Türk Eğitim Sisteminde Eğitimde Fırsat Eşitliğine Kuramsal Bakış: Roller ve Sorumluluklar

Yıl 2019, Cilt: 17 Sayı: 2, 370 - 393, 30.12.2019

Hasan Tabak

Öz

Bu makalede, Türk eğitim
sisteminde sunulan fırsatların eşitlik bağlamında kuramsal ayrımı ve
değerlendirilmesine olanak sağlamak amaçlanmıştır. Amaç kapsamında öncelikle
eşitlik, fırsat eşitliği ve eğitimde fırsat eşitliğinin temel özellikleri ortaya
koyularak kavram ayrımı sonucu eğitim ortamında eşit uygulamanın değil olması
gerektiği kadar uygulamanın olması kuramsal çıkarımına varılmıştır. Dolayısıyla
eğitimde fırsat eşitliğini sağlamanın ekonomik nedenlerinin başında eğitimin
bileşeni olan aile gelmektedir. Ailenin eğitim giderlerini karşılayabilmesi
eğitim sistemi içerisinde tarafların rol ve sorumluluklarının fırsat
oluşturabilmesine bağlıdır. Sonuç olarak, devlet tarafından yapılan harcamalar,
ekonomik olarak fırsat eşitliğinin sağlanması için devletin uygulayacağı gerek
merkezi gerekse yerel yönetimler tarafından izlenen sosyal politikaların
yanında, toplumsal olarak bilinçlenmeyi sağlayacak eğitim politikalarının
geliştirilmesi gerekliliği ön plana çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Eşitlik, Eğitimde Fırsat Eşitliği, Rol ve Sorumluluklar

