim ve orta öğretim kurumlarına devam eden özel yetenekli öğrencilerin örgün eğitim kurumlarındaki eğitimlerini aksatmayacak şekilde bireysel yeteneklerinin bilincinde olmalarını ve kapasitelerini geliştirerek en üst düzeyde kullanmalarını sağlamak amacıyla açılmış olan Bilim ve Sanat Merkezlerine devam eden özel yetenekli öğrencilerin ’’Müdür” kavramına yönelik sahip oldukları algıları metaforlar aracılığıyla ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır. Çalışma nitel araştırma desenlerinden olgubilim desenine göre yürütülmüştür. Araştırmanın verileri 2019-2020 eğitim öğretim yılı, Şanlıurfa Bilim ve Sanat Merkezinde eğitim görmekte olan özel yetenekli olduğu Milli Eğitim Bakanlığı’nın belirlediği uzmanlar tarafından uygulanan WISC-R testi ile daha önceden tespit edilmiş (zekâ testi puanı 130’un üzerinde olan) 24 kız, 30 erkek toplam 54 özel yetenekli öğrencinin “Müdür...….…gibidir. Çünkü……....…” ifadelerini tamamlamasıyla elde edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre özel yetenekli öğrenciler “Müdür” kavramı için 54 geçerli metafor üretmiştir. Özel yetenekli öğrencilerin ‘’Müdür’’ kavramına yönelik oluşturdukları metaforların olumlu veya olumsuz olma durumlarına öğrencilerin okul müdürünü bir haftalık zaman zarfında görme ve müdür ile iletişime geçme sayıları bakımından bakıldığında Bir Haftalık Zaman Zarfında Okul Müdürünü Hiç Görmeyen veya En Fazla 1 kez Gören-İletişime Geçen öğrenciler ‘’Olumlu Bir Kavram Olarak Müdür’’ (%16,67) kategorisini yansıtan metaforları 9 kez üretirken, ‘’Olumsuz Bir Kavram Olarak Müdür’’ (%33,33) kategorisini yansıtan metaforları 18 kez üretmişlerdir. Bir Haftalık Zaman Zarfında Okul Müdürü İle 2 ile 5 Kez Arası Gören-İletişime Geçen öğrenciler ‘’Olumlu Bir Kavram Olarak Müdür’’ (%18,52) kategorisini yansıtan metaforları 10 kez üretirken, ‘’Olumsuz Bir Kavram Olarak Müdür’’ ’(%7,42) kategorisini yansıtan metaforları 4 kez üretmişlerdir. Bir Haftalık Zaman Zarfında Okul Müdürü İle 6 veya Daha Fazla Gören-İletişime Geçen öğrenciler ‘’Olumlu Bir Kavram Olarak Müdür’’ (%22,22) kategorisini yansıtan metaforları 12 kez üretirken, ‘’Olumsuz Bir Kavram Olarak Müdür’’ ’(%1,85) kategorisini yansıtan metaforları 1 kez üretmişlerdir. Üretilen bu metaforlar daha sonra ortak özellikleri ve benzetme yönleri dikkate alınarak kategorileştirilmiştir. Bu işlem sonucunda “Müdür” kavramı için sekiz kategori elde edilmiştir. Bu kavramsal kategoriler: ‘’Varlığı Belli Olmayan Unsur Olarak Müdür’’, ‘’Üretkenlik Unsuru Olarak Müdür’’, ‘’Danışman-Yol Gösterici Liderlik Unsuru Olarak Müdür’’, ‘’Değerli Unsur Olarak Müdür’’, ‘’Ciddiyet-Kural Unsuru Olarak Müdür’’, ‘’Koruyucu Unsur Olarak Müdür’’, ‘’Sorun Çözen ve Gerekli Unsur Olarak Müdür’’ ve ‘’Sertlik-Otorite Unsuru Olarak Müdür’’ başlıkları altında toplanmıştır. Özel yetenekli kız öğrenciler tüm kategoriler için metafor üretmiş olup öğrenciler en çok ‘’danışman-yol gösterici lider unsuru olarak müdür’’ (%18,52) kategorisini temsil eden metafor imgelerini üretirken en az ‘’ciddiyet-kural unsuru olarak müdür’’ (%1,85) ve ‘’sorun çözen ve gerekli unsur olarak müdür’’ (%1,85) kategorilerini temsil eden metafor imgelerini üretmiştir. Özel yetenekli erkek öğrenciler ‘’değerli unsur olarak müdür ve koruyucu unsur olarak müdür‘’ kategorilerine temsil eden metafor imgeleri dışındaki tüm kategoriler için metafor üretmişlerdir. Erkek öğrenciler en çok sertlik-otorite unsuru olarak müdür (%22,22) kategorisini temsil eden metafor imgelerini üretmiştir. Okul müdürünü bir haftalık zaman zarfında okulda hiç görmeyen veya en fazla 1 kez gören-iletişime geçen özel yetenekli öğrenciler metafor kategorilerinden en fazla ‘’sertlik-otorite unsuru olarak müdür’’ (%20,37) kategorisini temsil eden metafor imgelerini üretmişlerdir. Okul müdürünü bir haftalık zaman zarfında okulda 2 ile 5 kez arası gören veya iletişime geçen özel yetenekli öğrenciler metafor kategorilerinden en fazla ‘’ danışman-yol gösterici liderlik unsuru olarak müdür’’ (%12,96) kategorisini temsil eden metafor imgelerini üretmişlerdir. Okul müdürünü bir haftalık zaman zarfında okulda 6 veya daha fazla gören veya iletişime geçen özel yetenekli öğrenciler metafor kategorilerinden en fazla ‘’değerli unsur olarak müdür’’ (%5,56) ve ‘’koruyucu unsur olarak müdür’’ (%5,56) kategorilerini temsil eden metafor imgelerini üretmişlerdir. Çıkan sonuçlara göre de yapılan çıkarımlar ve tartışmalar makale sonunda paylaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

