Tane İriliklerine Göre Sınıflandırılmış Buğday Çeşitlerine Ait Bazı Kalite Parametrelerinin Glutopeak Cihazıyla Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Sayı: 379, 35 - 51, 27.06.2024

Berat Demir , Mehmet Şahin , Aysun Göçmen Akçacık , Seydi Aydoğan , Sümeyra Hamzaoğlu , Sadi Gür , Çiğdem Mecitoğlu Güçbilmez , Musa Türköz

https://doi.org/10.33724/zm.1410136

Öz

Bu çalışmada 2021-2022 yetiştirme döneminde Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Konya Merkez lokasyonunda sulu koşullarda yetiştirilen, tane iriliğine göre sınıflandırılmış 25 adet buğday çeşidinin bazı fiziksel, kimyasal ve reolojik özellikleri incelenmiştir. Denemede ortalama bin tane ağırlığı 36.24 g, Zeleny sedimantasyon değeri 38.32 ml, protein oranı %12.29, sertlik (SKCS) %51.17, Glutopeak parametrelerinden PMT 75.72 sn, BEM 47.85 GPU, AM 25.17 GPU, PM 35.44 GPU ve AGR.E değeri 1205.03 GPU olmuştur. Selçuklu çeşidi Zeleny sedimantasyon değeri açısından her 3 irilik grubunda da en yüksek değerleri elde ederken zayıf gluten yapısındaki Aliağa çeşidi ise en düşük Zeleny sedimantasyon değerine sahip olmuştur. Bayındır çeşidi güçlü gluten özelliği göstererek yüksek BEM değeri elde ederken yumuşak grupta yer alan Savatra çeşidi de düşük BEM değeri elde etmiştir. Özellikler arasındaki korelasyonlar incelendiğinde PMT değeri bin tane ağırlığı, sertlik, BEM, PM ve AGR.E değeri ile negatif önemli korelasyon göstermiştir. Her irilik grubu ayrı ayrı ve tüm çeşitler genel olarak değerlendirildiğinde; sertlik ile protein ve Zeleny sedimantasyon değeri arasında; Zeleny sedimantasyon değeri ile BEM ve PM değerleri arasında; BEM değeri ile sertlik, AM, PM ve AGR.E değerleri arasında; PM değeri ile sertlik ve AGR.E değeri arasında; AGR.E değeri ile protein, sertlik ve AM değerleri arasında pozitif önemli korelasyonlar tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Elek analizi, Korelasyon, Protein, Reoloji, Zeleny sedimantasyon

Proje Numarası

TAGEM/TBAD/16/A12/P01/009

Evaluation of Some Quality Parameters of Wheat Varieties Classified by Grain Size with GlutoPeak Device

Öz

In this study, some physical, chemical and rheological properties of 25 wheat varieties classified according to grain size grown under irrigated conditions in the Konya central location of Bahri Dağdaş International Agricultural Research Institute during the 2021-2022 growing period were investigated. In the experiment, the average thousand grain weight was 36.24 g, Zeleny sedimentation value was 38.32 ml, protein ratio was 12.29%, hardness (SKCS) was 51.17%, Glutopic parameters were PMT 75.72 sec., BEM 47.85 GPU, AM 25.17 GPU, PM 35.44 GPU and AGR.E value was 1205.03 GPU. Selçuklu variety obtained the highest score in terms of Zeleny sedimentation value in each size group, while Aliağa variety with weak gluten structure had the lowest value. While Bayındır variety showed strong gluten characteristics and obtained high BEM value, Savatra variety, which is in the soft group, obtained low BEM value. When the correlations between the traits were analyzed, PMT value was negatively correlated with thousand grain weight, hardness, BEM, PM and AGR.E values. When each size group was evaluated individually and all varieties collectively; positive correlations were found between hardness and protein and Zeleny sedimentation value; between Zeleny sedimentation value and BEM and PM values; between BEM value and hardness, AM, PM and AGR.E values; between PM value and hardness and AGR.E value; between AGR.E value and protein, hardness and AM values.