Kaynakça

• Acemoglu, D., & Pischke, J.-S. (2001). Changes in the wage structure, family income, and children's education. European Economic Review, 45, 890-904.
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü [ASPB]., (2012) . Türkiye’de Uygulanan Şartlı Nakit Transferi Programının Fayda Sahipleri Üzerindeki Etkisinin Nitel Ve Nicel Olarak Ölçülmesi Projesi Final Raporu. Ankara. http://sosyalyardimlar.aile.gov.tr/data/5429198a369dc32358ee29b9/Turkiyede_Uygulanan_SNT_Programinin_Etkisinin_Olculmesi_Projesi_Final_Raporu_-_TR.pdf adresinden edinilmiştir.
• Akalın, G. (2000). Kamu Ekonomisi. Ankara: Akçağ.
• Aktan, Ç. C., Dileyici, D., & Vural, İ. Y. (2006). Kamu Ekonomisi ve Kamu Politikası. İstanbul: Seçkin.
• Anderson, E. (2007). Fair Opportunity in Education: A Democratic Equality Perspective. Ethics, 117, 595-622.
• Becker, G. S. (1993). Human capital: a theoretical and empirical analysis, with special reference to education. NY: Columbia University.
• Becker, H. S. (1952). Social-class variations in the teacher-pupil relationship. Journal of Educational Sociology, 25, 451–466.
• Bernstein, B. (1971). On the classification and framing of educational knowledge. In M. F. D. Young (Eds.), Knowledge and control: new directions for the sociology of education (ss. 47–69). London: Routledge.
• Bol, T., Witschge, J., Van de Werfhorst, H. G., & Dronkers, J. (2014). Curricular tracking and central examinations: Counterbalancing the impact of social background on student achievement in 36 countries. Social Forces, 92(4), 1545–1572.
• Brandsma, J. (2002). Education, equality and social exclusion. Final synthesis report. Brussels. ftp://ftp.cordis.lu/pub/improving/docs/ser_clusters_education_social_ exclusion_synthesis.pdf adresinden edinilmiştir.
• Brown, B. W. (1971). State Aid And Equality of Opportunity in Education. Review of Social Economy, 29(2), 218-226.
• Calsamiglia, C. (2009). Decentralizing equality of opportunity. International Economic Review, 50(1), 273-290.
• Campbell T. D. (1974 - 1975). Equality of Opportunity. Proceedings of the Aristotelian Society, New Series, 75, 51-68.
• Chalam, K. S. (1990). Caste Reservations and Equality of Opportunity in Education. Economic and Political Weekly, 25(41), 2333-2339.
• Coleman, J. (1968). The Concept of Equality of Educational Opportunity. Harvard Educational Review, 38(1), 7-22.
• Corak, M. (2013). Income Inequality, Equality of Opportunity, and Intergenerational Mobility. The Journal of Economic Perspectives, 27(3), 79-102.
• Cunha, F., Heckman, J. J., Lochner, L., & Masterov, D. V. (2006). Interpreting the evidence on life cycle skill formation. In E. A. Hanushek & F. Welch (Eds.), Handbook of the economics of education (pp. 697–812). Amsterdam: North-Holland.
• Devlet Planlama Teşkilatı [DPT], (2010). Eğitimde Fırsat Eşitsizliği: Türkiye Örneği. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Planlama Teşkilatı ve Dünya Bankası Refah ve Sosyal Politika Analitik Çalışma Programı. http://abdigm.meb.gov.tr/ projeler/ois/egitim/006.pdf
• Edwards, N. (1946). Problems of Equality of Opportunity in Education. Review of Educational Research, 16(1), 46-49.
• Elk, R. Van, Steeg, M. van der, & Webbink, D. (2009). The effect of early tracking on participation in higher education – No: 182. http://ideas.repec.org/p/cpb/docmnt/182.html adresinden temin edilmiştir.
• ERG., & RTI. (2014). Fatih Projesi eğitimde dönüşüm için bir fırsat olabilir mi? İstanbul: ERG.http://erg.sabanciuniv.edu/sites/erg.sabanciuniv.edu/files/ERG_FatihProjesi_0 .pdf adresinden temin edilmiştir.
• Espinoza, O. (2007). Solving the equity–equality conceptual dilemma: a new model for analysis of the educational process. Educational Research, 49(4), 343–363.
• Field, S., Kuczera , M., Pont, B. (2007). No More Failures: Ten Steps to Equity in Education. Paris: OECD.
• Florig, D. (1986). The Concept of Equal Opportunity in the Analysis of Social Welfare Policy. Polity, 18(3), 392-407.
• Frankel, C. (1971). Equality of Opportunity. Ethics, 81(3), 191-211.
• Gamoran, A., & Long, D. A. (2007). Equality of educational opportunity: a 40 year retrospective. In M. Teese, Richard; Lamb, Stephen; Duru-Bellat (Eds.), International Studies in Educational Inequality, Theory and Policy (pp. 23–47). Dordrecht: Springer.
• Glasser, W. (1992). The quality school curriculum. The Phi Delta Kappan, 73(9), 690–694.
• Green, S. J. D. (1988). Is Equality of Opportunity a False Ideal for Society?. The British Journal of Sociology, 39(1), 1-27.
• Güçlü, F. (2007). Vergi ve Sosyal Devlet. Ankara: SABEV.
• Hansen, J. S., Chalk, R., & Ladd, H. F. (1999). Equity and Adequacy in Education Finance: Issues and Perspectives. Washington: National Academies.
• Hanushek, E. A., & Wößmann, L. (2006). Does educational tracking affect performance and inequality? Differences-in-differences evidence across countries. The Economic Journal, 116(510), 63–76.
• Hutmacher, W. (2001). Introduction. In Hutmacher, W., Cochrane, D., Bottani, N. (Eds.), Pursuit of Equity in Education Using International Indicators to Compare Equity Policies (pp. 1-22). US: Kluwer Academic.
• Joseph, L. B. (1980). Some Ways of Thinking about Equality of Opportunity. The Western Political Quarterly, 33(3), 393-400.
• Kalkınma Bakanlığı [KB], (2013). Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018). T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yükseköğretim Özel İhtisas Komisyonu Raporu. http://www.kalkinma.gov.tr /Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/12/Onuncu%20Kalk%C4%B1nma%20Plan%C4%B1.pdf adresinden erişilmiştir.
