Fen Bilgisi Dersinde Yapılandırmacı Yaklaşım Uygulamalarının Karma-Meta Yöntem ile Analizi

Yıl 2021, Sayı: 40, 33 - 44, 31.12.2021

Veli Batdı , Cansu Öztaş Tarık Talan

Öz

Bu çalışmanın amacı fen bilgisi dersinde yapılandırmacı yaklaşım uygulamalarının etkilerini karma-meta yöntemi ile analizini yaparak ortaya koymaktır. Çalışma bu amaçla ulusal ve uluslararası veri tabanları kullanılarak ulaşılmış 2005-2019 yıl aralığını kapsayan nicel (meta-analiz) ve nitel (meta-tematik analiz) boyutlu 25 adet çalışma ile yürütülmüştür. Araştırmanın nicel boyutunda fen bilgisi dersinde yapılandırmacı yaklaşım uygulamalarının akademik başarıya etkisi meta-analiz ile incelenmiştir. Nitel boyutta ise fen bilgisi dersinde yapılandırmacı yaklaşım uygulamalarının akademik başarıya katkısı, fen bilgisi dersine yönelik tutuma etkisi ve 21. yüzyıl becerilerinin kazanımındaki etkililiği meta-tematik analiz ile incelenmiştir. Doküman incelemesine dayalı meta-tematik analiz bağlamında gerçekleştirilen araştırmada elde edilen verilerin çözümlenmesi için içerik analizine başvurulmuştur. Meta-analiz sonucunda fen bilgisi derslerinde yapılandırmacı yaklaşım uygulamalarının akademik başarı üzerinde olumlu yönde ve çok geniş düzeyde etkisinin olduğu saptanmıştır. Diğer taraftan meta-tematik analiz sonucunda yapılandırmacı yaklaşım uygulamalarının öğrenmenin anlamlı ve kalıcı gerçekleştirilmesine bağlı olarak akademik başarıyı artırdığı belirlenmiştir. Ayrıca öğrenciyi merkeze alan etkinlikler sayesinde dersin sevilmesi, eğlenceli bulunulması, günlük yaşamla ilişkilendirilmesi gibi sonuçlar elde edilmesine bağlı olarak da fen bilgisi dersine yönelik olumlu tutum geliştirdiği ve yaratıcılık, etkili iletişim, problem çözme gibi bir takım 21. yüzyıl becerilerini ön plana çıkarmasıyla bu becerilerin kazanımında etkili olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Yapılandırmacı yaklaşım uygulamalarının etkilerini karma-meta analizle sunulmasının alanyazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yapılandırmacı yaklaşım, karma-meta yöntemi, akademik başarı, tutum, 21. yüzyıl becerileri

