AN EXAMINATION OF THE CAREER DEVELOPMENTS OF PRIMARY SCHOOL STUDENTS IN THE SECOND STAGE

Yıl 2014, Cilt: 14 Sayı: 2, 321 - 346, 01.07.2014

Asiye Can , Aslı Taylı

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2014.14.2-5000091542

Cited By: 15

Öz

This study aims at examining the career development levels of primary school students in the second stage. The study was conducted on 413 primary school students in stage II in the academic period of 2010-2011 in the city center of Antalya, district center of Kaş, the town of Kalkan and a village in this town. The data in the study were collected using the “Career Development for Children Scale (CDCS)”, personal information form and the year-end weighted grade point average of students. According to the study findings, it was concluded that the career development level increased in direct proportion to the class level, perceived socio-economic level, parents' education level and academic achievement level; that the students, who considered opting for high schools that admitted with an exam and a high score, had higher career development scores than the students, who considered option for high schools that admitted with no exams; that the career development level of students living in city centers and had a university in their place of residence was higher than the students who lived in villages and had no universities in their place of residence.

Anahtar Kelimeler

career, career development, childhood career development, Super child career model

ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN KARİYER GELİŞİMLERİNİN İNCELENMESİ

Öz

Bu çalışmanın amacı ilköğretim II. kademe öğrencilerinin kariyer gelişim düzeylerini incelemektir. Araştırma, 2010-2011 eğitim- öğretim yılının II. döneminde Antalya il merkezinde, Kaş ilçe merkezinde, Kalkan beldesinde ve bir köyünde öğrenim görmekte olan 413 ilköğretim II. kademe öğrencisi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veriler, “Çocuklar İçin Kariyer Gelişimi Ölçeği (ÇKGÖ)”, kişisel bilgi formu ve öğrencilerin yılsonu ağırlıklı başarı ortalamaları kullanılarak toplanmıştır. Araştırmanın bulgularına gore, sınıf düzeyi, algılanan sosyoekonomik düzey, annebabanın eğitim düzeyi ve akademik başarı yükseldikçe kariyer gelişim düzeyinin yükseldiği; sınavla ve yüksek puanla öğrenci alan liseleri seçmeyi düşünen öğrencilerin sınavsız girilebilecek liseleri seçmeyi düşünen öğrencilere göre daha yüksek kariyer gelişim puanlarına sahip olduğu; il merkezlerinde yaşayan ve yaşadıkları yerde üniversite olan öğrencilerin kariyer gelişim düzeylerinin, köyde yaşayan ve yaşadıkları yerde üniversite olmayan öğrencilere göre daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

kariyer, kariyer gelişimi, çocuklukta kariyer gelişimi, Super kariyer gelişim modeli