• Kar, M., & Taban, S. (2003). Kamu harcama çeşitlerinin ekonomik büyüme üzerine etkileri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58(3), 145-169.
• Koski, W. S., & Reich, R. (2006). When Adequate Isn't: The Retreat from Equity in Educational Law and Policy and Why It Matters. Emory LJ, 56, 38-43.
• Ladd, H., & Loeb, S. (2013). The challenges of measuring school quality: Implications for educational equity. In D. Allen, & R. Reich (Eds), Education, Justice, and Democracy (pp. 22-55). Chicago, IL: University of Chicago Press..
• Lynch, K. (2000) Research and Theory on Equality in Education, in M.Hallinan, ed., Handbook of Sociology of Education, pp. 85-105., New York: Plenum.
• Lynch, K., & Baker, J. (2005). Equality in education An equality of condition perspective. Theory and Research in Education, 3(2), 131-164.
• MacKay, W. A. (1967). Equality of Opportunity: Recent Developments in the Field of Human Rights in Nova Scotia. The University of Toronto Law Journal, 17(4), 176-186.
• Mason, A. (2001). Equality of Opportunity, Old and New. Ethics, 111(4), 760-781.
• Mason, A. (2004). Equality of Opportunity and Differences in Social Circumstances. The Philosophical Quarterly, 54(216), 368-388.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]., (2012-2017). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim. Ankara. https://sgb.meb.gov.tr/www/resmi-istatistikler/icerik/64 adresinden edinilmiştir.
• Mingat, A., Tan, J. P., & Sosale, S. (2003). Tools for education policy analysis. Washington: World Bank.
• OECD., (2010). PISA 2009 results: overcoming social background: equity in learning opportunities and outcomes (Vol. II). Paris: OECD. http://dx.doi.org/10.1787/9789264091504-en adresinden edinilmiştir.
• OECD., (2012). Equity and Quality in Education: Supporting Disadvantaged Students and Schools, OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/9789264130852-en
• OECD., (2013). PISA 2012 results: excellence through equity giving every student the chance (Vol. II). Paris: OECD. http://dx.doi.org/10.1787/9789264201132-en adresinden edinilmiştir.
• O'Neill, D. (2008). The Implications of Growth Regressions for Equality of Opportunity. Oxford Economic Papers, 60(4), 731-742.
• Öğülmüş, S., & Özdemir, S. (1995). Sınıf ve okul büyüklüğünün öğrenciler üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(2), 261-273.
• Özyakışır, D. (2011). Beşeri sermayenin ekonomik kalkınma sürecindeki rolü: teorik bir değerlendirme. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 6(1), 46-71.
• Peragine, V., & Serlenga, L. (2008). Higher education and equality of opportunity in Italy. Research on Economic Inequality, 16, 67-97.
• Raz, J. (1978). Principles of Equality. Mind, 87(347), 321-342.
• Richards, J. R. (1997). Equality of opportunity. Ratio, 10(3), 253-279.
• Risse, M. (2002). What Equality of Opportunity Could Not Be. Ethics, 112(4), 720-747.
• Rogoff, N. (1960). Public Schools and Equality of Opportunity. The Journal of Educational Sociology, 33(6), 252-259.
• Sachs, B. (2012). The limits of fair equality of opportunity. Philosophical Studies: An International Journal for Philosophy in the AnalyticTradition, 160(2), 323-343.
• Satz, D. (2008). Equality, Adequacy, and Educational Policy. Education Finance and Policy, 3(4), 424-443.
• Savaşan, F. (2014). Kamu Ekonomisi. Bursa: Dora.
• Schaefer, T. E. (1990). One more time: How do you get both equality and excellence in education?. The Journal of Educational Thought, 24(1), 39–51.
• Schleicher, A. (2009). Securing quality and equity in education: lessons from PISA. Prospects, 39(3), 251–263.
• Strayer, G. D. (1930). Equality Redefined. The Journal of Education, 112(2), 37.
• Şener, O. (2014). Kamu Ekonomisi. İstanbul: Beta.
• Tan, M. (1987). Eğitsel fırsat eşitliği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 20(1), 245-259.
• Taş, U., & Yenilmez, F. (2008) Türkiye’de eğitimin kalkınma üzerindeki rolü ve eğitim yatırımlarının geri dönüş oranı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 155-186.
• Teese, R., Lamb, S., & Duru-Bellat, M. (2007). International Studies in Educational Inequality, Theory and Policy. Dordrecht: Springer.
• Thomas, D. A. L. (1977). Competitive Equality of Opportunity. Mind, New Series, 86(343), 388-404.
• Tikly, L., & Barrett, A. M. (2011). Social justice, capabilities and the quality of education in low income countries. International Journal of Educational Development, 31(1), 3–14.
• Westen, P. (1985). The Concept of Equal Opportunity. Ethics, 95(4), 837-850.
• Williams, A. (2002). Review: Equality for the Ambitious. The Philosophical Quarterly, 52(208), 377-389.
• Wiseman, A. W. (2010). The impact of international achievement studies on national education policymaking. Washington: Emerald Group.
• World Bank. (2005). Turkey — Education sector study. Sustainable pathways to an effective, equitable, and efficient education system for preschool through secondary school education. Washington: World Bank.
• World Bank. (2011). Türkiye’de temel eğitimde kalite ve eşitliğin geliştirilmesi zorluklar ve seçenekler. Washington: The World Bank.
• Wößmann, L. (2008). Efficiency and equity of European education and training policies. International Tax and Public Finance, 15(2), 199–230.