Kaynakça

• Akgün, A., & Aydın, M. (2009). Erime ve çözünme konusundaki kavram yanılgılarının ve bilgi eksikliklerinin giderilmesinde yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına dayalı grup çalışmalarının kullanılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(27), 190-201.
• Akyol, C. (2019). Çoklu ortam tasarımı destekli yapılandırmacı öğretim etkinliklerinin öğrencilerin akademik başarılarına etkisi (Yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Akyol, S., & Fer, S. (2010). Sosyal yapılandırmacı öğrenme ortamı tasarımının öğrenenlerin akademik başarılarına ve öğrenmenin kalıcılığına etkisi nedir? International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 882-888, Antalya, Turkey.
• Anagün, Ş. S. (2008). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinde yapılandırmacı öğrenme yoluyla fen okuryazarlığının geliştirilmesi: bir eylem araştırması (Doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Andaç, K. (2007). Gözden geçirme stratejisi ile desteklenmiş yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının 5E modelinin öğrencilerin basınç konusundaki erişilerine, bilgilerinin kalıcılığına ve tutumlarına etkisi (Yüksek lisans tezi). Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Arslan, M. (2007). Eğitimde yapılandırmacı yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(1), 41-61.
• Avşar, G. (2009). İlköğretim 6. sınıf fen ve teknoloji dersinde yapılandırmacı ve davranışçı yaklaşımla işlenen konuların öğrenci akademik başarısı üzerindeki etkisi (Yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Ayaz, M. F., & Sekerci, H. (2015). The effects of the constructivist learning approach on student's academic achievement: A meta-analysis study. Turkish Online Journal of Educational Technology, 14(4), 143-156.
• Aydın, S. (2007). Yapılandırmacı yaklaşıma dayalı olarak hazırlanan yeni fen ve teknoloji öğretim programındaki etkinliklerin ilköğretim 6. sınıf öğrencilerinin kuvvet ve hareket ünitesindeki başarılarına etkisi (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Balcı, A. S. (2007). Fen öğretiminde yapılandırmacı yaklaşım uygulamasının etkisi (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Batdı, V. (2019). Meta-tematik analiz: Örnek uygulamalar. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Batdı, V. (2020, December). İlköğretim ikinci kademede matematik dersinde oyunsal uygulamaların karma-meta ile analizi. In 4th Asia Pacific International Modern Sciences Congress (pp. 102-115), Philippines.
• Bay, E., & Karakaya, Ş. (2009). Öğretmen eğitiminde yapılandırmacı yaklaşıma dayalı uygulamaların etkililiğinin değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 40-55.
• Bayrak, N. (2008). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının beş aşamalı modeline uygun olarak geliştirilen ders yazılımı ve çalışma yapraklarının öğrencilerin başarısına, öğrenilen bilgilerin kalıcılığına ve Fen Bilgisi dersine yönelik tutumlarına etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Baytok, H. (2007). Yapılandırmacı öğrenme kuramına dayalı öğretimin ilköğretim 7. Sınıf basınç konusunda öğrenci başarısı ve tutumuna etkisi (Yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Bilgili, S. (2008). İlköğretim 7. sınıf fen ve teknoloji dersinde çevre konularının öğretiminde, yapılandırmacı yaklaşıma dayalı işbirlikli öğrenmenin öğrencilerin erişine etkisi (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bogar, Y., Kalender, S., & Sarikaya, M. (2012). The effects of constructive learning method on students’ academic achievement, retention of knowledge, gender and attitudes towards science course in “matter of structure and characteristics” unit. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46, 1766-1770. doi: 10.1016/j.sbspro.2012.05.375.
• Brooks, J. (2010). The effectiveness of constructivist science instructional methods on middle school students' student achievement and motivation. (Unpublished doctoral dissertation). Walden University, United States.
• Brooks, G., & Books M. G. (1993). The case for constructivist classrooms. Virginia: ASCD Alexandria.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Crombie, I. K., & Davies, H. T. (2009). What is meta-analysis. What is, 1-8.
• Çetin, O. (2005). İlköğretim 6. sınıf fen bilgisi dersinde yer alan “vücudumuzda neler var? Çevremizi nasıl algılıyoruz?” ünitesinin yapılandırmacılık (constructivism) kuramına dayalı öğretimi (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Çetin, O., & Günay, Y. (2007). Fen öğretiminde yapılandırmacılık kuramının öğrencilerin başarılarına ve bilgiyi yapılandırmalarına olan etkisi. Eğitim ve Bilim, 32(146), 24-38.
• Demirci, C. (2009). Constructivist learning approach in science teaching. Hacettepe University Journal of Education, 37(37), 24-35.
• Demirel, Ö. (2020). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem Akademi.
• Doğan, Y., & Yılmaz, M. (2013). Yapılandırmacı programın öğrencileri fen ve teknoloji okuryazarı yapma rolü ve programın uygulanmasına ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(23), 119-129.
• Elgin-Kıdık, F. (2005). 'Canlılar çeşitlidir' ünitesinin öğretilmesinde zihin haritalama tekniği kullanılarak geliştirilen yapılandırmacı öğretim yönteminin uygulanması ve geleneksel yöntemle karşılaştırılması. (Yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Erdal, B., & Karakaya, Ş. (2009). Öğretmen eğitiminde yapılandırmacı yaklaşıma dayalı uygulamaların etkililiğinin değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 40-55.