Kaynakça

• Acısu, S. (2002). Koruma altında olan lise ve meslek lisesi öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akay, B. (1982). Lise öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Akbalık, G. (1991). Ortaokul III. sınıf öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış zYüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Akbıyık, Y. (1996). Meslek liselerine devam eden öğrencilerin mesleki olgunluk düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ayas, T., Deniz, M. ve Kağan, M. (2010). Ginzberg ve arkadaşlarının gelişim kuramına dayalı örnek bir mesleki grup rehberliği çalışması, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7 (2), 1096- 1117.
• Bacanlı, F., Özer A. ve Sürücü, M. (2006, Ekim). Çocuklar için kariyer gelişim ölçeği’nin faktör yapısı ve güvenirliği. 9. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresinde sunulan bildiri, İzmir.
• Bacanlı, F. ve Sürücü, M. (2009, Ekim). Çocukların Kariyer Gelişimleri ile Ebeveyne Bağlanmaları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. 10. Ulusal PDR Kongresinde sunulan bildiri, Adana.
• Bacanlı, F. ve Sürücü, M. (2011). İlköğretim öğrencilerinin kariyer gelişimleri ile ebeveyne bağlanmaları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9 (4), 679-700.
• Bal, P. N. (1998). Ergenlik döneminde mesleki karar verme olgunluğunun incelenmesi ve mesleki karar verme eğitim programının etkisinin araştırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. San Francisco: W. H. Freeman.
• Bayındır, A. (1999). Bireylerin mesleki olgunluk düzeyleri ile anne babalarının tutumlarını algılamaları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Baysal, A., (2004). Psikolojik danışma ve rehberlikte başlıca hizmet türleri. A.Kaya (Edt.), Psikolojik danışma ve rehberlik içinde (s.223-280). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Bozgeyikli, H. (2004). Mesleki karar verme yetkinlik ölçeğinin geliştirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 221-234.
• Bozgeyikli, H. (2008). Mesleki grup rehberliğinin ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin meslek kararı verme yetkinlik düzeylerine etkisi. KKEF Dergisi, 18, 125-136.
• Bozgeyikli H., Bacanlı, F. ve Doğan H. (2009). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin mesleki karar verme yetkinliklerinin yordayıcılarının incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 125-136.
• Bozgeyikli, H. ve Işıklar, A. (2011). Öğrencilerin mesleki eğitim merkezlerine yönlendirilmeleri önündeki engel: olumsuz veli görüşleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 33-45.
• Creed, P. A., Patton, W. ve Prideaux, L.A. (2007). Predicting change over time in career planning and career exploration for high school students. Journal of Adolescence, 30, 377-392.
• Çakar, M. (1997). Lise son sınıf öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeyleri ile denetim odağı düzeylerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çakır, M.A.(2003). Bir mesleki grup rehberliği programının lise öğrencilerinin karar verme düzeylerine etkisi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Doğan, H. (2011). Ağ bağlantılı sınıf rehberliği uygulamasının ilköğretim 8.sınıf öğrencilerinin kariyer gelişim düzeylerine etkisi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (3), 1077-1098.
• Drummond R. J. ve Ryan C. W. (1994). Career counseling- a developmental approach. New Jersey: Merril, and imprint of Prantice Hall
• Eby, L. T. (2006). Gender and Careers. J. Greenhaus ve G. Callanan (Ed.). Encyclopedia of career development. (s.325-330). USA: SAGE Reference Publication.
• Erikson, E.H. (1963). Childhood and society. (2nd ed.). New York: Norton.
• Evren, M. (1999). Mesleki grup rehberliğinin cinsiyetleri farklı ilköğretim okulu sekizinci sınıf öğrencilerinin mesleki olgunluklarına, mesleki benlik algılarına ve mesleki tercihlerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Flouri, E. ve Buchanan, A. (2002). The Role of Work-Related Skills and Career Role Models In Adolescent Career Maturity. The Career Development Quarterly, 51, 36-43.
• Gelso, C.J. ve Fretz, B.R. (2001). Counseling psychology. Harcourt College Publishers, San Diego.
• Gibson, R. L. ve Mitchell, M. H. (1999). Introduction to counseling and guidance (Fifth Edition). New Jersey: Prentice Hall International,
• Gillies, R. M., McMahon, M. ve Carroll, J. (1998). Evaluating a career education intervention in the upper elementary school. Journal of Career Development, 24, 267-287.
• Gınzberg, E. (1952). Toward a theory of occupational choice. Occupations, 30, 491- 494.
• Gınzberg, E., Ginsburg, S.W., Axelrad, S. and Herma, J. (1951). Occupational choice: An approach to a general theory. New York: Columbia Universty Press.