özel, yetenek, öğrenci, müdür, metafor

Kaynakça

• Açıkalın, A. (1998). Toplumsal ve Teknik Yönleriyle Okul Yöneticiliği. Ankara: Pegem A.
• Arslan, M. M. ve Bayrakçı, M. (2006). Metaforik Düşünme ve Öğrenme Yaklaşımının Eğitim-Öğretim Açısından İncelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 35(171), 100-108.
• Ataman, A. (Ed.). (2005). Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş. (3. Baskı). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Aydın, B. (2007). İlköğretim Öğrencileri Açısından Yönetici İmajı. XVI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiriler, 1, 583 - 588, Tokat.
• Balcı, A. (2001). Öğrenci, Öğretmen ve Velilerin Okul Kavramlaştırmaları: Okul’un Metaforik Bir Analizi. X. Ulusal Eğitim Bilimleri Sempozyumu, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Balcı, A. (2007). Etkili Okul ve Okul Geliştirme. Ankara: Pegem A.
• Başaran, İ. E. (2000). Yönetim. Ankara: Feryal.
• Başaran, İ. E. (2006). Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi. Ankara: Ekinoks.
• Bektaş, M. ve Karadağ, B. (2013). İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin Yardımlaşma Değerine Yönelik Geliştirdikleri Metaforların İncelenmesi. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, (Sosyal Bilimler- Karşılaştırmalı Dil- Edebiyat- Eğitim), 8(8), 271-286.
• Bursalıoğlu, Z. (2000). Eğitimde Yönetimi Anlamak Sistemi Çözümlemek. Ankara: Pegem A.
• Çelikten, M. (2001). Okul Yöneticilerinin Problem Çözme Becerileri. Eğitim Yöneti¬mi Dergisi, 27, (297-3009).
• Davaslıgil, Ü. (2000). 1. İstanbul Çocuk Kurultayı İstanbul Çocuk Raporu. Üstün ve Özel Yetenekli Çocuklara İlişkin Alt Komisyonu, İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Davaslıgil, Ü. (2004). Üstün Çocuklar. M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu ve A. E. Bilgili 2004 Üstün Yetenekli Çocuklar: Seçilmiş Makaleler Kitabı. Ss: 211-218 İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Demirtaş, Z. (2005). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Performanslarını Değerlendirme Ölçütleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 11(4), 489-506.
• Dönmez, Ö. (2008). Türk Eğitim Sisteminde Kullanılan Yönetici Metaforları (Kayseri İli Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Girmen, P. (2007). İlköğretim Öğrencilerinin Konuşma ve Yazma Sürecinde Metaforlar¬dan Yararlanma Durumları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eği¬tim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Gür, H. (2012). Öğretmen Adaylarının Öğretmen ve Öğretmenlik Mesleği ile ilgili Metaforları: Kosova Örneği. NWSA: Education Sciences, 7(3), 885-897.
• Hızlı, E. (2013). Üstün Zekalı Ve Yetenekli Çocukların Matematik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Özel Eğitim Anabilim Dalı, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Keskinkılıç, K. (2007). Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi. Pegem A Yayıncılık.
• MEB. (Milli Eğitim Bakanlığı). (2000). Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Okulları Müdürlüğü Görev Tanımı. Tebliğler Dergisi, Sayı: 2508, Ocak 2000.
• MEB. (Milli Eğitim Bakanlığı). (2007). Bilim ve Sanat Merkezi Yönergesi. Ankara.
• MEB. (2015). http://www.meb.gov.tr/istatistik/, Erişim Tarihi: 05.12.2019.
• MEGEP. (Mesleki Eğitim Ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi) (2009). Çocuk Gelişimi ve Eğitimi, Üstün Zekâ ve Özel Yetenekli Çocuklar Modülü.
• Saban, A., (2004). Giriş Düzeyindeki Sınıf Öğretmeni Adaylarının “Öğretmen” Kavramına İlişkin İleri Sürdükleri Metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Saban, A. (2008). Okula İlişkin Metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 14(3), 459-496.
• Sabancı, A. (2005). Çağdaş Okul Liderliği Açısından Karizmatik, Dönüşümcü ve Vizyoner Liderlik Yaklaşımları. Çağdaş Eğitim Dergisi, Sayı:318.
• Sezginsoy B. (2007). Bilim ve Sanat Merkezi Uygulamasının Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Şenel, T. ve Aslan, O. (2014). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Bilim ve Bilim İnsanı Kavramlarına İlişkin Metaforik Algıları, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 10, Sayı 2.
• Yalçın, M. ve Erginer, A. (2012). İlköğretim Okullarında Okul Müdürüne İlişkin Metaforik Algılar 1. Öğretmen Eğitimi ve Eğitimcileri Dergisi, 1(2): 229-256.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.