Anahtar Kelimeler

Correlation, Grain size, Protein, Rheology, Sieve analysis, Zeleny sedimentation

Proje Numarası

TAGEM/TBAD/16/A12/P01/009

Kaynakça

• Anjum, F.M. & Walker, C.E. (1991). Review on the significance of starch and protein to wheat kernel hardness. Journal of the Science of Food and Agriculture 56: 113.
• Anonim, (2000). Approved Methods of American Association of Cereal Chemists, tenth ed. Methods 26-95, 39-11, 55-31, 56-61A, Minnesota, USA.
• Anonim, (2023),https://www.anamed.com.tr/brabender/kalite-kontrol-sistemleri/glutopeak-brabender-glutopeak. Erişim tarihi 03.03.2023
• Akın, A. (2022). Tescil Ettirilmiş Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Beslenme ve Teknolojik Kalite Bakımından Değerlendirilmesi (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Akıncı, C., Yıldırım, M. & Bahar, B. (2008). The effects of seed size on emergence and yield of durum wheat. Journal of Food Agriculture and Environment, 6(2): 234
• Atlı, A. (1999). Buğday ve Ürünleri Kalitesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları Ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 498-506: 8-11 Haziran 1999, Konya.
• Aydoğan, S., Şahin, M., Akçacık, A.G. & Yakışır, E. (2014). Farklı tane iriliğinin ekmeklik buğday kalitesine etkisi. Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi, 1(1): 27-33.
• Chandi, G. K. & Seetharaman, K. (2012). Optimization of gluten peak tester: A statistical approach. Journal of Food Quality, 35(1): 69-75.
• Chastain, T. G. & Wysocki, K. J. (1995). Stand establishment responses of soft white winter wheat to seedbed residue and seed size, Crop Science, 35: 214-218.
• Çağlayan, M. & Elgün, A. (1999). Değişik çevre şartlarında yetiştirilen ekmeklik buğday hat ve çeşitlerinin bazı teknolojik özellikleri üzerinde araştırmalar. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 513-518, 8-11 Haziran, Konya.
• Çakmak, M. (2010). Ekmeklik buğday (T. aestivum L.) genotiplerinde başaklanma sonrası bazı fenolojik, fizyolojik ve bitkisel özellikler ile verim, kalite unsurları arasındaki ilişkilerin belirlenmesi (Yüksek lisans tezi), Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü., Konya.
• Çeliker, G. (2019). TS 2974 buğday standardına göre aynı kategoride yer alan ekmeklik buğday çeşitlerinin farinograf ve ekstensograf özelliklerinin belirlenerek TMO hububat alım kriterleri ile uyumluluğunun incelenmesi ve glutopik analizinin bu sınıflandırma ve değerlendirme çerçevesinde kullanılabilirliğinin belirlenmesi, (Yüksek Lisans Tezi), Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Osmaniye.
• Elgün, A., Ertugay, Z., Certel, M. & Kotancılar, H.G. (2012). Tahıl ve ürünlerinde analitik kalite kontrolü ve laboratuvar uygulama kılavuzu. 4. Basım. Atatürk Üniversitesi. Yayın No: 867.
• Gaines C.S. (1986). Texture (hardness and softness) variation among individual soft and hard wheat kernels. Cereal Chemistry, 63: 479–484.
• Gaines C.S. Finney P.F., Fleege L.M. & Andrews L.C. (1996). Predicting a hardness measurement using the single-kernel characterization system. Cereal Chemistry 73: 278283.
• Güçbilmez, Ç. M., Şahin, M., Akçacık, A. G., Aydoğan, S., Demir, B., Hamzaoğlu, S. & Yakışır, E. (2019). Evaluation of GlutoPeak test for prediction of bread wheat flour quality, rheological properties and baking performance. Journal of Cereal Science, 90, 102827.
• Gür, S. (2022). Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Teknolojik, Reolojik ve Ekmeklik Özellikleri ile Glutopik Parametreleri Arasındaki İlişkiler, (Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyon
• Hruskova M. & Famera O. (2003). Rediction of wheat and flour zeleny sedimentation value using NIR technique, Czech Journal of Food Science, 21: 91-96.
• Kaplan Evlice, A. K., Pehlivan, A., Külen, S., Keçeli, A., Şanal, T., Karaca, K. & Salantur, A. (2016). Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinde ekmek hacmi ve bazı kalite parametreleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25 (Özel Sayı-1): 12-18.
• Karaduman, Y., Akın, A., Türkölmez, S., Tunca, Z.S., Belen, S.O. & Server, B.B. (2017). Ekmeklik buğday ıslah programında teknolojik kalite parametreleri yönü ile yapılan değerlendirmeler. XII. Tarla Bitkileri Kongresi, Poster Bildiri, 12-15 Eylül, Kahramanmaraş.
• Karaduman, Y., Akın, A., Yılmaz, E., Doğan, S. & Belen, S. (2021). Ekmeklik buğday ıslah programlarında gluten kalitesinin değerlendirilmesi. Mühendislik Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 3(1): 141-151.
• Lafond, G.P. & Baker, R. J. (1986). Effects of genotype and seed size on speed of emergence and seedling vigor in nine spring wheat cultivars, Crop Science, 26: 341-345.
• Main, M.A.R. & Nafziger, E.D. (1994). Seed size and water potantial effects on germination and seedling growth of winter wheat. Crop Science, 36: 169-171.
• Malegori, C., Grassi, S., Ohm, J. B., Anderson, J. & Marti, A. (2018). GlutoPeak profile analysis for wheat classification: Skipping the refinement process, Journal of Cereal Science, 79: 73-79.
• Marti, A., D'egidio, M.G., Dreisoerner, J. & Ambrogina, M. (2014). Durum wheat semolina characterization by means of a rapid shear-based method, Department of Food, Environmental and Nutritional Science, es, Consiglio per la Ricerca e la Sperimentatione in Agricoltura - C.R.A., Rome, Italy, 542-547.
• Melnyk, J. P., Dreisoerner, J., Bonomi, F., Marcone, M. F. & Seetharaman, K. (2011). Effect of the Hofmeister series on gluten AGR.Eegation measured using a high shear-based technique. Food Research International, 44(4): 893-896.
• Morris, C.F. (2002). Puroindolines: the molecular genetic basis of wheat grain hardness. Plant Molecular Biology, 48(5-6): 633-647.
• Onar, D. (2018). Türkiye’de yetiştirilen buğdaylarda gluten kalitesinin değerlendirilmesinde glutopik parametrelerinin kullanım olanaklarının araştırılması (Yüksek Lisans Tezi) Hitit Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Çorum.
• Şahin, M., Akçacık, A. & Aydoğan, S. (2011). Bazı ekmeklik buğday genotiplerinin tane verimi ile kalite özellikleri arasındaki ilişkiler ve stabilite yetenekleri. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 21(2): 39-48.
• Şahin, M., Akçacık, A. G., Aydoğan, S. & Özer, E. (2013). Ekmeklik buğday tane boyutunun kalite özellikleri üzerine etkisi. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 23(2): 1-8.
• Şahin, M., Akçacık, A. G., Aydoğan, S., Demir, B., Mecitoğlu Güçbilmez, Ç., Hamzaoğlu, S., Gür, S. & Yıldırım, T. (2020). Ekmeklik buğday (Triticum aestivum) genotiplerinin gluten kalitesinin glutopik cihazı ile değerlendirilmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 24(2): 151-164.
• Şanal, T., Evlice, A.K., Pehlivan, A. & Külen, S. (2018). The relationship between some quality characteristics and GlutoPeak parameters in bread wheat. Proceedings of the 13th International Gluten Workshop. March 14–17, 2018. Mexico.
• Turnbull, K.M. & Rahman, S. (2002). Endosperm texture in wheat. Journal of Cereal Science 36: 327337.
• Uluöz, M. (1965). Buğday, Un ve Ekmek Analiz Metodları. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No:57.
• Williams P., El-Haramein, J.F., H.Nakkoul & Rihawi, S. (1988). Crop Quality Evaluation Methods and Guidelines, International Center For Agricultural Research in The Dry Areas (ICARDA), Syria.