• Gülbahçe, A. (2007). Mesleki olgunluk düzeyleri farklı olan öğrencilerin sosyal karşılaştırma ve benlik imgelerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Hartung, P. J., Porfeli, E. J., and Vondracek, F. W. (2005). Child vocational development: A review and reconsideration. Journal of Vocational Behavior, 66, 385-419.
• Herr, E.L. ve Cramer, S.H. (1996). Career guidance and Counseling through the life span: Systematic approaches (5.Baskı). Harper Collins, New York.
• Hill, N.E., Ramirez, C. ve Dumka, L.E. (2003). Early adolescents’ career aspirations: A qualitative study of perceived barriers and family support among lowincome, ethnically diverse adolescents. Journal of Family Issues, 24 (7), 934-959.
• Kalafat, Z. (1998). Lise Öğrencilerinde Mesleki Geleceğe Bakış (Lise Öğrencilerinin Mesleki Gelecek Değerlendirmelerinin ve Mesleki Olgunluk Düzeylerinin Karşılaştırılmalı İncelenmesi). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Keller, K. (2004). The Relation Between Parental Behavior and the Career Maturity and Self-Efficacy of Young Adolescents. Unpublished Doctoral’s Thesis, University of India, United States of America.
• Kelly, K.R. and Colangelo, N. (1990). Effects of academic ability and gender on career development. Journal of the Education of Gifted, 13(2), 168-175.
• Kelso, G. I. (1977). The relation of school grade to age and stages in vocational development. Journal of vocational Behavior, 10, 287-301.
• King, S. (1989). Sex differences in a causal model of career maturity. Journal of Counseling and Development, 68, 208–214.
• Korkut, G. (2009). İlköğretim okullarında sekizinci sınıf öğrencilerine hazırlanan “yöneltme öneri formu” doğrultusunda öğrencilerin gittikleri üst eğitim kurumlarını araştırılması. Akademik Dizayn Dergisi, 3(1), 16-20.
• Kracke, B. (1997). Parental behaviors and adolescents career exploration. Career Development Quarterly, 45, 341-350.
• Kuzgun, Y. (2000). Meslek danışmanlığı kuramlar ve uygulamalar. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kuzgun, Y. (2006). İlköğretimde meslek gelişimi. İçinde Kuzgun Y. (Edt.). İlköğretimde Rehberlik (s125-155). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Lawrence, W. and Brown, D. (1976). An investigation of intelligence, self-concept, socio-economic status, race and sex as predictors of career maturity. Journal of Vocational Behavior, 9, 43-52.
• Luzzo, A, D. (1993). Predicting the career maturity of undergraduates: a comparison of personal, educational and psychological factors. Journal of College Student Development, 34, 271–275.
• Makro, K. and Savickas, M. L., (1998). Effectiveness of a career time perspective intervention. Journal of Vocational Behavior, 52, 106-119.
• McMahon, M., Carroll, J. ve Gillies, R. M. (2001). Career dreams: Occupational aspirations of year six children. Australian Journal of Career Development, 10, 25-31.
• Mıller, J. (1977). Career development needs of 9-year-old: How to improve carrer development programs. Washington, DC: National Advisory Council for Career Education.
• Moracco, J. C. (1976). Vocational maturity of Arab and American high school students. Journal of Vocational Behavior, 8, 367-373.
• Muro, J. J. ve Kottman, T. (1995). Guidance and Counseling in the Elemantary and Middle Schools- A Practical Approach. Brown Benchmark Publishers.
• Niles, S.G. (2003). Career Counselors Confront a Critical Crossroads: A Vision of the Future. The Career Development Quarterly, 52 (1), 70-78.
• Ocakçı, A., Razı, S. G. ve Kolaç, N. (2000). Zonguldak il merkezinde öğrenim gören lise son sınıf öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeylerinin belirlenmesi. Teknoloji Dergisi, 3 (2-3), 125-134.
• Otrar, M. (1997). Endüstri meslek liseleri ve çıraklık eğitim merkezlerinde öğrenim görmekte olan 16–18 yaş grubundaki öğrencilerin mesleki olgunluk düzeyleri ile bazı kişilik özelliklerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Patton, W. ve Creed, P. (2001). Development issues in career maturity and career decision status. The Career Development Quarterly, 49, 336–351.
• Pişkin, M. (2011). Mesleki gelişim süreci ve etkileyen etmenler. İçinde Yeşilyaprak, B. (Editör). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı-kuramdan uygulamaya (s.44-78). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Powell, D. ve Luzzo, D. A. (1998). Evaluating factors associated with the career maturity of high school students. The Career Development Quarterly 47, 145–158.
• Raıney, L. M. ve Borders, L. D. (1997). Influential factors in career orientation and career aspirations of early adolescent girls. Journal of Counseling Psychology, 44, 160-172.