• Erdem, E., & Demirel, Ö. (2002). Program geliştirmede yapılandırmacılık yaklaşımı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 81-87.
• Hançer, A. H. (2005). Fen eğitiminde yapılandırmacı yaklaşıma dayalı bilgisayar destekli öğrenmenin problem çözme becerisine etkisi (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• İşman, A., Baytekin, Ç., Balkan, F., Horzum, M. B., & Kıyıcı, M. (2002). Fen bilgisi eğitimi ve yapısalcı yaklaşım. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 1(1), 41-47.
• Karaca, H. S. (2018). Yapılandırmacı yaklaşım yoluyla sosyobilimsel konulara dayalı fen eğitiminin 7. Sınıf öğrencileri üzerine etkileri (Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Karadağ, E., Deniz, S., Korkmaz, T., & Deniz, G. (2008). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı: Sınıf öğretmenleri görüşleri kapsamında bir araştırma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 383-402.
• Kaya, E., & Zengin, E (2018). 5E modelinin hücre bölünmesinin öğretiminde öğrenci başarısına etkisi. EKEV Akademi Dergisi, 22(73), 415-427.
• Kılıç, N. Ö., & Gürdal, A. (2010). The influence of constructivism with family and instructor support on students’ success and conceptual learning capabilities in science lessons. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 3965-3970. doi: 10.1016/j.sbspro.2010.03.624.
• Kim, J. S. (2005). The effects of a constructivist teaching approach on student academic achievement, self-concept, and learning strategies. Asia pacific education review, 6, 7-19. doi: 10.1007/BF03024963.
• Kirişçioğlu, S. (2007). İlköğretim 7. sınıf fen bilgisi dersi 'basınç' konusunun yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına dayalı öğretiminin akademik başarıya etkisi (Yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Littel, H. J., Corcoran, J., & Pillai, V. (2008). Systematic reviews and meta-analysis. New York: Oxford University Press.
• Moher, D., Liberati, A., Tetzlaff, J., & Altman, D. G. (2009). Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: The PRISMA statement. Annals of Internal Medicine, 151(4), 264-269.
• Oral, B., & Yazar, T. (2020). Eğitimde program geliştirme ve değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi.
• Özmen, H. (2004). Fen öğretiminde öğrenme teorileri ve teknoloji destekli yapılandırmacı (constructivist) öğrenme. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3(1), 100-111.
• Partnership for 21st Century Learning (2015). Framework for 21st century learning. https://www.battelleforkids.org/networks/p21 adresinden alındı.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün, & S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Perkins, D. (1999). The many faces of constructivism. Educational leadership, 57(3), 6-11.
• Qarareh, A. O. (2016). The effect of using the constructivist learning model in teaching science on the achievement and scientific thinking of 8th grade students. International Education Studies, 9(7), 178-196.
• Saban, A. (2014). Öğrenme öğretme süreci. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Sarikaya, M., Guven, E., Goksu, V., & Aka, E. (2010). The impact of constructivist approach on students’ academic achievement and retention of knowledge. Elementary Education Online, 9(1), 413-423.
• Savaş, B., Senemoğlu, N., & Kocabas, A. (2012). The effects of integrated unit and constructivist based teaching learning process on fourth grades students’ learning levels, attitudes towards learning, academic self-confident. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46, 2811-2815. doi: 10.1016/j.sbspro.2012.05.569.
• Şengül, N. (2006). Yapılandırmacılık kuramına dayalı olarak hazırlanan aktif öğretim yöntemlerinin akan elektrik konusunda öğrencilerin fen başarı ve tutumlarına etkisi (Yüksek lisans tezi). Celal Bayar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Manisa.
• Sheela, G. (2015). Effect of social constructivist strategies on achievement in science, critical thinking and social maturity of secondary school students. University of Mysore, Manasagangotri, Mysuru.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M. (2019). Merkezi sinir sistemi konusunun yapılandırmacı yaklaşım yöntemleriyle öğretiminin öğrencilerin akademik başarısına etkisi (Yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Yılmaz-Kaya, S. (2008). Fen öğretiminde yapılandırmacı yaklaşımın ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin başarıları üzerine etkisi. (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Yılmaz, Z. A., & Batdı, V. (2016). A meta-analytic and thematic comparative analysis of the integration of augmented reality applications into education. Education and Science, 41(188), 273-289.
• Yolcu, H. (2013). Fen öğretiminde kavram karikatürleri tekniğinin yapılandırmacı öğrenme ortamında kullanılmasının ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin başarı, tutum ve mantıksal düşünme yeteneklerine etkisi (Yüksek lisans tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Yurdabakan, İ. (2011). Yapılandırmacı kuramın değerlendirmeye bakışı: eğitimde alternatif değerlendirme yöntemleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 44(1), 51-77.
• Yurdakul, B., & Demirel, Ö. (2011). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının öğrenenlerin üstbiliş farkındalıklarına katkısı. International Journal of Curriculum and Instructional Studies, 1(1), 71-85.