• Robberts, S. (2002). Parents. University of Minnnesota, Counseling and Career Services.
• Sahranç, Ü. (2000). Lise öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeylerinin denetim odaklarına göre bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Sapmaz, H. İ. (2010). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin kariyer gelişimleri ile ilgi ve yetenekleri arasındaki ilişkinin incelenmesi- kesitsel bir çalışma. Yayınlanmmış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Schmidt, J. J. (1999). Counseling in schools: essential services and comprehensive programs (Third Edition), Boston: A Viacom Company,
• Schultheiss, D.P.E. (2008). Current status and future agenda for the theory, research, and practice of childhood career development. Career Development Quarterly, 57 (1), 7-24.
• Schultheıss, D. P.E., Kress, H., Manzi, A. ve Glasscock, J. (2001). Relational influences in career development: A qualitative inquiry. The Counseling Psychologist, 29, 214-239.
• Schultheıss, D. E. P. ve Stead, B.G. (2004). Childhood Career Development Scale: Scale construction and psychometric properties. Journal of Career Assessment, 12 (2), 113-134.
• Schultheiss, D.E.P., Palma, T.V. ve Manzi, A.J. (2005). Career development in middle chidhood: a qualititive inquiry. The Career Development Quarterly, 53 (3), 246.
• Sekmenli, T. (2000). Lise 1. sınıf öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeyleri ile sürekli kaygı düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Sharf, S. R. (1991). Applying career development theory to counseling. London: Thompson Learning Inc.
• Super, D.E. (1953). A theory of vocational development. American Psychologist, 8, 185- 190.
• Super D. (1976). Career education and the meaning of work. U.S. Dept. of Health, Education, and Welfare, Washington: U.S. Govt. Print. Off.
• Super D. (1990). A Life Span, Life Space Approach to Career Development. In D.Brown & L. Brooks (Edit.) Career Choice and Development: Applying Contemporary Theory to Practice (s.197-261). San Francisco: Jossey-Bass.
• Sürücü, M. (2005). Lise öğrencilerinin mesleki olgunluk ve algıladıkları sosyal destek düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şahin, A. (2007). Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretimde Yöneltme Yönergesi’nin uygulandığı düşük sosyo-ekonomik seviyeden gelen 8. sınıf öğrencilerinin meslekî olgunluk düzeyleri ve ortaöğretim okul tercihlerinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tracey, T.J. (2001). The development of structure of interest in children: Setting the stage. Journal of Vocational Behavior, 59 (1), 89-104
• Tracey, T.J. (2002). Development of interests and competency beliefs: A 1-year longitudinal study of fifth- to eighth-grade students using the ICA-R and structural equation modeling. Journal of Counseling Psychology, 49, 148-163.
• Trıce, A. D. and Tillapaugh, P. (1991). Children’s estimates of their parents’ job satisfaction. Psychological Reports, 69, 63-66.
• Trıce, A. D., Hughes, M.A , Odom, C., Woods, K., and McClellan, N. C. (1995). The origins of children's career aspirations: IV. Testing hypotheses from four theories. The Career Development Quarterly, 43, 307-322.
• Turner, S. L., Steward, J. C. ve Lapan, R. T. (2004). Family factors associated with sixth- grade adolescents' math and science career ınterests. The Career Development Quarterly, 53, 41-52.
• Uzer, A.S. (1987). Lise öğrencilerinin yükseköğretim programlarını tercihleri ile kendi yetenek, ilgi ve mesleki olgunluk düzeyleri arasındaki ilişkiler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Westbrook, B. W., Cutts, C. C., Madison, S. S. ve Arcia, M. A. (1980). The validity of Crites’ model of career maturity. Journal of Vocational Behavior, 16, 249- 281.
• Yayla, A. ve Bacanlı, F. (2011). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin kariyer gelişimleri ile karar verme stilleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. İlköğretim Online, 10 (3), 1148-1159.
• Yaylacı Ö. G. (2007). İlköğretim düzeyinde kariyer eğitimi ve danışmanlığı. Bilig Dergisi, 40, 119-140.
• Yazar, A.R. (1997). Genel lise ve meslek lisesi öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yazıcıoğlu, A. (2008). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin mesleki karar düzeylerinin incelenmesi: uzunlamasına bir çalışma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Yörükoglu, A. (1997). Değişen toplumda aile ve çocuk. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Zeren, G. (1999). Yabancı dil ağırlıklı lise, özel lise ve anadolu lisesi son sınıf öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.